روز بیست و ششم ژانویه امسال اپل اعلام کرد سود حاصل از فروش 18/4 میلیارد دلاری محصولات این شرکت در فصل اخیرش یعنی در فصل چهارم سال 2015 بیشتر از سودی بوده است که تمام شرکت‌های جهان برای یک دوره سه‌ماهه به دست آورده‌اند. اگرچه این اخبار خوب به شدت در سایه و تحت الشعاع سقوط ناگهانی درآمد این شرکت در فصل اول سال 2016 قرار گرفت. سهام شرکت اپل در شش ماه گذشته تا بیش از 20 درصد کاهش پیدا کرده که این میزان بیش از دو برابر کاهشی بوده که در شاخص S&P 500 اتفاق افتاده است.

این کاهش قیمت سهام به دنبال ترس از فروش آی‌فون رخ داده که همیشه بیشترین درآمد و سود این شرکت را در اختیار داشته است. آیا تنها موضوع پشت پرده غلبه کردن شرکت مادر گوگل یعنی آلفابت (با ارزش 500 میلیارد دلار) بر اپل (با ارزش 550 میلیارد دلار)، زمان است؟

اپل در مسیر رشد و بزرگ شدنش اما بارها به ترس‌ها و نگرانی‌های میان سرمایه‌گذارانش که ناگهان به این نتیجه رسیدند که روزهای درخشش اپل به پایان رسیده است، بی‌اعتنایی و بی‌توجهی کرد. آخرین بی‌توجهی اپل به این موضوع به سه سال پیش برمی‌گردد؛ زمانی که نگرانی‌های جدی درباره افزایش رقابت در بازار به دنبال ظهور تولیدکنندگان جدید موبایل‌های هوشمند و تبلت‌ها به وجود آمده بود. با این حال هر بار اپل واکنشی به موقع نشان می‌داد و به قله‌های بالاتری صعود می‌کرد و این موضوع کارش را برای کسب موفقیت‌ها و پیشرفت‌های بعدی در آینده سخت‌تر می‌کرد.

پشت سر گذاشتن رقم 231 میلیون دستگاه آی‌فونی که اپل در سال مالی منتهی به ماه سپتامبر گذشته به فروش رسانده، کار بسیار سخت و دشواری خواهد بود. بازار جهانی موبایل‌های هوشمند بیش از پیش اشباع شده است. بر اساس آمارهای ارائه شده توسط موسسه تحقیقاتی Strategy Analytics، امسال فروش جهانی گوشی‌های موبایل با قیمتی بیش از 190 دلار تنها 3 درصد رشد داشته است. این در حالی است که فروش این گوشی‌ها در سال 2011 رشد سالانه 64 درصدی را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر متوسط قیمت فروش آی‌فون 691 دلار است، اگرچه شرکت‌های خدمات‌دهنده ارتباطی معمولا با ارائه کمک هزینه خرید، آن را با قیمتی ارزان‌تر به کاربرانشان می‌فروشند.  با این حال به نظر می‌رسد اقتصاد جهانی ـ و به خصوص چین که اپل برای رشد سهم فروشش به آن وابستگی زیادی دارد- در شرایط ضعف و شکنندگی قرار دارد.

اخیرا شرکت‌های آسیایی تامین‌کننده قطعات اولیه خیلی جدی درباره کاهش سفارش قطعات اولیه گوشی‌های آی‌فون مانند تراشه‌ها و دوربین‌هایش، هشدار داده‌اند. تغییرات و نوسانات ارز هم باعث شده است که گوشی‌های آی‌فون به طرز چشمگیری در بعضی بازارها مانند ژاپن و استرالیا، قیمتی گران‌تر پیدا کنند و این موضوع هم آی‌فون‌ها را از سبد خرید خریداران جدید و بالقوه دور کرده است.

حالا کارشناسان و تحلیلگران بازار پیش‌بینی کرده‌اند که فروش گوشی‌های آی‌فون امسال تا حدود 10 درصد کاهش پیدا کند. اما بعد از آن‌چه اتفاقی می‌افتد؟ فراموش نکنیم که وفاداری کاربران اپل به این برند و محصولاتش بسیار زیاد است، تا جایی که شاید 90 درصد از آنها دوباره برای خرید یک آی‌فون جدید دست به جیب شوند. بر اساس تحقیقی که اخیرا توسط موسسه Sanford C. Bernstein انجام شده است، اگر چنین کاربرانی هر دو سال یک بار آی‌فون قدیمی‌شان را با مدل جدید آن جایگزین کنند، تا سال 2017 اپل به آنها 185 میلیون دستگاه آی‌فون دیگر می‌فروشد که این رقم فروش به کاربران و خریداران جدید را شامل نمی‌شود.

