بررسی‌ها به این موضوع اشاره دارد که عرضه‌های جذاب در شرایط رونق بازار، نه تنها عامل فشار بر قیمت‌ سهام محسوب نمی‌شود، بلکه با فراهم آوردن بستری برای جذب نقدینگی‌های سرگردان می‌تواند التهاب و هیجان بازار را نیز کاهش دهد.

در حالی که در سایه نقدینگی بالای مورد نیاز برای عرضه اولیه پتروشیمی فجر، انتظار فشار قیمتی بر سایر نمادهای بازار (مانند روز سه‌شنبه) وجود داشت، اما با حضور پررنگ خریداران شاهد رشد قیمتی سهام و به دنبال آن رشد 747 واحدی (معادل یک درصد) شاخص کل بازار سهام بودیم. شاخص کل هم وزن (اثرگذاری یکسان نمادها بر این شاخص) نیز با رشد 0/6 درصدی در معاملات روز گذشته مواجه شد، این موضوع کاملا به فضای مثبت حاکم بر کل بازار تاکید دارد.

با نشانه‌های خروج از دوران رکودی بورس و در شرایطی که سیل عظیمی از نقدینگی به سوی بازار روانه شده است، باید به راهکارهایی برای بیراهه نرفتن این نقدینگی در بازار اندیشید. در این میان، عرضه‌های اولیه از جمله راهکارهای جذب نقدینگی‌های تازه ارزیابی می‌شود. با هدایت نقدینگی به سوی گسترش عرضی بازار می‌توان از عدم رشد بیش از حد طولی بازار سهام اطمینان حاصل کرد. پس از موج هیجانی رشد قیمت‌ها از ابتدای دی، احتمال سبقت گرفتن قیمت سهام از سود انتظاری شرکت‌ها نگرانی فراوانی را در میان کارشناسان بازار ایجاد کرده است. صف‌های سنگین خرید در برخی نمادها به خصوص گروه خودرویی کاملا به میزان نقدینگی موجود در بازار اشاره دارد. در این شرایط، نخستین عرضه اولیه پس از پایان یافتن دوسالانه رکود بورس تاثیری بر سایر معاملات سهام نداشت. در حالی که در دوران رکودی، به منظور شرکت در عرضه‌های جذاب اولیه شاهد خروج حجم عظیم نقدینگی از سهام بودیم، در شرایط کنونی و با فاصله گرفتن از فضای رکودی بازار به نظر می‌رسد عرضه‌های اولیه نه تنها فشاری را بر سایر سهم‌ها وارد نمی‌کند، بلکه می‌تواند موجب تسهیل روند معاملات و تشدید فضای مثبت بازار شود.

موقعیت‌سنجی عرضه‌های اولیه

طی مقاله‌ای در 21 شهریور سال جاری به بررسی عرضه‌های اولیه از سال 87 پرداختیم. این بررسی کاملا به جذابیت بسیار بالای این عرضه‌ها اشاره داشت. در این خصوص، جهش‌های شدید، مداوم و پی درپی قیمت سهام عاملی برای جذابیت این عرضه‌ها است. این موضوع باعث شده در مواجهه با عرضه‌های اولیه فعالان بازار به دنبال تامین نقدینگی برای کسب بازدهی باشند. بررسی‌ها حاکی از این است که این عرضه‌های اولیه بسته به فضای کلی بازار بر معاملات سهام اثرگذار خواهد بود. در شرایط رکودی احتمال عدم حضور نقدینگی تازه در بازار سهام، فعالان این بازار برای شرکت در عرضه‌های اولیه، نقدینگی مورد نیاز را با فروش دیگر سهام پرتفوی تامین می‌کنند. به این ترتیب، شاهد افزایش فشار فروش در سهام خواهیم بود. در این خصوص، می‌توان به عرضه اولیه «مبین» در اردیبهشت امسال اشاره کرد که عرضه این سهم تشدید فضای رکودی را به دنبال داشت. البته باید به این موضوع توجه کرد که شرکت در عرضه اولیه سهام (روز نخست)، تنها عامل کشش نقدینگی نیست و در روزهای پس از آن حضور در صف‌های سنگین خرید نیز نقدینگی بسیار بیشتری را می‌طلبد. در این خصوص می‌توان به صف بیش از یک میلیارد سهمی برای خرید پتروشیمی مبین در روز پس عرضه اولیه اشاره کرد. همچنان نقدها بر مکانیزم‌های عرضه و تعیین قیمت برای این عرضه‌ها باقی است و از مشکلات اصلی ایجاد هیجانات شدید در این عرضه‌ها محسوب می‌شود. با این حال، در شرایط کنونی همین عامل منفی می‌تواند در فضای هیجانی و موج عظیم نقدینگی موجود به کمک بازار بیاید.

عرضه اولیه پتروشیمی فجر به‌عنوان نخستین عرضه پس از دوران رکودی بازار بود. گرچه نقدینگی بسیار بالای این عرضه اولیه نگرانی از فشار بر کل بازار را به وجود آورده بود، اما به نظر می‌رسد عبور از دوران رکود فضا را کاملا برای عرضه‌های اولیه آماده ساخته است. در گزارش منتشرشده در شهریورماه، به این موضوع نیز اشاره شده بود که در دوران رونق بازار، عرضه‌های اولیه نه تنها عامل فشار نیست بلکه به تشدید فضای مثبت در بازار نیز کمک می‌کند. به این ترتیب، در شرایطی که عرضه «بفجر» به نقدینگی معادل 230 میلیارد تومان (200 میلیون سهم به قیمت 11500 ریال) نیاز داشت، اما شاهد واکنش کاملا مثبت بازار نسبت به این موضوع بودیم. گرچه پس از قطعی شدن عرضه اولیه، افزایش فشار فروش در روز سه شنبه رقم خورد، اما با وجود حجم بالای نقدینگی مورد نیاز برای این عرضه اولیه، معاملات دیروز بازار روندی کاملا مثبت را تجربه کرد. از ابتدای زمستان با هجوم نقدینگی در بازار سهام شاهد رشد 26/6 درصدی شاخص کل بودیم. هیجان بالای معاملات عاملی برای رشدهای روزافزون سهام در بازار بود. همچنان صف‌های سنگین خرید در برخی از نمادها با وجود رشدهای خیره‌کننده در هفته‌های گذشته حضور دارد. کارشناسان به لزوم در نظر گرفتن تدابیری مانند اصلاح قوانین و همچنین گسترش عرضی بازار برای کنترل هیجانات بازار اشاره داشتند. بر این اساس، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی ادامه عرضه‌های اولیه می‌تواند به‌عنوان سدی در برابر هیجان کلی در بازار عمل کند.

در بازار چه گذشت؟

در روز گذشته هلدینگ خلیج فارس به‌عنوان عرضه‌کننده پتروشیمی فجر با رشد 2 درصدی قیمت، اثر 140 واحدی را بر شاخص کل گذاشت. نمادهایی از سایر گروه‌ها مانند فلزات اساسی، رایانه، خودرو، بانک، کانه‌های فلزی نیز در میان نمادهای با بیشترین تاثیر بر شاخص کل حضور داشتند. علاوه بر این، «مبین» هم گروهی «بفجر» نیز با فضای احتمالی مثبتی که در روزهای آتی معاملات ناشی از این عرضه اولیه در گروه ایجاد می‌شود، روند مثبتی را در پیش گرفت. حجم و ارزش معاملات در روز گذشته به ترتیب در سطح یک میلیارد و 956 میلیون سهم و ارزش معاملات نیز بیش از 611 میلیارد تومان بود.