شاخص بورس در روز گذشته با افت 330 واحدی در 77 هزار و 558 واحد متوقف شد. در حالی که در ابتدای معاملات، شاخص کل با حمایت نمادهای شاخص‌ساز به خصوص از گروه بانکی رشد نزدیک به 500 واحدی را تجربه کرد. در ادامه اما، افت قیمت در سایر نمادها شاخص را در مدار نزولی قرار داد. در این خصوص، نمادهای «وبملت» و «وبصادر» از نمادهای با بیشترین اثر مثبت بر شاخص کل بودند. در این دو نماد در مجموع شاهد دست به دست شدن بیش از 800 میلیون سهم در معاملات دیروز بودیم.

به نظر می‌رسد انتشار صورت‌های پیش‌بینی سود برای سال مالی 95 در پایان هفته گذشته تا حدودی از تصمیم‌گیری بر‌اساس تحلیل‌های کیفی به سمت تحلیل‌های منطقی و کمی پیش رفته است. این موضوع باعث شده سهام شرکت‌هایی که در هفته‌های اخیر جهش‌های قابل توجهی داشتند با افت قیمتی مواجه شوند. در این شرایط، انتظار می‌رود که سرمایه‌های خروجی از این صنایع به سمت دیگر گروه‌های بازار که نگاه مثبتی نسبت به آنها وجود دارد، روانه شود.

بر این اساس، می‌توان انتظار داشت که نقدینگی در میان گروه‌های صنعتی جابه‌جا‌ شود، تا زمانی که رشد قیمت سهام مانند برخی گروه‌های کنونی به حالت اشباع خود نزدیک شوند. باید به این موضوع توجه داشت که تشخیص این اشباع قیمتی نیازمند تسلط کافی بر بازار سهام است. از طرفی سیکل جابه‌جایی نقدینگی ممکن است با ادامه هیجانات با سرعت بیشتری به حالت اشباع نزدیک شود و این موضوع می‌تواند نگرانی را در این خصوص در بازار افزایش دهد.

بر این اساس، همچنان باید سیاست‌هایی درخصوص هدفمند ساختن حرکت این نقدینگی و جلوگیری از ایجاد هیجانات در بازار اتخاذ شود. به نظر می‌رسد همچنان تلاش برای گسترش عرضی بازار با تقویت عرضه‌های اولیه و همچنین حذف مقررات هیجان‌ساز در بازار سهام، مانند دامنه نوسان قیمتی و حجم مبنا می‌تواند به رشد بازار کمک کند. از طرفی سهامداران عمده نیز می‌توانند با نقش مفید خود در بازارگردانی سهام، به رشد پایدار و منطقی قیمت‌ها کمک شایانی داشته باشند. ابزار نوینی که در بازار سهام با سودهای جذاب ارائه می‌شوند نیز می‌تواند مقصدی برای جذب نقدینگی باشد.

دست‌به‌دست شدن نقدینگی میان صنایع

در معاملات روز گذشته شاهد رشد نمادهایی از گروه بانکی و دیگر گروه‌های بورسی بودیم. این در حالی است که بیشتر نمادهای گروه خودرو که در هفته‌های اخیر با رشد‌های خیره‌کننده مواجه بودند، روز گذشته با بیشترین افت روزانه قیمت مواجه شدند و بعضا با صف‌های فروش در پایان معاملات بازار بسته شدند. این موضوع را می‌توان در دیگر نمادهای بورسی نیز مشاهده کرد. در این خصوص، گروه پالایشی نیز که در بهمن با رشد بیش از 30 درصدی مواجه شده بود، با افت 6/ 2 درصدی در معاملات دیروز مواجه شد. به دنبال منتشر شدن صورت‌های پیش‌بینی سود شرکت‌ها در پایان هفته گذشته و نخستین برآورد مدیران شرکت‌ها از دوران پساتحریم، تحلیل‌ها از حالت کیفی به حالت کمی سوق یافته است. در این شرایط، نمادهایی که از ابتدای زمستان رشدهای شدید را تجربه کرده بودند، در شرایط کنونی با روند اصلاح قیمتی مواجه شدند.

