همه ما با دستگاه‌های فتوکپی و چاپگر آشنایی داریم. این نوع دستگاه‌ها در ردیف دستگاه‌های چاپ دیجیتال قرار می‌گیرند و به طور معمول چاپ با تیراژ پایین از طریق این دستگاه‌ها انجام می‌شود.

در کنار دفاتر فنی و فروشگاه‌ها، در هر سازمان و موسسه‌ای این نوع دستگاه‌ها وجود دارند. داوود دهخدا، رییس اتحادیه تهیه‌کنندگان فتوکپی، ویلات، فلکسی، بنر و چاپ دیجیتال تهران درباره مختصات کارکرد و تهیه دستگاه‌های فتوکپی گفت: تمامی دستگاه‌های موجود در چاپ دیجیتال همچون دستگاه فتوکپی و چاپگر، وارداتی است و در این زمینه تولیدکننده‌ای در کشور نداریم. حتی مواد مصرفی به کار گرفته در این دستگاه‌ها نیز وارد می‌شود.

دهخدا درباره سازوکار تولید و واردات دستگاه‌های فتوکپی عنوان کرد: دستگاه فتوکپی انواع مختلف دارد که بر حسب سرعت کارکرد، تعداد برگ‌های مورد استفاده در هنگام چاپ و مصرف انرژی درجه‌بندی می‌شوند.

ژاپن، هلند و امریکا کشورهایی هستند که تولید دستگاه‌های فتوکپی را در انحصار دارند. این دستگاه‌ها همگی از طریق دستگاه‌های عامل عمل می‌کنند و به رایانه متصل می‌شوند.

وی درباره کیفیت این دستگاه‌ها و سازوکار واردات آنها گفت: به‌عنوان نمونه یک تولیدکننده در کشورهای اروپایی، دستگاه‌های کپی خود را به تمامی دفاتر فنی کشور خود می‌دهد و اعلام می‌کند که بر حسب کارکرد و هر برگ، درصدی پول دریافت خواهند کرد.

شرکت دیگری بعد از ۶ماه به‌عنوان رقیب آن شرکت می‌آید، دستگاه‌های جدید را به دفتر فنی می‌دهد، دستگاه‌های شرکت قبلی را می‌خرد و دستگاه‌های جمع‌آوری شده را به دلالانی در کشورهای جهان سوم می‌دهد.

دستگاه‌های دست دوم در چاپ دیجیتال که به محیط‌زیست آسیب می‌زنند از سراسر اروپا جمع‌آوری می‌شوند و از طریق کشورهای عربی همچون عراق وارد ایران می‌شوند.

به عبارتی ایران به انبار دستگاه‌های کپی اروپا و امریکا تبدیل می‌شود. البته از آنجا که این روند به‌صورت مافیا انجام می‌شود اجازه واردات دستگاه‌های دست اول را نمی‌دهد و تنها دستگاه‌های فرسوده وارد کشور می‌شوند.

دهخدا با بیان اینکه تولید دستگاه‌های مربوط به چاپ دیجیتال در کشور صرفه اقتصادی خواهد داشت اظهار کرد: در کشور ما ایده‌ای در این صنعت وجود ندارد و دولت نیز از آن حمایت نمی‌کند. مشکل اصلی این است که فناوری تولید در این صنعت به کشور ما آورده نمی‌شود.

از این رو، این صنعت ایده، نظر و همت استادان دانشگاهی را می‌طلبد، تا جایی که در صورت فعالیت آن، جلوی فرار مغزها را می‌گیرد.

در صورت ایجاد کارخانه‌های تولید دستگاه‌های چاپ دیجیتال همچون فتوکپی و چاپگر آمار بالایی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جذب بازار کار می‌شوند.

در مجموع این صنعت در صورت ساماندهی و وجود شرایط تولیدی سودآوری زیادی خواهد داشت.

از این رو در دوران پسابرجام به سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت نیاز داریم به‌صورتی که فناوری وارد کشور شود.

بنابراین نیاز است که با شرکت‌های دارای فناوری مذاکره شود. هر چند این اتفاق تا به حال نیفتاده است چون صنعت چاپ دیجیتال فناوری فوق‌العاده‌ای دارد.

وی درباره چرایی نبود زمینه تولید دستگاه فتوکپی در داخل کشور گفت: همه ما تنها عادت به مصرف داریم و به دنبال فناوری نمی‌رویم.

از این‌رو تنها واردکنندگان هستند که سودهای سرشاری می‌برند.

دهخدا با بیان اینکه فناوری تولید دستگاه‌های چاپ دیجیتال روزبه‌روز تغییر می‌کند، توضیح داد: چاپگرهایی که از کشورهای امریکا و اروپا وارد کشور می‌شوند بعد از گذشت چند ماه با تولید نوع جدیدتر و روزآمد از دایره مصرف خارج می‌شوند.

از این رو اگر زمانی در کشور ما کارخانه تولید دستگاه‌های فتوکپی و چاپگر تاسیس شود باید براساس دانش روز فعالیت کنند؛ چراکه همچون دیگر دستگاه‌های الکترونیک تجهیزات و فناوری ساخت آنها لحظه‌ای و بروز است.

