اولویت بندی فازهای پارس جنوبی در دولت یازهم سبب تسریع در روند اجرای پروژه‌های در دست اجرا در میدان عظیم گازی پارس جنوبی شد.

براساس تصمیم وزارت نفت در سال 1392، پنج فاز 12، 15، 16، 17 و 18 که نسبت به سایر فازها پیشرفت بیشتری داشتند در اولویت اصلی و سایر فازها در اولویت بعدی قرار گرفتند.

در نتیجه این تصمیم، توسعه فازهای پارس جنوبی تسریع شد و در نخستین گام، فاز 12 که بزرگترین فاز پارس جنوبی شناخته می‌شود در اسفندماه پارسال به طور کامل به بهره برداری رسید.

تخمین زده می‌شود که با توسعه کامل فازهای پارس جنوبی ضمن تامین پایدار نیاز کشور به انرژی، سالانه ١١٢ میلیارد دلار درآمد عاید کشور شود.

میدان گازی پارس جنوبی، یکی از بزرگترین منابع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران قرار دارد؛ مساحت این میدان 9700 کیلومتر مربع است که سهم متعلق به ایران 3700 کیلومتر مربع وسعت دارد. ذخیره گاز این بخش از میدان 14 تریلیون مترمکعب گاز به همراه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود هشت درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود.

کاهش فاصله با قطر

از جمله دغدغه‌های ایران در سال‌های گذشته، تولید حداکثری قطر از پارس جنوبی و از دست رفتن فرصت برداشت از این میدان مشترک توسط ایران بوده است.

با توجه به اینکه به دلیل شرایط فیزیکی، امکان مهاجرت گاز این میدان مشترک به کشور قطر وجود دارد، کارشناسان نسبت به لزوم توسعه هرچه سریعتر بخش ایرانی این میدان تاکیدکرده‌اند.

میدان گازی پارس جنوبی (در قطر، گنبدشمالی نامیده شده است) در سال 1971 کشف و در سال 1991 نخستین بار توسط قطر برداشت گاز از این میدان آغاز شد؛ گاز تولیدی این میدان با تشکیل شرکت گاز مایع قطر به ال.ان.جی تبدیل و محموله‌های ال.ان.جی به خارج صادر می‌شود.

بر اساس گزارش‌ها میزان برداشت قطر از این میدان گازی روزانه 650 میلیون مترمکعب است که بخش اصلی آن به صورت ال ان جی صادر می‌شود.

چندی پیش نشریه اقتصادی مید در گزارشی از بهره برداری قطر از میدان پارس جنوبی نوشت: برداشت قطر از میدان شمالی از سال 2000 رشد قابل توجهی داشته است. این کار به همراه سرمایه گذاری گسترده در بخش تولید ال.ان.جی انجام شده است.

نشریه مید با اشاره به افزایش 15 برابری برداشت قطر از میدان گازی مشترک با ایران در 18 سال، میزان تولید گاز قطر از این میدان در سال 2012 را 157 میلیارد مترمکعب و در سال 2015 برابر با 237 میلیارد مترمکعب اعلام کرد.

با وجود برنامه ریزی قطر برای افزایش تولید از پارس جنوبی، در سال‌های گذشته طرح های توسعه فازهای این میدان در ایران طبق برنامه پیش نرفته و کاستی‌هایی وجود داشته است که بیشتر در کمبود منابع مالی و سوءمدیریت ریشه داشته است.

اما وزارت نفت در دولت یازدهم تلاش کرده است که با اولویت بندی پروژه‌ها این عقب ماندگی را جبران کند که تا حدی نیز موفق بوده است.

علی اکبر شعبانپور مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس درباره آخرین وضعیت تولید گاز در پارس جنوبی گفته است: هم اکنون تولید گاز ایران از پارس جنوبی به 420 میلیون مترمکعب در روز رسیده در حالی که برداشت قطر از میدان 650 میلیون مترمکعب است.

به گفته وی، پارسال قطری ها 2.5 برابر ایران از این میدان برداشت می‌کردند که با راه اندازی 6 فاز در دولت یازدهم شاهد کم شدن این فاصله هستیم به گونه ای که فاصله قطر به 1.5 برابر ایران کاهش یافته است.

افزایش تولید پارس جنوبی به بیش از 400 میلیون متر مکعب در روز

تولید گاز غنی از میدان گازی پارس جنوبی در سال های 1392 و 1393 به ترتیب معادل 263.8 و 306.4 میلیون مترمکعب در روز بوده است.

با توجه به توسعه فازهای این میدان بزرگ گازی، میزان تولید در 9 ماهه اول امسال به طور میانگین به 347.4 میلیون مترمکعب در روز رسید.

در آذرماه نیز میزان تولید به 407.5 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته و حتی رکورد 420 میلیون مترمکعب در روز نیز به ثبت رساند.

