بازار جهانی نفت این روزها، وضعیت ناخوشی دارد به طوری که بیشتر تحلیلگران از افزایش قیمت نفت خام ناامید شده امیدوارند که قیمت ها بیشتر از این کاهش نیابد.

در این میان، انتشار اخبار ناامیدکننده از بهبود رشد اقتصادی جهان و به ویژه چین، احتمال تحقق پیش بینی هایی که معتقد به کاهش قیمت ها هستند را بیشتر کرده است.

قیمت نفت در هفته‌های اخیر در مسیر کاهشی قرار گرفته است به طوری که به پایین‌ترین قیمت در 11 تا 13 سال اخیر رسیده است.

قیمت شاخص نفت خام برنت در روز جمعه (٢٥ دیماه) با افت ٦ درصدی، برای نخستین بار در ١٢ سال گذشته به کمتر از ٣٠ دلار برای هر بشکه رسید؛ قیمت هر بشکه شاخص نفت خام برنت با یک دلار و ٩

94 سنت (معادل ٦,٣ درصد) کاهش در سطح ٢٨ دلار و ٩٤ سنت تثبیت شد.
قیمت شاخص نفت خام آمریکا نیز یک دلار و ٧٨ سنت کاهش را تجربه کرد و در پایان معامله‌های روز جمعه، در سطح ٢٩ دلار و ٤٢ سنت تثبیت شد.

با افت قیمت‌ها در روز جمعه، در مجموع قیمت نفت از آغاز امسال تا کنون ٢٠ درصد کاهش یافته است که شدیدترین افت قیمت در یک دوره دو هفته‌ای در هشت سال اخیر به شمار می رود.
همچنین قیمت سبد نفت اوپک نیز در روزهای گذشته، کاهش قابل توجهی یافته و حتی به مرز 25 دلار رسیده است.

دبیرخانه اوپک قیمت سبد نفتی این سازمان در معاملات روز پنج‌شنبه (24 دی ماه) را 25 دلار اعلام کرد؛ قیمت نفت اوپک در این روز نسبت به روز قبل از آن 69 سنت کاهش داشته است.

بر اساس برخی گزارش‌ها، قیمت نفت سنگین ایران که بخش عمده‌ای از نفت صادراتی کشور را تشکیل می‌دهد کمتر از 25 دلار شده‌است.

مرزی برای سقوط قیمت‌ها وجود ندارد

با توجه به میزان عرضه نفت مازاد به بازار و وضعیت نامناسب اقتصاد چین، بدبینی فراوانی نسبت به قیمت نفت خام در بازار وجود دارد به طوری که برخی معتقدند، نمی توان در کوتاه مدت، مبلغ معینی را به عنوان مرز سقوط قیمت نفت مشخص کرد.

در میان تحلیل‌های ارائه شده درباره قیمت آینده نفت، یکی از بدترین پیش بینی مربوط به سقوط قیمت‌ها به مرز 10 دلار است. براین اساس، یک بانک انگلیسی پیش بینی کرد که احتمال سقوط قیمت نفت تا حد ١٠ دلار برای هر بشکه نیز وجود دارد.

به گزارش روزنامه تلگراف، بانک انگلیسی «استندارد چارترد» همانند بانک های «گلدمن ساکس»، «آر.بی.اس» و «مورگان استنلی»، پیش بینی خود درباره قیمت نفت را کاهش داد و اعلام کرد که قیمت این کالا امسال به ١٠ دلار برای هر بشکه می‌رسد.

این بانک اعلام کرده است: تا وقتی مدیران پولی به این نتیجه نرسند که اوضاع بیش از حد وخیم شده است، مرزی برای افت قیمت نفت دیده نمی شود.

استندرد چرترد اعلام کرد: باتوجه به اینکه شرایط بنیادین، بازار نفت را به سوی تعادل سوق نمی‌دهند، قیمت نفت اکنون تقریباً به طور کامل تحت تأثیر عوامل مالی همچون نوسان ارزش دلار و سهام خواهد بود. آخرین بار در سال ١٩٩٨ میلادی در اوج بحران مالی آسیا قیمت نفت به حدود ١٠ دلار برای هر بشکه رسید.