وی درباره میزان نیاز دستگاه‌های فتوکپی در کشور نیز گفت: نیاز مصرف در این صنعت باید روزآمد باشد. از این رو هر روز مدل‌های مختلف با قابلیت‌های مختلف به بازار آورده می‌شوند.

دهخدا با تاکید بر گستره اشتغالزایی صنعت چاپ دیجیتال گفت: تولید دستگاه‌های فتوکپی به قطعات زیادی احتیاج دارد.

از این رو اگر کارخانه تولید دستگاه‌های دیجیتال در کشور تاسیس شود در کنار آن باید حدود ۴ تا ۵ کارخانه برای تولید قطعات و تجهیزات مورد نیاز آن ایجاد شود.

بنابراین اشتغالزایی زیادی به همراه خواهد داشت. به علاوه اینکه اگر این کارخانه در کشور ایجاد شود علاوه بر تولید، امکان صادرات دیگر ملزومات چاپ همچون کاغذ از کشور نیز فراهم می‌شود چون ما کشوری هستیم که کشورهای اطراف ما همگی واردکننده هستند.

در صورت سرمایه‌گذاری در تولید دستگاه‌های فتوکپی حتی می‌توانیم انواع مختلف کاغذ برای چاپ‌های متنوع در دستگاه‌های فتوکپی را تولید کنیم.

از این‌رو بهتر است به جای تولید انواع و اقسام دستمال کاغذی که با قیمت بالا در بازار نیز عرضه می‌شود بر تولید کاغذهای متنوع با قابلیت‌های چاپ سرمایه‌گذاری کنیم.

وی با بیان اینکه دستگاه‌های فتوکپی بسیار زود از چرخه مصرف خارج می‌شوند و ضایعات آن زیاد است افزود: امکان بازیافت دستگاه‌های فرسوده فتوکپی در کشور وجود ندارد.

به عبارتی هنوز اهمیت بازیافت این نوع دستگاه‌ها درک نشده است. البته در صورتی که کارخانه تولید دستگاه فتوکپی در کشور وجود داشته باشد، همان کارخانه، مواد بازیافت و پیچ و مهره‌های حاصل از دستگاه‌های فرسوده را بازیافت خواهد کرد.

دهخدا با تاکید بر نقش دولت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تولید مشترک در صنعت دیجیتال گفت: ما به حمایت دولت لازم داریم تا جلوی تولیدات بیهوده گرفته شده و به جای آن در تولید دستگاه‌های فتوکپی سرمایه‌گذاری شود.

چون سرمایه‌ای فرانفتی است و اگر کارخانه تولید آن ایجاد شود گامی برای تولیدات دیگر است و ظرفیت‌های ویژه برای سرمایه‌گذاری به وجود می‌آورد.

سودآوری نظریه صنعتی شدن

اگر از صحبت‌های داوود دهخدا نتیجه‌گیری کنیم می‌توانیم بگوییم که تمامی دستگاه‌های الکترونیک و نیازمند به فناوری روز در کشور ما با مشکل تولید مواجهند که دستگاه‌های فتوکپی نیز از این قاعده دور نمی‌مانند.

به عبارتی اگر گفته شود تولید آنها صرفه اقتصادی دارد باز هم مزیت نسبی ما برای تولید در این دستگاه‌ها نیست؛ چراکه در صورت تولید برای ما سودآور نیستند؛ چون ممکن است از دایره فناوری عقب بمانیم و دستگاه‌های ما خریدار نداشته باشند. از این رو ممکن است این ایده مطرح شود که خودکفایی در تولید تمامی محصولات نیاز نیست.

بابک عابدی، رییس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز در این زمینه گفت: ما باید این تفکر را که هر محصولی باید در کشورمان تولید شود، تغییر دهیم.

باید بسنجیم منابع اولیه‌ای که برای تولید یک دستگاه صرف می‌شود ارزش تولید آن را دارد یا خیر؟ لزومی ندارد زمانی که یک کشور مشابه با توجه به منابعی که برای تولید یک دستگاه دارد و می‌تواند با هزینه کمتر آن را تولید کند ما هم در کشور این دستگاه را با هزینه تمام‌شده بالا تولید کنیم.

در حالی که می‌توانیم آن دستگاه را از آن کشور تهیه کنیم و به ارزش افزوده‌ای مناسب دست یابیم و سود ببریم. به عنوان نمونه، کشورهایی همچون کره و چین می‌توانند با قیمت‌های بسیار پایین دستگاه‌های چاپ دیجیتال را تولید کنند اما ما برای تولید این دستگاه‌ها به فناوری بالایی نیاز داریم و از طرفی تولید این دستگاه‌ها با وام‌های ۲۴درصد امکان‌پذیر نیست.

از این‌رو در مسیر صنعتی شدن باید در بسترهایی سرمایه‌گذاری کنیم که به صرفه باشد.

عابدی افزود: ممکن است امکان تولید برخی ماشین‌آلات چاپ دیجیتال را در کشور نداشته باشیم اما باید به یاد داشته باشیم که نشان(برند)های معتبر در تولید دستگاه‌های چاپ دیجیتال نیز قطعات خود را از کشورهایی همچون چین تهیه و در کشور خود مونتاژ می‌کنند.

به عبارتی تمامی قطعات و روند تولید در کشور صاحب نشان(برند) انجام نمی‌شود.