باز شدن راه برای صادرات محصولات مازاد بر مصرف، فراهم آمدن امکان تبادل علم و تکنولوژی،‌ تسهیل واردات نهاده‌ها و ماشین‌آلات و همچنین زمینه‌سازی برای تولید برخی مواد در داخل، از جمله مواردی هستند که نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کنند تحقق آنها در شرایط پساتحریم امکان‌پذیر می‌شود. هرچند هشدارهای جدی نیز در رابطه با آسیب‌های احتمالی مطرح می‌شود.

سهم کشاورزی در پساتحریم

محمدتقی توکلی، نماینده الیگودرز و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: کشاورزی می‌تواند بیشترین سهم را در پساتحریم داشته باشد.

او تاکید می‌کند: رفع تحریم‌ها می‌تواند اقتصاد ما را از محدودیت‌ها و موانعی مثل سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش منابع خارج کند؛ کشاورزی هم به تبع آن مشمول این مساله می‌شود. ما در تحقیقات، از نظر منابع مالی مشکل داشتیم، در مکانیزاسیون هم باید ماشین‌آلات را از خارج وارد می‌کردیم و در بخشی مثل مدیریت مزرعه هم به منابع مالی نیاز داشتیم. وقتی در کل درآمدهای دولت گشایش ایجاد شود،‌ چون کشاورزی در اولویت است،‌ منابع بهتری برایش ایجاد می‌شود.

این نماینده مجلس اضافه می‌کند: از سوی دیگر، ما در خیلی بخش‌ها، کالاهایی را از خارج وارد می‌کنیم که می‌توانیم با سرمایه‌گذاری‌های خاص حتی توسط خارجی‌ها، این‌ها را در داخل تولید کنیم. مثلا تخم چشم‌زده (بچه ماهی) از فرانسه وارد می‌شود. سیاست وزارت جهاد این بود که چرا در داخل تولید نشود؟ فرانسوی‌ها منطقه ما را بررسی کرده‌اند و با توجه به شرایط مناسب،‌ می‌خواهند در حد 10 میلیون یورو سرمایه‌گذاری کنند تا تمام بچه‌ماهی کشور در آنجا تولید شود.

توکلی خاطرنشان می‌کند: در بحث تولید دانه‌های روغنی هم می‌توانیم با کشورهایی مثل برزیل و کانادا از لحاظ فناوری مشارکت داشته باشیم و تولید دانه‌های روغنی را در داخل افزایش دهیم تا جلوی واردات را بگیریم؛ خیلی از بخش‌های واردات در اختیار افراد خاصی است؛ می‌شود آنها را حذف و تولید را گسترده کرد.

بازار فروش ایران در پساتحریم بهتر خواهد شد

هدایت‌الله میرمرادزهی،‌ عضو دیگر کمیسیون کشاورزی نیز شرایط این حوزه در پساتحریم را مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: بازار فروش ایران در پساتحریم بهتر خواهد شد.

او توضیح می‌دهد: با تعاملی که انجام شده هم بازار فروش ما بهتر خواهد شد و هم محصولاتی که لازم است،‌ با قیمت مناسب‌تر و بدون واسطه به ایران وارد می‌شود. در بخش کشاورزی محصولاتی مثل کود، بذر و سم مورد مصرف ما است. به امید خدا با اجرای برجام که تبدیل به فرجام شده، تسهیل امورات بهتر انجام خواهد شد.

این نماینده مجلس با اشاره به ارزآوری بخش کشاورزی تاکید می‌کند: در شرایط تحریم نمی‌توانستیم محصولمان را به جایی بفرستیم اما با تعاملی که خواهیم داشت این اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر،‌ روند واردات هم تسهیل می‌شود. می‌توانیم این ماشین‌آلات را راحت تر به کشور وارد کنیم و این مساله موجب می‌شود که سرعت و راندمان کار برود.

خطرِ پساتحریم

در کنار این دیدگاه‌های مثبت، عباس رجایی ‌ رئیس کمیسیون کشاورزی نسبت به خطر پساتحریم هشدار می‌دهد و می‌گوید: یک خطر را هم احساس می‌کنیم و آن هم این است که باز شدن درها و سهل شدن روابط مالی با دنیا، حجم واردات کالاهای اساسی و نهاده‌ها را به کشور ما بیشتر کند. باید مواظب باشیم که چنین اتفاقی برای کشور ما نیفتد. مثلا الان که بحث آزاد شدن دارایی‌های ما در خارج از کشور هست، به این بهانه که نمی‌خواهیم تورم در کشور افزایش پیدا کند و بیماری هلندی پیدا شود، کالای اساسی و نهاده وارد کنیم. این‌ها به ضرر کشور است و به نفع بخش کشاورزی هم نیست.

رجایی برای رفع این خطر پیشنهادی را مطرح می‌کند: اگر سهمی از این مبلغ تعیین کنیم که زیرساخت‌های بخش کشاورزی درست شود و روی گلخانه‌ها و آبیاری سرمایه‌گذاری کنیم به نفع بخش کشاورزی خواهد بود.