نبود اجماع برای اجلاس اضطراری اوپک

براساس سازوکار اوپک، برای برگزاری نشست اضطراری و تصمیم گیری برای کاهش عرضه و مدیریت بازار، نیاز به اجماع در این سازمان وجود دارد؛ اما با توجه به مخالف عربستان و متحدانش مانند امارات، امیدی به وارد شدن اوپک به مدیریت بازار و کاهش عرضه وجود ندارد.

پس از کاهش شدید قیمت نفت و سقوط آن به زیر ٣٠ دلار، برخی کشورهای عضو اوپک از جمله ونزوئلا و نیجریه خواستار برگزاری نشست اضطراری اوپک شده‌اند.

«امانول ایبه کاچیکوو» وزیر نفت نیجریه درباره ضرورت برگزاری نشست اضطراری اوپک، گفته است: شرائط کنونی بازار لزوم برگزاری چنین نشستی را ایجاد کرده‌است.

اما پس از اظهارات وزیر نفت نیجریه درباره درخواست برخی اعضای اوپک برای برگزاری نشست اضطراری این سازمان، وزیر انرژی امارات با تغییر رویکرد اوپک مخالفت کرد.

سهیل المزروعی با بیان اینکه راهبرد کنونی اوپک کارآمد است، گفته بود: برای نمایان شدن دستاوردهای این راهبرد، باید یک سال تا یک و نیم سال صبر کرد.

بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نیز درباره برگزاری نشست اضطراری می گوید: ایران تاکنون هیچ درخواستی برای نشست اضطراری اعضای کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) دریافت نکرده است.
وی افزود: برگزاری نشست اضطرای اوپک به اجماع میان اعضا نیاز دارد؛ تا اجماع وجود نداشته باشد نشست اضطراری برگزار نخواهد‌شد.

زنگنه پیش از این به ایرنا گفته بود: در صورت برگزاری نشست اضطراری و ناتوانی اوپک در ایجاد اجماع برای کاهش عرضه، روند کاهش قیمت نفت خام تشدید می‌شود؛ بنابراین پیش از برگزاری چنین نشستی باید اجماع میان اعضا تحقق یابد.

عرضه مازاد، دلیل اصلی کاهش قیمت

درباره عواملی که باعث کاهش قیمت‌ها بوده اند، نظرات متعددی مطرح می شود که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان عرضه مازاد دانست. براساس آخرین گزارش ماهانه اوپک، میزان تولید این سازمان در ماه نوامبر 230 هزار بشکه در روز افزایش یافته و به حدود 31 میلیون و 600 میلیون بشکه نفت رسیده است. با توجه به اینکه سقف تولید اوپک، 30 میلیون بشکه در روز تعیین شده، این میزان تولید به معنای وجود یک میلیون و 600 هزار بشکه نفت مازاد است.

با وجود اصرار برخی اعضای اوپک مانند ایران، الجزایر و ونزوئلا برای کاهش تولید نفت، عربستان و متحدانش بر افزایش تولید تاکید داشته و تاکنون مانع مدیریت بازار توسط اوپک شده اند. البته افزایش تولید سایر تولیدکنندگان غیراوپک مانند روسیه نیز به عنوان علت دیگر کاهش قیمت‌ها شناخته می‌شود.

روسیه که در ماه‌های گذشته، با تولید بیش از 10 میلیون بشکه در روز رکورد بالاترین میزان تولید نفت خام پس از فروپاشی شوروی را به دست آورده، تاکنون به این بهانه که محدودیت فنی دارد از همراهی با اوپک در کاهش تولید خودداری کرده‌است.

در این میان، ورود آمریکا به جمع صادرکنندگان نفت خام نیز فشار عرضه را بر بازار افزایش داده است؛ آمریکا برای اولین بار در چهار دهه گذشته، محموله های نفتی خود را روانه بازارها کرده‌است.