معضل آلودگی هوا و ضرورت حفاظت از محیط زیست، بهره بردن از خودروهای هیبریدی را به عنوان یکی از راه‌حل‌های ممکن برای حل این مسائل مطرح ساخته است. اگرچه قیمت این خودروها بسیار بالا و واردات آنها به ایران نیز بسیار محدود است، اما در حال حاضر برخی خودروسازان داخلی در زمینه تولید خودروهای کم‌مصرف و هیبریدی فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌اند. اگرچه هنوز خودروی هیبریدی در ایران تولید نشده ولی خودروسازان جاده مخصوص تصمیم دارند در سال‌های آینده تولید‌کننده این خودروها شوند.

البته تولید خودروهای هیبریدی در دنیا قدمتی بیش از یک قرن دارد و نخستین‌بار در نوامبر ١٩٠٥ نخستین خودروی هیبریدی در دنیا ساخته شد تا دریچه جدیدی به روی نوع جدید خودروهای دوستدار محیط زیست باز شود. هر چند که ایران نزدیک به یک قرن از این موضوع عقب است اما وعده و وعیدهای زیادی در مورد تولید خودروهای هیبریدی داده شده است به گونه‌ای که خودروسازان بزرگ جاده مخصوص وعده داده‌اند که تا سه سال دیگر خودروی هیبریدی تولید خواهند کرد. البته در حال حاضر برخی واردکننده‌ها در حال واردات خودروهای هیبریدی هستند و به نظر می‌رسد بنا به وعده خودروسازان تا خودروی مورد نظر داخلی سازها به مرحله تولید انبوه برسد بیش از سه سال زمان خواهد برد. این امر از مقایسه وعده‌های قبلی قابل استنادتر به نظر می‌رسد چرا که از زمان رونمایی تا تولید انبوه یک خودرو در کشور حداقل فاصله زمانی چند ساله داریم.

البته هاشم یکه زارع در زمانی که با دو دانشگاه فنی ایرانی صنعتی شریف و امیرکبیر تفاهمنامه همکاری امضا می‌کرد به دانش داخلی اتکا نکرد و از همکاری و مشاوره‌های خارجی هم نام برد که قرار است ایران را در این امر همراهی کنند. وی البته پیش از این وعده دو سال دیگر را برای تولید این خودروها داده بود و زمان نهایی برای ورود این خودروها به بازار را شش سال دیگر پیش بینی کرده است.

وی البته گفته است: «در توسعه محصول یکی از اهداف اصلی ما تولید خودروهای برقی و هیبریدی است که دنیا به آن توجه کرده است. تا سال ٢٠٥٠ میلادی ٦٠ درصد از خودروهای تولیدی در دنیا را خودروهای هیبریدی و الکتریکی تشکیل خواهد داد.»

تاریخچه خودروهای هیبریدی HYBRID CARنشان می‌دهد که این خودروها هرگز نیاز به اتصال به برق ندارند. این انعطاف‌پذیری ذاتی آنها را برای ناوگان حمل و نقل ومصرف شخصی مناسب کرده است، می‌توانند سرعت و مسافت بیشتری نسبت به انواعی که موتورهای درون ساز داشته باشند، با این حسن بزرگ که شارژ باتری‌هایش هرگز تمام نمی‌شود بازدهی این خودروهابسیار بالا بوده و میزان تولید آلودگی‌شان کاهش یافته است. به همین دلیل بسیاری کارخانه‌ها از سال ١٩٩٩ تولید خودروهای هیبریدی را به صورت انبوه آغاز کرده‌اند. این امر حتی موجب شده تا توجه به تولید موتورهای هیبریدی نیز مورد توجه قرارگیرد.

ظاهرا در حوزه موتوسیکلت در داخل نیز توجه بیشتری شده است به گونه‌ای که به تازگی فریبا خاک زاد از انعقاد قرارداد تولید سه موتور هیبریدی جدید در حاشیه دومین نمایشگاه بین‌المللی موتورسیکلت در تهران خبر داده است. گویا در بدنه دولت و وزارت صنعت عزم برای تولید هیبریدی‌ها موجب شده تا با توجه به حجم استفاده از موتوسیکلت در کشور بیش از ٨٠ درصد تولیدات موتوسیکلت در کشور به سمت هیبریدی‌ها سوق پیدا کند. به گفته مجری این نمایشگاه تمایل به تولید این موتورها موجب شده تا برخی از تولید‌کننده‌های خارجی به فکر تولید محصولات خود به صورت مشترک با تولید‌کننده‌های داخلی بیفتند.

