به‌نظر می‌رسد که دیگر نمی‌توان مشتریان را به سادگی با خودروهایی که پلت‌فرم آنها متعلق به یک دهه گذشته است، اما قیمتی نزدیک به محصولاتی با تکنولوژی روز دارند قانع کرد مخصوصا در دوران پساتحریم که توقعات زیادی در مورد قیمت و کیفیت خودروها به‌وجود آمده است. مشتریان خودروهای داخلی مدت‌ها است که در انتظار لغو تحریم‌ها و تحقق وعده‌های خودروسازان مبنی‌بر حضور سرمایه‌گذاران خارجی و به‌دنبال آن تحول در زنجیره خودروسازی کشور هستند، حال به‌نظر می‌رسد که این روزها تولید‌کنندگان و سیاست‌گذاران باید برنامه جامعی برای تولید داشته باشند؛ چراکه یکی از مهم‌ترین مولفه‌های این روزهای بازار خودرو، انتظارت مشتریان در پی اجرای برجام است. اجرای برجام و لغو تحریم‌ها نوید روزهای خوش برای اقتصاد و شکوفا شدن صنعت خودرو را می‌دهد به همین دلیل تولید‌کنندگان با توجه به تجربه تلخ نخریدن خودروی صفر، باید برای افزایش رضایتمندی مشتریان در دوران پسا تحریم تلاش زیادی کنند. برهمین اساس به اعتقاد برخی از کارشناسان اجرای برجام برای مشتریان بازار خودرو بیش از هر زمان دیگری نوید کاهش قیمت خودروهای داخلی و خارجی را می‌دهد؛ چراکه تولید‌کنندگان طی سه سال گذشته مهم‌ترین عامل در افزایش قیمت و افت کیفیت محصولات خود را «تحریم‌های بین‌المللی» و افزایش هزینه‌های تولید عنوان کردند، بنابراین در حال حاضر با رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، مشتریان خواهان افزایش کیفیت خودروهای داخلی هستند.

در این میان، بنابر اظهارات دست‌اندرکاران صنعت خودرو، تحریم‌های بین‌المللی هزینه‌های زیادی را بر خودروسازان تحمیل کرد؛ بنابراین به دلیل افزایش هزینه‌های تحریم آنها چاره‌ای جز افزایش قیمت نداشتند. هرچند خودروسازان عدد مشخصی در خصوص افزایش هزینه‌های خود طی سال‌های اخیر ارائه ندادند؛ اما بنا بر اظهارات متفاوت دست اندرکاران تولید، هزینه دور زدن تحریم‌ها در صنعت خودرو بین 5 تا 10 درصد پیش‌بینی می‌شود. با این وجود، کارشناسان معتقدند که در شرایط کنونی که تحریم‌ها‌ رفع شده است خودروسازان باید در قیمت و کیفیت محصولات تولیدی خود بازنگری اساسی انجام دهند. از سوی دیگر، به‌دنبال رفع تحریم‌ها و جدی شدن حضور خودروسازان خارجی برای مشارکت در صنعت خودرو ایران، کارشناسان یکی دیگر از انتظارات مشتریان را تنوع محصولات خودرویی در کشور با قیمت مناسب می‌دانند؛ بنابراین در حالی انتظارات مشتریان را می‌توان به ترتیب در سه حوزه کاهش قیمت، افزایش کیفیت و تنوع محصول پیش‌بینی کرد که کارشناسان معتقدند مشتریان برای ایجاد تنوع محصولات باید یکسال ونیم تا 2 سال صبر کنند.