البته او هم بر شرایط مثبت پساتحریم تاکید می‌کند: برخلاف صنعت و حوزه‌های دیگر،‌ شاید نیاز به حضورِ بازارهای بین‌المللی در حوزه کشاورزی به جز بحث سرمایه‌گذاری و بحث‌های خاصی مثل یک‌سری داروهای دامپزشکی و برخی دانه‌ها که به عنوان بذر استفاده می‌شوند نداشته باشیم؛ ولی به هر حال اگر ارتباطات ما با دنیا خوب شود، می‌توانیم از مراکز تحقیقاتی دنیا خوب‌تراستفاده کنیم و بعضی از امکاناتی که تا امروز نمی‌توانستیم وارد کشور کنیم، وارد می‌شود.

اثرات مثبت رفع تحریم‌ها در رشد کشاورزی

غلامرضا نوری قزلجه، عضو دیگر کمیسیون کشاورزی نیز می‌گوید: رفع تحریم‌ها می‌تواند از دو منظرِ صادرات و واردات،‌ اثرات خوب و مثبتی را برای رشد کشاورزی کشورمان داشته باشد.

این نماینده مجلس تاکید می‌کند: قسمتی از مشکلات اقتصادی ما در بخش‌های مختلف با عوامل خارجی و تحریم‌های ظالمانه مرتبط بود؛ برخی از محصولات کشاورزی ما در بحث صادرات، با محدودیت‌هایی مواجه بودند، وقتی نمی‌توانستیم صادرات داشته باشیم، ‌قیمت محصول پایین می‌آمد، قیمت عمده‌فروشی هم در اغلب محصولات خیلی پایین بود اما گشایش‌هایی که اتفاق افتاده می‌تواند به این مساله کمک کند.

او ادامه می‌دهد:‌ در بحث واردات هم یک‌سری مواد اولیه از قبیل علوفه و دانه و مواد اولیه مورد نیاز است که ‌تنگناهایی از قبیل نقل و انتقالات پول برای واردکنندگان وجود داشت و آنها متحمل هزینه‌های زیادی می‌شدند. در شرایط پساتحریم این قسمت حذف می‌شود و هزینه وارادات در این بخش کاهش پیدا خواهد کرد؛ همچنین تنوع بازار برای واردکنندگان مواد اولیه و نهاده‌ها به وجود خواهد آمد.

نوری قزلجه درباره خطرِ احتمالیِ افزایش بی‌رویه واردات هم متذکر می‌شود: با تمرکز وظایفی که جهاد کشاورزی در این زمینه دارد،‌ قوانین لازم اجرا می‌شود؛ به عنوان مثال زمان برداشت برخی از محصولات و زمانی که توان داخلی برای پوشش بازار کفایت می‌کند نباید واردات داشته باشیم؛ اگر این قوانین اجرا شود به مشکلی برنخواهیم خورد.

می‌توان کشاورزی را از سال آینده متحول کرد

علی ایرانپور، عضو دیگر کمیسیون کشاورزی هم پیش‌بینی می‌کند از ابتدای سال آینده ‌بتوان به سمت و سویی رفت که برنامه‌های لازم برای‌ متحول کردن کشاورزی را اجرایی کرد.

ایرانپور هم به تسهیل شدن واردات تجهیزات اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از نقاط ضعفی که در بخش کشاورزی وجود دارد، نبودِ تجهیزات و ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی است که عمدتا باید از خارج از کشور وارد شود. به دلیل اینکه این‌ تجهیزات در اختیارمان نبوده، کشاورزی‌مان راندمان لازم و بازدهی کافی نداشته است.

او ابراز امیدواری می‌کند که در شرایط پساتحریم تکنولوژی به کمک بخش کشاورزی بیاید و کشاورزی از حالت سنتی به سمت صنعتی برود؛ تکنولوژی جدید و ماشین‌آلات کشاورزی باعث شود بخش کشاورزی راندمان بالایی پیدا کند تا این بخش بتواند جایگاهش را در اقتصاد پیدا کند و شاهد افزایش بهره‌وری کشاورزی باشیم.

مدیریت کارآمد، نخ تسبیح رشد و توسعه کشاورزی

در کنار تاثیرات مثبت پساتحریم نمی‌توان از تاثیر مدیریت کارآمد بر بخش کشاورزی غافل شد. در شرایطی که کشور با مشکل کم‌آبی مواجه است، اجرای طرح‌هایی چون مکانیزه کردن کشاورزی،‌ افزایش بهره‌وری، مدیریت آب و به کار گرفتن الگوی کشت مناسب در بخش‌های مختلف کشور می‌تواند در کنارِ گشایش سیاسی، شرایط مناسبی را برای رشد و توسعه کشاورزی فراهم کند در غیر این صورت شاید برجام هم نتواند کمک‌حال کشاورزانِ چشم‌انتظار باشد.