در این شرایط، برخی شایعات مبنی‌بر دستوری بودن خرید حقوقی‌ها به گوش می‌رسید که کارشناسان این موضوع را غیرمنطقی و به دور از واقعیت عنوان کردند. بنابراین حضور پول‌های تازه در بازار سهام محرک اصلی محسوب می‌شود که هر دو گروه سهامداران را در سمت تقاضا فعال کرده است.

پس از سه روز اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام، روز گذشته شاهد روندی مثبت در معاملات بورس تهران بودیم؛ به طوری که شاخص کل توانست با افزایش 668 واحدی بار دیگر به کانال 77 هزار واحدی برگردد. حقوقی‌های بازار که طی دو روز ابتدایی هفته، فعالیت قابل توجهی در نقش خریدار داشتند، دیروز نیز حضور نسبتا مناسبی در سمت تقاضا داشتند. این مساله اطمینان نسبی را در بازار ایجاد کرد که به دنبال آن سهامداران حقیقی نیز مشارکت خود را در نقش خریدار افزایش دادند و سبزپوشی شاخص‌های بازار سهام را رقم زدند. در این میان، برخی شایعات مبنی بر دستوری بودن خریدهای سهامداران حقوقی به گوش می‌رسید. این در حالی بود که کارشناسان چنین شائبه‌ای را بدون منطق ارزیابی کردند. بنابراین هرچند برخی عوامل بنیادی از قیمت سهام حمایت نمی‌کنند، اما کارشناسان اعتقاد دارند حضور حجم بالایی از نقدینگی جدید در بورس باعث شده است که سهامداران حقوقی نیز در این فضای خوش‌بینی، ریسک‌پذیری بیشتری پیدا کنند و به دنبال کسب سود بیشتر، پرتفوی خود را با خرید بیشتر تقویت کرده‌اند. در ادامه این گزارش، نظر کارشناسان در خصوص بیرونی یا درونی بودن عوامل حضور پررنگ حقوقی‌ها در نقش خریدار را می‌خوانید.

سرایت موج هیجان میان حقوقی‌ها
علی اسلامی‌بیدگلی، مدیر‌عامل شرکت آرمان آتی

به نظر نمی‌رسد که عوامل بیرونی بر رفتار حقوقی‌ها تاثیر‌گذار باشد. حضور قابل توجه بازیگران حقوقی در سمت خرید می‌تواند عوامل زیادی داشته باشد. یکی از دلایلی که باعث شد سهامداران حقوقی در روزهای ابتدایی رونق بازار، بیشتر در سمت عرضه‌کننده فعال باشند، بی‌اعتمادی به تداوم روند صعودی بازار بود که با گذشت زمان و چند‌بار اصلاح قیمتی حقوقی‌ها به این نتیجه رسیدند برخی از کمبود منابع خود را با اصلاح پرتفوی‌ها جبران کنند. از سوی دیگر عاملی که برجذابیت خرید سهم توسط حقوقی‌ها در این روزها موثر بوده، کاهش قابل توجه نرخ سود بین بانکی تا حدود 18 درصد است که باعث شده سرمایه‌گذاری در بازار پول با اقبال کمتری نسبت به بازار سرمایه مواجه باشد. با این حال، یکی از ریسک‌های مهم این روزهای بازار نوع خرید سهامداران حقوقی است. به‌طور سنتی سبد سهام بازیگران حقوقی همواره بر دو مبنای درجه ریسک و استراتژی سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شود. اما متاسفانه زمینه خرید بسیاری از سهم‌ها در این روزها دارای ارزش بنیادی و علمی نیست. به گونه‌ای که بعضا دیده می‌شود انتخاب سهم با رفتارهای هیجانی صورت می‌گیرد. به بیان دیگر اتخاذ سیاست‌های توده‌ای توسط سهامداران حقوقی این روزها بسیار دیده می‌شود.ما شاهد هستیم بسیاری از سهامداران حقوقی این روزها در صف‌های خرید سهم‌هایی دیده می‌شوند که عمده رشدشان زیر سایه هیجانات سهامداران حقیقی طی این مدت بوده است. تداوم این روند می‌تواند بازار را با چالش‌های جدی در آینده مواجه سازد.

بهره‌وری حقوقی‌ها از اصلاح قیمت‌ها
علیرضا مستقل، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری تدبیرگران فردا

در روزهای اخیر شاهد حضور خوب حقوقی‌ها در خرید سهام بودیم اما واقعیت این است که حجم خرید این گروه از معامله‌گران بازار نسبت به کلیت بازار آنقدر زیاد نبود که بتوان شایعه دستوری بودن این اقدام را تایید کرد. بر این اساس من مخالف این موضوع هستم. در واقع در روزهای گذشته بیشتر سهام گروه‌هایی صف خرید داشتند که در بازه قیمتی منفی بوده و همین پایین بودن قیمت‌ها عاملی جذاب برای حضور پررنگ‌تر حقوقی‌ها بود. تجربه سال‌های گذشته بازار نشان داده است که حقوقی‌ها بیشتر تمایل دارند خرید خود را در قیمت‌های منفی انجام دهند. موضوعی که در روزهای گذشته به خوبی مشاهده شد. رصد معاملات بازار سهام در ماه‌های گذشته نیز حاکی از این موضوع است که این معامله‌گران بر اساس صلاحدید خود خرید و فروش را در دستور کار قرار می‌دهند که طبیعتا قیمت پایین سهام می‌تواند بهترین زمان برای خرید باشد.