حال به نظر می‌رسد با توجه به آلودگی هوا که گریبان تهران و شهرهای بزرگ کشور را گرفته است دیگر تعلل تولید خودرو و موتوسیکلت‌های هیبریدی قابل توجیه نیست و باید تولید‌کننده‌های داخلی عزم خود را که چند سالی است جزم کرده‌اند، بیش از پیش به سمت اجرایی شدن تولید هیبریدی‌ها پیش برویم. البته در کنار این موضوع باید زیرساخت‌های لازم برای این تولیدات نیز از سوی دولت فراهم شود.

قیمت هیبریدی‌ها

در کنار همه تعلل‌ها در این صنعت اما به نظر می‌رسد موضوع مهم‌تر در این رابطه قیمت تمام شده این تولیدات است که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر چه وزیر صنعت، معدن و تجارت سال گذشته دستورالعمل حمایتی تولید خودروهای برقی و هیبریدی به هیات دولت را ارسال کرد اما برآوردها حکایت از آن دارد که قیمت موتور خودروهای برقی به طور متوسط ٢٠ هزار دلار و حدودا معادل ٦٠ میلیون تومان است، ضمن اینکه قیمت تمام شده خودروهای برقی در دنیا دو برابر خودروهای معمولی است که به طور متوسط، محدوده قیمتی ١٦٠ تا ٢٠٠ میلیون تومانی را دربر می‌گیرد. موضوع دیگری که در این میان برای تولیدات هیبریدی و برقی مستلزم توجه هرچه بیشتر سیاستگذاران است، تامین مناسب برق مورد نیاز این خودروهاست.

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که وزارت صنعت، معدن و تجارت هنوز هم بر سر تولید این خودروهای برقی و تامین برق موردنیازشان با وزارت نیرو به تفاهم نرسیده است، چراکه وزارت نیرو معتقد است که سوختگیری این خودروها آن هم در پیک مصرف برق، عاملی است که می‌تواند بار زیادی را به شبکه برق کشور وارد آورده و ممکن است که این شبکه، توانایی آن را به خصوص با رونق استفاده و تولید این خودروها نداشته باشد.

تعرفه واردات

اردیبهشت ماه سال گذشته بود که با چاپ شدن کتاب قوانین و مقررات واردات و صادرات کشور در سال ٩٣، در فصل ٨٧ این کتاب قید شده بود که تعرفه واردات خودروهای هیبریدی و الکتریکی چهار درصد در نظر گرفته شد و مالیات بر ارزش افزوده نیز هشت درصد محاسبه خواهد شد. این در حالی است که تعرفه واردات برای دیگر خودروها هم چون سال ٩٢ ثابت باقی‌مانده و هیچ تغییری متوجه آن نشده بود، این موضوع که اعتراضات زیادی را به همراه داشت موجب شد تا. ولی‌الله افخمی، رییس سازمان توسعه تجارت بگوید که منظورش «صفر شدن سود بازرگانی واردات خودرو» بوده است.

از طرفی کاهش قیمت و فاصله قیمتی بسیار زیاد میان این خودروها و خودروهای وارداتی دیگر، به دلیل کاهش سود شرکت‌های وارد‌کننده این دست خودروها، تمایلی برای واردات آنها ایجاد نمی‌کند. کاهش یک باره قیمت با کاهش تعرفه تا یک دهم سال گذشته، می‌تواند برای واردات این خودروها همچون سپر مقاومتی عمل کند. در کنار آن باید توجه داشت که فروش خودروهای هیبریدی و الکتریکی در کشورهای پیشرفته نیز از سه تا پنج برابر بیشتر نسبت به خودروهای بنزینی زمان می‌برد و شرکت‌های خودروساز بدون پیشنهادهای تشویقی نمی‌توانند اقدام به فروش این خودروها بکنند. به نظر می‌رسد دولت بدون قانون‌گذاری جامع و همه‌گیر نمی‌تواند در این راستا موفقیتی به دست آورد.