انتظار کاهش قیمت

مشتریان ایرانی در شرایطی انتظار کاهش قیمت خودرو پس از اجرای برجام را دارند که دست‌اندرکاران صنعت خودرو نظرات متفاوتی در این خصوص دارند. به‌طوریکه به گفته برخی از کارشناسان با لغو تحریم‌ها و به‌دنبال آن کاهش هزینه‌های ناشی از تحریم، قیمت خودرو نیز باید روند نزولی داشته باشد. با این حال، خودروسازان اعتقادچندانی به این موضوع ندارند. بنا به گفته دست اندرکاران صنعت خودرو لغو تحریم‌ها نمی‌تواند به تنهایی سبب کاهش قیمت خودرو در کشور شود؛ زیرا در این میان مولفه‌های دیگری چون تورم، نرخ سود بانکی و نوسات نرخ ارز تاثیر بسیاری بر قیمت تولید دارند. در این زمینه، محمدرضا نجفی‌منش عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان می‌گوید: انتظار افت قیمت خودرو به‌دنبال اجرای برجام منطقی نیست؛ چراکه تغییرات قیمتی خودرو ارتباط مستقیمی با تورم دارد.

با این وجود، فربد زاوه، کارشناس خودروبا تاکید براینکه قیمت خودروها بین 2 تا 4 درصد می‌تواند کاهش یابد، می‌گوید: کاهش هزینه‌های تولید ارتباط مستقیم با قیمت خودرو دارد. از آنجا که هزینه‌های ناشی از تحریم رفع می‌شود؛ بنابراین با در نظر گرفتن تورم بخش خودرو ودر صورتی که خودروسازان مدیریت درستی داشته باشند، می‌توانند به کاهش 2 تا 4 درصدی قیمت‌های خود بپردازند. آلبرت بغزیان، عضو ناظر شورای رقابت نیز با موثر دانستن اجرای برجام بر کاهش قیمت خودرو می‌گوید: اگر بحث کاهش هزینه‌ها و تورم را در نظر بگیریم خودروسازان در سال 95 نباید به افزایش قیمت فکر کنند.

انتظار افزایش کیفیت

کیفیت خودروهای داخلی پس از تشدید تحریم‌ها به شدت افت کرد و به‌دنبال آن یکی از انتظارات جدی مشتریان در پساتحریم عرضه خودروهایی با کیفیت مطلوب است. آلبرت بغزیان و فربد زاوه دومین اولویت مشتریان را افزایش کیفیت خودروها می‌دانند و معتقدند خودروسازان باید ظرف 3 تا 6 ماه با واردات قطعات اصلی از شرکت‌های معتبر کیفیت خودروهای خود را افزایش دهند. این موضوع منجر به تحولات جدی در بازار خودرو خواهد شد. از سوی دیگر، یکی دیگر از انتظارات مشتریان به‌دنبال لغو تحریم‌ها، افزایش تنوع محصولات و به عبارت دیگر ایجاد نوآوری در صنعت خودروی داخلی است؛ بنابراین در شرایط فعلی که برجام وارد مرحله اجرا شده است، بسیاری از مشتریان انتظار دارند بحث توسعه صنعت خودرو با جدیت دنبال شود؛ بنابراین ضمن آنکه حضور خودروسازان خارجی منجر به شکل‌گیری رقابت خواهد شد، باید موجب تغییر و تحول در مدل خودروها نیز شود. از آنجا که تولید خودروهای جدید در مشارکت با خودروسازان خارجی امری زمانبر است اما آنگونه که کارشناسان معتقدند، مشتریان در انتظار ورود این خودروها به بازار هستند. به‌خصوص آنکه مشتریان، بازار خودروهای جهانی را رصد می‌کنند و انتظار عرضه خودرویی با کیفیت و قیمت متناسب اما جدید را دارند. حسن ‌کریمی‌سنجری، کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: به‌دنبال اجرای برجام مشتریان انتظار دارند خودروسازان کشور در محصولات خود تغییرات اساسی ایجاد کنند. وی می‌افزاید: تولید محصولات متنوع و جدید یکی از حوزه‌های مورد انتظار مشتریان است؛ بنابراین خودروسازان باید به آن دقت کنند. آنها باید با اتصال به شبکه تولید و توزیع جهانی برای جذب مشتریان به بازار برنامه‌ریزی کنند.