خرید روی جریان پول‌های جدید
حسن کاظم‌زاده، مدیر سبدگردانی ارزش‌گذاری تامین سرمایه لوتوس پارسیان

در روزهای اخیر فعالیت حقوقی‌های بورس تهران در سمت خرید افزایش یافته و برخی اظهار‌نظرها این افزایش فعالیت را سفارشی از مراجع بالاتر برای حمایت از بازار برشمردند. این در حالی است که این موضوع به چند دلیل بسیار بعید به نظر می‌رسد. اول اینکه حقوقی‌هایی که به‌صورت سنتی در بورس تهران در پایان سال فروشنده بودند، این روزها نیز فروش سهم را انجام می‌دهند و بررسی معاملات چند نماد نیز خروج این معامله‌گران را نشان می‌دهد. دوم اینکه گروهی دیگر از حقوقی‌ها به دلیل عدم تقاضای خرید سهم‌هایی که در پرتفوی خود دارند، نمی‌توانند فروشنده باشند که به نظر می‌رسد، در صورت ایجاد تقاضا این معامله‌گران نیز مترصد فروش باشند که این مساله نیز به دلیل نیاز مالی این نهادها به نقدینگی در پایان سال طبیعی است. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی بخشی از نهادهای حقوقی به دلیل برخی تصمیم‌گیری‌ها در سطوح بالای مدیریتی تصمیم به فعالیت بیشتر در بازار سهام گرفته‌اند که دلیل این تصمیم‌گیری را نیز باید در ارتباط با نقدینگی قابل توجه وارد شده به بازار سهام جست‌وجو کرد به‌طوری که جریان پولی زیادی که این روز‌ها در بازار وجود دارد، مشوقی برای خرید معامله‌گران اعم از حقیقی و حقوقی شده است. به عبارت دیگر جریان پولی زیادی که روی بسیاری از سهم‌ها وجود دارد، فارغ از شرایط بنیادی سهم موجب شده برخی نهاد‌های حقوقی همچون حقیقی‌ها احتیاط کمتری در معاملات به خرج دهند و در تلاش برای کسب بازدهی از فرصت به وجود آمده باشند.

تهیه پرتفوی جدید برای سال نو
سعید اسلامی بیدگلی، رئیس هیات مدیره مشاوره سرمایه‌گذاری آرمان آتی

الگوی معاملات اساسا تا هفته‌های گذشته به گونه‌ای بود که عمده خرید‌های بازار میان بازیگران حقیقی صورت می‌گرفت. اما بررسی ریز معاملات در روزهای اخیر حاکی از نقش پررنگ بازیگران حقوقی در سمت خرید است. متاسفانه در خبرهای روزهای گذشته شایعاتی مبنی بر دخالت عوامل بیرونی درخصوص خرید حقوقی‌ها به گوش رسید. باید توجه کرد که در هیچ جای دنیا دولت‌ها نمی‌توانند به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در عملکرد بازار سهام دخیل باشند، دولت‌ها تنها در مواقعی ضروری می‌توانند فعالیت بازار را تا زمان برگشت به حالت متعادل متوقف کنند. با این حال درخصوص نقش پررنگ گروه‌های حقوقی در سمت خرید می‌توان دلایل مطلوب‌تری را بیان کرد که از آن جمله تغییر بنیادی در بسیاری از سهم‌ها نسبت به ماه‌های گذشته است. با توجه به نزدیکی به روزهای پایانی سال بسیاری از شرکت‌ها اقدام به مرتب کردن سبد سهام خود می‌کنند. این سهامداران که در هفته‌های اخیر عمده فعالیت خود را متمرکز به فروش سهام خود کرده بودند، این روزها و با انتشار گزارش‌ها از سوی شرکت ها، اقدام به خرید سهم‌های جدید و تهیه پرتفوی مناسب‌تر برای سال آینده می‌کنند تا بتوانند به بهترین سود‌دهی در سال 95 برسند.

