ساخت و ساز قطر در شرایطی بازار مصالح ساختمانی خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده که این کشور برای رویداد بزرگ پیش رو، جام جهانی فوتبال سال 2022 در حال آماده شدن است.

این در حالی است که درخصوص صنایع معدنی ایران هم در تامین زیرساخت‌های استادیوم‌های ورزشی این کشور در آخرین دیدار وزیر صنعت، ‌معدن و تجارت ایران با وزیر اقتصاد و تجارت قطر تاکید شده است.

به تازگی رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیرداری در گفت و گو با خانه ملت از تمایل کشورهای حوزه خلیج فارس به خاک ایران خبر داد و گفته است مقامات قطری درصدد واردات خاک از ایران برای تامین خاک مورد نیازشان برای بازی‌های جام جهانی 2022 هستند در حالی که با هرگونه درخواستی در این زمینه مخالفت کرده‌ایم.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تشدید ساخت و سازهای قطر و تامین زیرساخت‌های جام جهانی در سال‌ 2022 کشورهای خاورمیانه را وارد میدان رقابتی کرده است که در این میان صنعت فولاد، سیمان و سنگ ایران هم می‌تواند بیشترین نیاز این کشور را برای دو رویداد ورزشی پیش رو تامین کند.

این در حالی است که صاحب‌نظران بخش معدن و صنایع معدنی نیز معتقدند افزایش صادرات و همکاری با قطر مشروط به این است که از یک سو حمایت مورد نیاز دولت و از سوی دیگر بهبود شرایط اقتصادی و وضعیت داخلی بازارها فراهم شود.

این در حالی است که تدوین طرح جامع فولاد و در راس آن صادرات‌محوری واحدهای تولیدی می‌تواند به تقویت ظرفیت‌های صادرات کمک کند.

از سویی در حالی تامین مواد اولیه و مصالح ساختمانی کشورهای عربی، صنایع معدنی ایران را کانون توجه قرار داده که دستیابی به 50 تا 60 میلیون تن فولاد طبق طرح جامع می‌تواند در برنامه راهبردی 15 ساله‌ای که قطر در دستور کار خود قرار داده سهم بزرگی از بازار این کشور را از آن ایران کند.

این در صورتی است که آبان‌ماه سال گذشته نیز طی دیدار و مذاکره وزیر صنعت ایران با وزیر اقتصاد قطر، ایران خواستار مشارکت صنعتی در آماده‌سازی قطر در راستای برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال شد اما با این وجود تا کنون شرایط برای افزایش چنین صادراتی مهیا نیست.

اگرچه تقویت روابط اقتصادی ایران و قطر مورد تایید صاحب‌نظران بخش معدن و صنایع معدنی است اما افزایش صادرات فولاد به قطر و کشورهای عربی دیگر موافق و مخالفی هم دارد.

تقویت توان رقابتی محصولات فولادی و صنایع معدنی دیگر مانند سیمان گرچه یکی از معیارهای ورود ایران به بازارهای منطقه است اما کارشناسان و فعالان این صنایع معتقدند با وجود مزیت‌های صنایع معدنی ایران برای تامین بازار مصرف قطر، واحدهای فولادی تا زمانی که برای تامین نیاز مصرفی خود واردات دارند، نمی‌توانند در صادرات نقشی ایفا کنند.

این در صورتی است که در مقطع فعلی بسیاری از واحدهای فولادی حجم بسیاری از محصولات خود را به دلیل رکود بازار داخلی دپو کرده‌اند و سالانه واحدهای سیمانی نزدیک به 20 میلیون تن مازاد تولید دارند.

با این حال رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیرداری عنوان کرده است که‌ خاک جنگل‌های ایران از سرمایه‌های اصلی و جزو منابع پایه کشوراست و ‌اکثر کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل نداشتن خاک مناسب خواهان استفاده از خاک ایران هستند اما از آنجا که صادرات انواع خاک به سایر کشورها ممنوع است باید در مبادی ورودی و خروجی حفاظت‌ها به درستی صورت گیرد؛ البته هم اکنون کنترل‌ها در جهت جلوگیری از قاچاق خاک در سطح وسیع انجام می‌شود.

اگرچه به اعتقاد وی صادرات خاک ایران خسارات غیرقابل جبرانی به کشور وارد می‌شود و به همین دلیل بر اساس قوانین کشور صادرات هر نوع خاکی از کشور ممنوع است، اما امکان دارد در برخی شرایط قاچاقی در سطح محدود صورت گیرد.

حتی این مقام مسوول گفته است به دنبال برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در قطر مقامات این کشور برای ایجاد فضای سبز به دنبال خاک ایران، عراق و سایر کشورها هستند و در این زمینه مراجعات بسیاری هم به مقامات ایرانی داشتند و هر بار ما جواب رد دادیم و گفتیم که صادرات خاک از ایران ممنوع است.

اما چه دلیلی دارد که قطر برای بازی‌های جام جهانی 2022 فقط برای واردات خاک ایران چراغ سبز نشان می‌دهد و صنعت فولاد و سیمان ایران سهمی از ساخت و سازهای این شبه‌جزیره کوچک‌ نداشته باشد؟

در حال حاضر بسیاری از فولادسازان کشور برای تامین زیرساخت‌های اصلی تولید خود با مشکلات بسیاری مواجه شده‌اند و در کنار طرح جامع فولاد که در راس آن افزایش ظرفیت تولید به 55 میلیون تن قرار گرفته، به دلیل جانمایی نامناسب با بحران کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کنند.

همچنین به دلیل هزینه حمل و نقل و افزایش هزینه تولید نتوانسته‌اند در بازار داخلی و خارجی به لحاظ کیفیت و قیمت رقابت کنند. به نظر می‌رسد با وجود این نبود زیرساخت‌های لازم برای حمل و نقل و تضعیف واحدهای سیمانی ناشی از رکود اقتصادی هم سبب شده تولیدکنندگان داخلی از بازار بزرگ قطر غافل شوند.

صادرات فولاد به 10 کشور و جای خالی قطر