مایع، گاز متان یا اتان یا میعانات گازی؟ تداوم تامین خوراک و نیز نرخ آن، مشکل اصلی واحدهای تولیدکننده این صنعت که با گاز متان تغذیه می‌شود، نیست؛ بلکه واحدهای تولیدی دیگر ازجمله واحدهایی که با خوراک مایع یا اتان تغذیه می‌شوند نیز چنین مشکلی دارند. با توجه به اینکه رشد ۱۰درصدی اخیر، به‌دلیل افزایش یا بهره‌وری تولید از واحدهای تولیدکننده با خوراک مایع است؛ بیشترین محوریت بحث خوراک پتروشیمی‌ها همچنان در واحدهایی است که از متان تغذیه می‌شوند. با این وجود که هنوز فکری به حال کاهش قیمت خوراک واحدهای تولیدی مایع و اتان نشده است؛ نرخ تعیین شده ۸/۵ سنتی خوراک متان نیز از ابتدای سال ۹۵ اجرایی خواهد شد و همچنان واحدهای تولیدی با ۱۳ سنت خوراک مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند. این در حالی است که قیمت به تصویب رسیده اخیر نیز با نرخ مقایسه‌ای کشورهای همسایه غیررقابتی است.

تغییرات نرخ خوراک

عباس شعری‌مقدم، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، قیمت فروش هر مترمکعب خوراک گاز و سوخت گاز واحدهای پتروشیمی در نیمه نخست امسال را به ترتیب ۱۳ سنت و ۳ یا ۴ سنت اعلام کرده بود. همچنین براساس آمارهای موجود در ترازنامه هیدروکربوری سال ۹۲، مصرف گاز پتروشیمی‌های گازی در این سال حدود ۷/۶میلیارد مترمکعب بوده که ۳۲درصد آن به عنوان سوخت وارد سیستم‌های حرارتی شده و بقیه یعنی ۶۸درصد خوراک این واحدها بوده است. با وجود تصویب نرخ ۸ تا ۹ سنتی قیمت خوراک و اجرای عملی ۱۳ سنتی تا سال ۹۵ نارضایتی‌ها از قیمت اخیر نیز ادامه دارد. گفته می‌شود افت شدید قیمت نفت با افزایش قیمت تمام‌شده محصولات از مهم‌ترین دلایل این نارضایتی‌هاست از طرفی دونرخه بودن قیمت خوراک برای سرمایه‌گذار خارجی و تولیدکننده داخلی موج این نارضایتی را گسترش داده است. گفته شده که تولیدکنندگان داخلی با حضور در توسعه زنجیره پایین‌دستی به مزایایی چون تخفیف نرخ خوراک و نیز معافیت مالیاتی به‌دلیل حضور در منطقه ویژه اقتصادی دست می‌یابند اما بیشتر واحدهای تولیدی ایران همچنان از کمبود منابع مالی رنج می‌برند بنابراین، این توسعه نیز در گرو حضور سرمایه‌گذار خارجی و تامین منابع مالی است.

نرخ خوراک و موج نارضایتی گسترده واحدهای تولیدی

شعری‌مقدم، در پاسخ به موج نارضایتی‌های شرکت‌های داخلی گفت: شرکت‌های خارجی به نرخ بالاتر از ۸/۵ سنت نیز رضایت دارند اما در برخی مجتمع‌های پتروشیمی هنوز نارضایتی وجود دارد. به گزارش ایلنا، مدیرعامل شرکت صنایع ملی پتروشیمی گفت: پتروشیمی‌ها برای توسعه محصولات نباید تنها به صنایع بالادستی تکیه کنند بلکه باید صنایع پایین‌دستی را نیز درنظر داشته باشند و در این صورت مشمول ۳۰درصد تخفیف شده و به این ترتیب نرخ خوراک‌شان نیز ۵ سنت خواهد شد. وی نارضایتی شرکت‌های پتروشیمی را به این دلیل دانست که آنها قیمت ۸/۵سنتی کنونی خرید را نسبت به قیمت سابق ۳ تا ۴ سنت خوراک گران می‌دانند. مدیرعامل شرکت صنایع ملی پتروشیمی قیمت کنونی خوراک را مناسب دانست و یادآور شد: زمانی که نرخ خوراک ۳ سنت بود، ارز هزار تومان بود و اکنون با ارز ۳هزار تومان باید قیمت خوراک نیز بالاتر برود؟

افزایــش ۱۰درصــدی صــادرات پتروشیمی

با این همه و با این موج نارضایتی عباس شعری‌مقدم، مدیرعامل شرکت صنایع ملی پتروشیمی در پاسخ به این سوال که با توجه به کاهش بهای نفت آیا اکنون زمان مناسبی برای افزایش صادرات محصولات پتروشیمی نیست، گفت: با وجودی که در این مدت صادرات ما افزایش یافته است اما درپی افت قیمت نفت به لحاظ مبلغ و درآمدی که کسب کرده‌ایم، کاهش داشته‌ایم. با این همه در ۹ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰درصدی محصولات پتروشیمی را شاهد بودیم. این گزارش‌ها تنها درباره واحدهای تولیدی با خوراک گاز طبیعی است که ۳۵درصد از واحدهای تولیدی پتروشیمی ایران را به خود اختصاص می‌دهد و هنوز فکری برای قیمت نفتا و نیز اتان برای واحدهای غیرمتانی که از بالاترین میزان تولید نیز برخوردارند، نشده است که این گروه نیز از این رویه ناراضی هستند.