تکمیل فازهای 12، 15 و 16 پارس جنوبی

بهره برداری کامل از فاز 12 پارس جنوبی که از لحاظ ظرفیت پالایش گاز طبیعی، بزرگ ترین طرح توسعه این میدان به شمار می‌رود، از جمله اقدام‌های وزارت نفت محسوب می‌شود.

در اجرای این طرح، 67 درصد کار شامل ساخت، نصب و راه اندازی کامل همه عرشه‌ها و تمام لوله‌گذاری‌های دریایی و بخش‌های عمده کارهای پالایشگاه توسط ظرفیت‌های موجود در ایران به انجام رسیده است.

فازهای 15 و 16 پارس جنوبی نیز در دولت یازدهم تکمیل شد و در دیماه به طور کامل به بهره برداری رسید. سهم ساخت داخل در این فازها بیش از 70 درصد بوده که بالاترین میزان سهم ساخت داخل در اجرای پروژه‌های میدان گازی پارس جنوبی به شمار می‌رود.

همچنین در سال 1393، بخش‌هایی از فازهای 17 و 18 به بهره برداری رسید، اما افتتاح کامل این فازها به سال آینده موکول شده است.

افزایش 200 میلیون مترمکعبی گاز تا پایان سال 1394

در سال 1393 با بهره برداری کامل از فاز 12 و بخش‌هایی از فازهای 17 و 18 و اجرای طرح‌های تکمیلی در سایر فازها، ظرفیت تولید گاز کشور بیش از 125 میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت.

با بهره برداری کامل از فازهای 15 و 16 و همچنین در مدار فعالیت قرارگرفتن بخش‌هایی از فازهای 19، 20 و 21 مجموع افزایش تولید گاز در سالهای 1393 و 1394 به حدود 200 میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید.

توسعه یکپارچه فازهای باقیمانده

کار توسعه سایر فازهای باقیمانده پارس جنوبی به تدریج در حال انجام است و وزارت نفت، اقدام به اولویت بندی جدید فازهای این میدان بزرگ عظیم گازی کرده است.

بر این اساس، طرح توسعه جامع و یکپارچه فازهای گازی باقیمانده پارس جنوبی (فازهای 11 تا 24) با ظرفیت تولید روزانه 537.7 میلیون مترمکعب گاز غنی، 425 میلیون مترمکعب گاز شیرین و 710 هزار بشکه میعانات گازی و نیز سالانه 6.5 میلیون تن اتان و 6.7 میلیون تن گاز مایع به تصویب شورای اقتصاد رسیده است.

همچنین طرح ساخت خطوط لوله سراسری ششم، نهم و یازدهم سراسری برای انتقال روزانه 110 میلیون مترمکعب گاز از عسلویه به مبادی مصرف نیز در دستور کار قرار دارد.

میزان پیشرفت فازهای پارس جنوبی در دولت یازدهم

فاز 12 در دولت یازدهم 9.4 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است به طوری که در ابتدای استقرار دولت یازدهم در ابتدای شهریور 1392، حدود 90.6 درصد پیشرفت داشت و در اسفندماه پارسال به طور کامل به بهره برداری رسید.

فازهای 15 و 16 در دولت یازدهم 6.7 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و در دی ماه امسال به طور کامل افتتاح شد.

فازهای 17 و 18 در دولت یازدهم 14.4 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که میزان پیشرفت در ابتدای استقرار دولت یازدهم، حدود 77.8 درصد بوده که میزان پیشرفت در انتهای آذر 1394 به 92.2 درصد رسیده است.

فازهای موسوم به فازهای 35 ماهه که جزو الویت دوم طرح‌های توسعه در پارس جنوبی قرار دارند نیز در دولت یازدهم مورد توجه قرار داشتند.

بر این اساس، فاز 13 در دولت یازدهم 11.6 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ میزان پیشرفت در انتهای آذرماه امسال به 75.4 درصد رسید.

فاز 14 در دولت یازدهم 10.4 پیشرفت فیزیکی داشته است به گونه‌ای که در ابتدای استقرار دولت یازدهم، حدود 50.6 درصد پیشرفت داشت؛ میزان پیشرفت در انتهای آذرماه امسال به 61 درصد رسید.
فاز 19 در دولت یازدهم 24.7 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ میزان پیشرفت در انتهای آذر 1394 به 90 درصد رسیده است.

فازهای 20 و 21 در دولت یازدهم 33.2 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ در ابتدای شهریور 1392، حدود 50.2 درصد پیشرفت داشت که این میزان در پایان آذرماه امسال به 83.4 درصد رسیده است.
فازهای 22، 23 و 24 نیز در دولت یازدهم 16.4 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ میزان پیشرفت آنها در پایان آذرماه امسال به 79.8 درصد رسیده است.