شناسایی سود توسط معامله‌گران، خروج نقدینگی از سهام این شرکت‌ها و حرکت به سوی دیگر نمادها که از نگاه بازار پتانسیل بیشتری را برای رشد دارند، به دنبال داشته است. در این شرایط، در صورتی که هیجان بازار ادامه یابد ممکن است همان طور که رشد برخی نمادها در این مدت به حالت اشباع خود نزدیک شده است، دیگر نمادهای بازار را نیز در معرض این ریسک قرار دهد. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی شاهد جابه‌جا‌یی نقدینگی از لیدرهای پیشین به نمادهای جدید هستیم. بر این اساس، در صورتی که تدبیری درخصوص کاهش هیجانات بازار و همچنین ایجاد مکان‌های جذب نقدینگی اندیشیده نشود، امکان دارد سیل نقدینگی که در هفته‌های اخیر به بازار جذب شده است، به سمت دیگر نمادها روانه شود. جابه‌جا‌یی نقدینگی از صنعتی به صنعتی دیگر می‌تواند با اشباع شدن این سیکل، متوقف شود. در نتیجه احتمال ایجاد سدی در برابر رونق پایدار بازار سهام وجود دارد.

در این شرایط «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان بازار سهام روند معاملات بازار را جویا شده است. درخصوص صنعت خودرو مازیار فتحی، با اشاره به این موضوع که صنعت خودرو؛ از ابتدای زمستان با آغاز رونق لیدر بازار بوده است و رشد‌های قابل توجهی را تجربه کرده‌، گفت: انتظار می‌رود در زمان اصلاح نیز بیشترین برگشت قیمتی متوجه این گروه باشد. در این میان، انتظار برای نتیجه انتخابات مجلس و اثر احتمالی مسائل سیاسی بر روند اقتصادی کشور از مواردی است که تا حدودی فضای احتیاطی بازار را افزایش داده است.

در کنار این موضوع سرانجام شاهد به سرآمدن انتظارات در بازار با ارائه اولین برآورد سود از سال مالی 95 هستیم. بر این اساس، معامله‌گران بازار که در هفته‌های اخیر بر اساس تحلیل‌های کیفی اقدام به خرید یک سهم می‌کردند در شرایط کنونی، با در دسترس بودن آمار و اطلاعات کمی، چینش سبد سهام خود را بر این اساس انجام می‌دهند.

این کارشناس بازار سهام عنوان کرد: با وجود اینکه صنعت لیدری مانند خودرو اولین پیش‌بینی‌های خود را با تعدیلات مثبت بعضا چشمگیری منتشر کرده‌اند، اما رسیدن به این بودجه‌ها در سال آینده تا حدی مشکل است. در حالی که تمامی اهل بازار نگاه به قراردادهای خارجی در این صنعت دارند، اما باید به این موضوع توجه شود که بهبود واقعی سودآوری را باید در سال 96 مشاهده کرد. با وجود اینکه انتظار بهبود قابل توجه شرایط سودآوری این صنعت در سال 95 نسبت به سال جاری وجود دارد، اما بودجه‌های کنونی تا حدودی خوشبینانه منعکس شده است و رشد اصلی سودسازی را در سال 96 در این صنعت شاهد خواهیم بود.

وی در ادامه افزود: پس از رشد‌های چشم‌گیر صنعت خودرو احتمال حرکت نقدینگی به دیگر صنایع که پتانسیل رشد را دارا هستند، وجود دارد. با این حال،‌ سهامداران باید به این موضوع توجه داشته باشند که لازمه نگاه کوتاه مدت، تسلط کافی به بازار و متغیرهای بازار است. سرمایه‌گذاری میان مدت همچنان می‌تواند سودهای خوبی برای سهام داران به دنبال داشته باشد. در نگاه بلندمدت به بازار سهام نیز با روند روبه بهبود اقتصاد کشور در سال‌های آینده، رونق بازار سهام نیز قطعی است. در پایان باید ابراز کرد که معامله‌گران موفق در بازار فعلی پس از تحریم که با فضای جدیدی در اقتصاد کشور روبه رو خواهیم بود، کسانی هستند که توانایی پیش‌بینی رشد واقعی هر صنعت را در هر مقطع زمانی در ماه‌های آینده داشته باشند و بتوانند ماه‌های شکوفایی هر گروه را به درستی تشخیص دهند تا بتوانند از بازده قابل توجهی بهره‌مند شوند.