واحدهای تولیدی با اتان نیازمند حمایت

حمید وفائی، مدیرعامل واحد تولیدی آریاساسول درباره قیمت خوراک این واحد گفت: متاسفانه «اتان» قیمت جهانی خاصی ندارد و براساس فرمولی محاسبه می‌شود که وزارت نفت و پتروشیمی از قیمت «متان» برآورد می‌کنند، که هنوز تغییری در آن داده نشده است. به گفته این مقام مسئول مهم‌ترین مشکل این واحدها این است که با وجود کاهش قیمت محصولات با افزایش قیمت تمام‌شده به حاشیه سود پایین و درآمدی می‌انجامد که با ثبات قیمت خوراک روبه‌رو است. وی با اذعان اینکه قیمت ۲۴۰ دلار خوراک برای واحدهای اینچنینی به نسبت قیمت تمام‌شده زیاد است، افزود: با توجه به ثبات قیمت اتان و نیز تغییرات قیمت اخیر نفت، این قیمت، مناسب نیست. از طرفی با توجه به اینکه قیمت اتان براساس قیمت متان با فرمول خاصی تعیین می‌شود در نتیجه انتظار می‌رود که با کاهش قیمت خوراک متان تغییراتی در قیمت خوراک اتان نیز حاصل شود. وی همچنین مناسب‌ترین قیمت اتان را ۱۷۰ دلار دانست.

قیمت خوراک گاز هنوز ۱۳ سنت است

رضا محتشمی‌پور، مدیرکل صنایع تکمیلی شرکت پتروشیمی در زمینه نرخ خوراک و اینکه هنوز نرخ ۸/۵سنت اجرایی نشده است به صمت توضیح داد: این قیمت از ابتدای سال ۹۵ اجرایی می‌شود و هنوز نیز خوراک مورد نیاز این واحدها که از گاز متان تغذیه می‌کنند ۱۳ سنت است. به گفته این مقام مسئول تنها ۳۵درصد از واحدهای تولیدی پتروشیمی از گاز طبیعی تغذیه می‌شوند. براین اساس بیش از ۶۰درصد واحدهای تولیدی پتروشیمی از خوراکی غیر از متان تغذیه می‌شوند.
وی افزایش ۱۰درصدی صادرات پتروشیمی را به کل صنعت پتروشیمی مربوط دانست و تصریح کرد: این افزایش ۱۰درصدی در کل صنعت پتروشیمی رخ داده که البته قسمت زیاد آن در بخش‌هایی است که از خوراک مایع تغذیه می‌شوند از این‌رو می‌توان این افزایش تولید را به قسمت‌های تولیدکننده پلی‌اتیلنی ربط داد که یا پیش‌تر افزایش تولید داده شده‌اند یا به تازگی به بهره‌برداری رسیده‌اند.

قیمت محصول به قیمت خوراک نزدیک شود

مهدی شریفی‌نیک‌نفس، مدیرعامل بازرگانی شرکت ملی پتروشیمی نیز درباره نحوه محاسبه واحدهای تولیدی نفتا گفت: تفکیک بر مبنای محصولات صادراتی انجام شود. خوراک‌های مایع «۵% - FOB» (قیمت اف‌اوبی منهای ۵درصد) محاسبه می‌شود که براساس قیمت جهانی اندازه‌گیری و اعمال می‌شود. نیک‌نفس با اشاره به این موضوع که قیمت خوراک نسبت مستقیمی با قیمت محصولات دارد، تصریح کرد: قیمت خوراک براساس میانگین ماهانه محاسبه می‌شود. زمانی که قیمت بازار نزولی است اگر بیشترین میزان کاهش قیمت محصولات در ابتدای ماه باشد میانگین خوراک در طول یک‌ماه از قیمت محصول بالاتر خواهد بود که این امر منجر به افزایش ضرردهی در واحدهای تولیدی می‌شود. در نتیجه بهتر است شرکت ملی نفت یا پتروشیمی که متولی تعیین نرخ خوراک هستند در وضعیت نزولی بازار میانگین اخیر را به جای ماهانه دو هفته‌ای یا هفتگی درنظرگیرند تا برآورد نرخ خوراک داخلی به نرخ‌های جهانی نزدیکتر شود. وی درباره اجرای چنین سیاست‌هایی در ستاد تنظیم بورس افزود: پیش‌تر در بورس، در ستاد تنظیم شرکت بازرگانی پتروشیمی سیستم محاسباتی درنظر گرفته شده بود که در زمان صعودی و نزولی بودن قیمت‌ها، با محاسبه استراتژیک، سیاست تعدیلی پیش گرفته می‌شد تا به این وسیله از افزایش ضرر و زیان برای تولیدکننده جلوگیری شود بنابراین لازم است قیمت محصول به خوراک نزدیک
 شود.