افزایش هیجانات در بازار
محمدعلی احمدزاده اصل، مشاور سرمایه‌گذاری در بخش حقوقی

هر چند چنین شایعه‌ای به گوش تمامی فعالان بازار سرمایه اعم از حقوقی و حقیقی رسیده‌ است اما صحت ندارد؛ اکثر حقوقی‌های فعال در بازار سرمایه دولتی هستند و ساختار آنها به گونه‌ای است که نمی‌توانند دستوری فعالیت داشته باشند و چنانچه این مطلب صحت داشت در ماه‌های گذشته و در زمان وضعیت افت بازار برای بهبود شرایط این دستور صادر می‌شد. در حال حاضر شاهد فعالیت زیاد سرمایه‌گذاران بازار اعم از حقیقی و حقوقی هستیم؛ مهم‌ترین دلیل رکود بازار سرمایه در دو سال گذشته کمبود نقدینگی بود که رفع تحریم‌های بین‌المللی و همچنین ایجاد گشایش‌های اقتصادی در کشور، به افزایش نقدینگی در بنگاه‌های اقتصادی و بازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه منجر شده است. به‌طوری‌که در حال حاضر ورود پول تازه (Fresh money) به بازار سرمایه از یک سو و از سمت دیگر، التهابات و هیجاناتی که این روزها در بازار شکل گرفته، به رشد مولفه‌های اصلی بورس ختم شده است که هر‌چند‌ انتظار می‌رود در روزهای آتی این هیجانات فروکش کند و بازار با روندی متعادل‌تر به حرکت خود ادامه دهد، اما در حال حاضر این جو هیجانی برقرار است که بیشتر در 4 صنعت خاص دنبال می‌شود.

در روزهای اخیر شاهد معاملات سنگین و تشکیل صف‌های خرید و فروش برای صنایع تجهیزاتی، حمل‌ونقل‌، خودرویی و بانک‌ها هستیم که این مساله از همین اتفاقات مثبت پس از برجام و توافقات و انعقاد قراردادهای صورت گرفته در صنایع مزبور نشأت گرفته است. بنابراین، زمان بیشتری لازم است تا شرایط بازار سرمایه به تعادل برسد و دیگر شاهد هیجانات و خرید و فروش‌های سنگین نباشیم؛ در واقع همچنان سرمایه‌گذاران با هیجان بالایی اقدام به معامله می‌کنند و با گذر زمان این شرایط متعادل خواهد شد.

انتظار برای بودجه 95 شرکت‌ها

پیمان حدادی، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری صبا جهاد: درست است که در روزهای اخیر شاهد افزایش فعالیت حقوقی‌های بورس در سمت خرید بودیم؛ اما این موضوع دلیل خوبی نیست تا این افزایش فعالیت را یک اقدام دستوری بدانیم؛ زیرا می‌توان چنین استنباطی داشت که بازار در حال کاهش قیمت است. طی روزهای گذشته شاهد وضعیت خوب و صعودی بازار بودیم و در چنین بازاری خرید دستوری از جانب حقوقی‌ها منطقی نبوده و استدلال درستی نیست. واقعیت این است که این گروه از معامله‌گران بازار با درک خروج بورس تهران از روند نزولی و ارزنده بودن سهام در بسیاری از گروه‌ها به خرید روی آورده‌اند. طبیعتا با برداشته شدن تحریم‌ها و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار سرمایه، حقوقی‌های بازار به دنبال خرید سهم‌هایی هستند که پیش از این فروخته‌اند. در توضیح وضعیت کنونی بازار نیز باید گفت با بیرون آمدن گزارش‌های 9 ماهه اکثر شرکت‌ها در حال حاضر منتظر بودجه 95 این شرکت‌ها هستیم.

با نگاهی به عواملی همچون احتمال تک‌نرخی شدن ارز، پایین آمدن نرخ سود بانکی و عدم بررسی بودجه 95 انتظار می‌رود بودجه انتظاری شرکت‌های بورسی در سال 95 از وضعیت خوبی برخوردار باشند که خود عاملی جذاب برای ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه خواهد بود. در عین حال کاهش نرخ سود بانکی خود موجب خروج بخش عمده‌ای از سرمایه‌ها از بانک‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود. با توجه به نزولی بودن بازار در دو سال گذشته و تجربیاتی که روند صعودی و نزولی بازار نشان داده است، سهامداران انتظار دارند شاهد سال مثبت و افزایشی در بورس تهران باشند و به همین دلیل تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در این بازار نشان می‌دهند. به هر حال، باید توجه داشت با وجود رشد خوب بازار هنوز هم در برخی گروه‌ها و سهم‌ها ریسک سرمایه‌گذاری وجود دارد. به‌عنوان مثال گروه‌هایی در این چند روز رشدهای خوبی داشته‌اند؛ اما این رشد قیمت‌ها بر اساس سودآوری نبوده و تنها به دلیل عواملی همچون افزایش سرمایه و عوامل کاغذی دیگر رخ داده است. شاید روند رشد قیمت سهام این گروه‌ها ادامه داشته باشد ولی همچنان ورود سرمایه‌گذاران در این صنایع با ریسک همراه خواهد بود.