سدی در برابر پایداری رونق بورس

در بازار سهام اصولا به دنبال رشدهای هیجانی قیمت، شناسایی سود و اصلاح قیمت‌ها تقریبا اجتناب‌ناپذیر است. پس از آنکه شاخص بورس تهران از محدوده 61 هزار واحدی تنها در دو ماه به محدوده 77 هزار واحدی رسید، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال بازگشت بازار قوت گرفت. در اغلب محافل بورسی ترس از ریزش قیمت‌ها مطابق با آنچه در سال 1392 تجربه شد، موج می‌زد. اما ارزش معاملات و قدرت ورود پول به بازار سرمایه آنقدر شدید بود که اصلاح‌های قیمتی چندانی در بازار مشاهده نشد. اما در واقع مهم‌تر از رشد قیمت‌ها و سود کوتاه مدتی که فعالان بازار شناسایی کردند، رونق خرید و فروش بود. هرچند کاهش قیمت‌ها و زیان برخی در بازار سهام جزء لاینفکی از بورس بازی است، اما فلسفه خرید سهام به هیچ وجه مشمول قواعد بازی «جمع صفر» نیست. در واقع لزوما نیازی نیست که سود بردن یک گروه از حضور در بازار سرمایه مشروط به زیان گروهی دیگر باشد.

حال اگر رشدهای قیمتی به سرعت شکل بگیرند، طبیعی است که تعداد بیشتری از فعالان بازار فروش و شناسایی سود را در برنامه قرار می‌دهند و در این صورت است که اصلاح قیمت‌ها آغاز می‌شود. چنانچه ارزش معاملات متوسط بازار بالا باشد، یا به عبارت دیگر خرید و فروش رونق داشته باشد، آنگاه اصلاح‌های قیمتی نمی‌توانند به طول انجامند و به‌صورت محدود در بازار اعمال می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت رونق و ارزش معاملات بازار و همچنین میزان نقدینگی که در بازار حضور دارد، از توانایی سودسازی بازار پراهمیت تر است. در واقع باید به دنبال راهکارهایی بود که نقدینگی وارد شده به بازار سرمایه در آن باقی بماند تا نگرانی از بابت افت شدید قیمت‌ها رفع شود.

شهریار هاشمی، کارشناس بازار سرمایه در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: دلیل رشد فعلی قیمت‌ها را می‌توان در دو جمله خلاصه کرد. افت بیش از حد در فصل پاییز به‌عنوان دلیل اول رشد زمستان مطرح است و دلیل دوم انتظار کاهش نرخ بهره بود که به وقوع پیوست. به نظر می‌رسد بازار از این دو محل تاثیر دیده و رشد خود را کرده است. شکی نیست که عده‌ای به فکر شناسایی سود افتاده‌اند و فشار عرضه را در نمادهای مختلف افزایش داده‌اند.

در این برهه رفتار بازارگردانان و حقوقی‌های بازار پراهمیت تر از گذشته شده است. مثال‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد در هفته‌های گذشته حقوقی‌های بازار چندان منطقی عمل نکرده‌اند. در واقع جایی که لزومی به عرضه وجود نداشت، حقوقی‌ها عرضه‌کننده بودند و در برخی نمادها اگرچه ورود حقوقی‌ها به‌عنوان عرضه‌کننده ضروری به نظر می‌رسید، نه تنها شاهد فروش حقوقی‌ها نبودیم بلکه حقوقی‌ها در صف‌های خرید قرار می‌گرفتند.

وی همچنین افزود: در این میان حذف محدودیت‌های بازار از جمله دامنه نوسان نیز می‌تواند کمک شایانی به بازار کند. چنانچه سنت صف‌نشینی از بازار حذف شود، می‌توان از فعالان بازار انتظار داشت رفتاری حرفه‌ای تر و تحلیلی تر نشان دهند. مهم تر از همه توسعه ابزارهای بازار است که می‌تواند گزینه‌های متنوعی را پیش پای سرمایه گذاران بگذارد. عرضه‌های اولیه، گسترش ابزارها و توسعه عرضی از طرفی باعث رشد شخصیت تحلیلی بازار سرمایه کشور می‌شود و از طرف دیگر می‌تواند تا حدود زیادی متضمن حفظ نقدینگی در بازار باشد.