سرانجام پس از مخالفت‌های فراوان کارشناسان و مسوولان حوزه پتروشیمی در قبال تلاش‌ها برای خروج معاملات محصولات پتروشیمی از بورس کالا، این بحث به صحن علنی مجلس کشیده شد. به گزارش «ایرنا»، بحث «تلاش‌های غیرقانونی برای خروج معاملات محصولات پتروشیمی از بورس کالا» به‌تازگی از سوی محمدرضا پورابراهیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در صحن علنی مطرح شد که چند نماینده نیز با غیرقانونی خواندن این تلاش‌ها، خواستار پیگیری جدی مجلس در این رابطه شدند.

برهمین اساس هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به وزارت صنعت، معدن و تجارت، خواستار پاسخ در این زمینه شد. معاون امور صنایع این وزارتخانه نیز در نامه‌ای به مجلس، بار دیگر مواردی را که بارها از سوی قائم مقام وزیر صنعت همچون اجباری نبودن عرضه محصولات در بورس‌های جهانی و اعتراض‌های صنایع پایین‌دستی به چگونگی عرضه محصولات در بورس کالا مطرح شده بود، مطرح کرده است. براساس این گزارش، دو دلیل عمده‌ای که معاون امور صنایع وزارت صنعت برای خروج معاملات پتروشیمی از بورس کالا اعلام کرده، تا به حال بارها از سوی کارشناسان امر مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما نکته تامل‌برانگیز به عامل دوم یعنی اعتراض صنایع پایین‌دستی به معاملات بورس کالا مربوط می‌شود. با مروری بر مواضع انجمن‌های پایین‌دستی پتروشیمی از جمله انجمن صنعت پلاستیک و نساجی به‌عنوان اصلی‌ترین تامین‌کنندگان مواد پتروشیمی از بورس کالا، متوجه می‌شویم که صنایع پایین‌دستی اصلی‌ترین منتقد به تصمیم وزارت صنعت هستند؛ به عبارت دیگر، صنایع پایین‌دستی در صف اول مخالفت با نظر وزارت صنعت قرار دارند. 

واسطه‌های قدرتمند در کمین هستند

رئیس اتحادیه تعاونی‌های صنعت پلاستیک کشور درباره وجود تلاش‌هایی برای خروج معاملات مواد پتروشیمی از بورس کالا می‌گوید: خروج محصولات پتروشیمی از بورس، به واحدهای تولیدی آسیب‌های جدی می‌زند و زمینه را برای بازگشت واسطه‌های قدرتمند و صاحب سرمایه به بازار پتروشیمی فراهم می‌کند. نصرالله رضازاده تاکید کرد: مواد پتروشیمی به هیچ عنوان نباید از بورس خارج شوند زیرا با اجرایی شدن این تصمیم، شرایط رانتی در بازار خرید و فروش محصولات پتروشیمی ایجاد خواهد شد. صنایع پایین‌دستی، همواره مخالفت خود با این اتفاق را به مسوولان عالی‌رتبه کشور ابراز کرده و دولت نیز به دلیل آنکه به دنبال رسیدن به شفافیت اقتصادی و مبارزه با رانت است، مخالفت خود با این موضوع را اعلام کرده است.

گذشته را فراموش نکنیم

رئیس هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان صنایع نساجی نیز در این رابطه معتقد است؛ نباید اوضاع معاملات محصولات پتروشیمی پیش از تاسیس بورس کالای ایران را فراموش کرد؛ معاملاتی بدون پیگیری و رصد رفتار خریداران و فروشندگان، صدور حواله‌ها و امکان وجود رانت از ویژگی‌های بارز بازار پتروشیمی در گذشته بود که خوشبختانه امروز با وجود بورس کالای ایران آن معضلات تا حدود زیادی برطرف شده است. محمد مروج حسینی می‌گوید: معاملات محصولات پتروشیمی در گذشته به‌صورت حواله‌ای بود، از این رو فروشندگان و خریداران قابل پیگیری نبودند، اما در حال حاضر به راحتی میزان عرضه‌ها، حجم خرید شرکت‌ها و چگونگی رقابت بر سر قیمت کالاها به دلیل انجام معاملات در بورس کالای ایران شفاف است. مروج حسینی با اشاره به ضوابط و قوانین مشخص در بورس کالای ایران افزود: اتحادیه تولیدکنندگان صنایع نساجی با وجود 400 عضو فعال، مواد مورد نیاز خود را از بورس کالای ایران تهیه کرده و می‌کند، چون اعتقادی به سیستم حواله‌ای و رانتی گذشته ندارد.

این اظهارنظرها و مخالفت‌ها، همگی از تبعات سنگین خروج پتروشیمی‌ها از بورس حکایت دارد؛ مشخص نیست که وزارت صنعت برچه اساسی در نامه ارسالی به هیات رئیسه مجلس بر اعتراض صنایع پایین‌دستی به معاملات بورس کالا تاکید کرده است. اما دلیل دیگر وزارت صنعت برای خروج پتروشیمی‌ها از بورس‌کالا که در نامه به هیات رئیسه مجلس مطرح شده، این است که در هیچ کجای دنیا اجباری برای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس وجود ندارد، از این رو در ایران نیز نباید اجباری برای عرضه وجود داشته باشد. کارشناسان در این رابطه نیز بارها تعجب خود را نسبت به این اظهارنظرها اعلام کرده‌اند. کارشناسان در پاسخ به این پرسش می‌گویند: به دلیل مزیت بالای فلفل در هند، این محصول یکی از اصلی‌ترین کالاهای مورد معامله و صادراتی هند در بورس کالای این کشور است. همچنین در بورس کالای ترکیه، فندق به میزان بالا دادوستد می‌شود؛ از این رو براساس استدلال مسوولان وزارت صنعت، ما نیز در بورس کالای ایران به جای محصولات پتروشیمی باید فلفل و فندق معامله کنیم.