مالکان اولیه گوشی‌های آی‌فون و بنابراین کاربران آی‌تیونز و دیگر سرویس‌های درآمدزای اپل به راحتی می‌توانند تا سال 2017 به 534 میلیون نفر رشد کرده و افزایش یابند، که در این صورت این رقم در مقایسه با سال 2015 رشد 13 درصدی خواهد داشت. آینده آی‌فون تا حد زیادی به این بستگی دارد که چقدر بتواند وجهه خود را تا ماه سپتامبر آینده در بازار حفظ کرده و توجه خریداران را به خودش جلب کند. نسخه‌های ارزان‌تر آی‌فون هم می‌توانند کمک بزرگی به افزایش فروش آن بکنند. آی‌فون ارزان قیمت 5C که اپل آن را در سال 2013 معرفی کرد، به وجهه و جذبه اپل در چین تبدیل شد.

«تیم باجارین» از شرکت تحقیقاتیCreative Strategies معتقد است که اپل احتمالا یک آی‌فون ارزان‌قیمت‌تر برای بازار هندوستان هم عرضه خواهد کرد. در حال حاضر هیجان زیادی در بازار هند درباره برنامه‌های اپل برای افتتاح فروشگاه‌هایش در آنجا وجود دارد. با این حال پیدا کردن مکان‌های مناسب و معامله با افراد محلی برای راه‌اندازی فروشگاه‌ها، کار ساده‌ای نیست. از همه مهم‌تر اینکه تنها بخش کوچکی از جمعیت هندوستان امکان خرید یک آی‌فون و حتی نسخه ارزان‌تر آن را دارند.

بنابراین اپل برای تولید یک محصول پرفروش دیگر تحت فشار قرار دارد. فروش آی‌پدها هم کاهش یافته است و ساعت هوشمند اپل که سال میلادی گذشته به بازار عرضه شده است، نتوانسته فروشی که پیش‌بینی می‌شد را به دست بیاورد. پاسخ اپل به بازار داغ و پررونق تلویزیون هم Apple TV بود؛ محصولی لوکس که برای کاربران ثروتمندی ارائه شده بود که به دنبال یک رابط کاربری جالب و متفاوت بودند و اهمیتی به اینکه برای دیدن یک فیلم تلویزیونی چقدر هزینه می‌کنند، نمی‌دادند. اپل حالا برای موفقیت در ساخت خودروی الکتریکی خودش که گویا قرار است تا سال 2020 تکمیل شود، هم با موانع زیادی مواجه است. آخرین مشکل در این روند هم «استیو زادسکی» مدیر پروژه خودروی الکتریکی اپل بوده که به تازگی این شرکت را ترک کرده است.

از دیدگاه سرمایه‌گذاری، اپل به طرز عجیبی ارزان و کم‌خرج است. سهام آن در حدود 4/10 برابر درآمد پیش‌بینی شده‌اش معامله می‌شود، در حالی که این رقم برای شرکت‌هایی مانند آلفابت و فیس‌بوک به ترتیب برابر 4/21 و 33 برابر است. دلیل این موضوع هم آن است که بسیاری معتقدند اپل به‌عنوان یک شرکت سخت‌افزاری آسیب‌پذیرتر است. اپل تلاش می‌کند این تصویر را تغییر بدهد و بیشتر به‌عنوان یک شرکت خدمات‌دهنده با درآمد بالا شناخته شود. بخش خدمات آن که شامل فروشگاه اپلیکیشن و موسیقی است، فروش بسیار بالا و در حدود 20 میلیارد دلار در سال دارد. این تجارت تنها با افزایش تعداد کاربران محصولات اپل رشد می‌کند و اکوسیستم اپل را گسترش می‌دهد. اپل تا زمانی که در چشمان کاربران تازه و به‌روز باشد، می‌تواند دوباره ثابت کند که افراد شکاک و بدبین به آینده این شرکت در اشتباهند.