بررسی‌ها نشان می‌دهد صنعت کاشی و سرامیک کشور در دو سال اخیر به‌طور میانگین سالانه ۴۵۰ میلیون دلار از راه صادرات درآمد ارزی داشته که البته در سال ۹۴ به‌ویژه در نیمه دوم، با رکود در بازار صادراتی و همچنین بازار مصرف داخلی مواجه شده است.

از سوی دیگر تحلیل‌های آماری منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت ایران نشان می‌دهد صنعت کاشی و سرامیک در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ به ترتیب ۴۵۷ و ۴۴۴ میلیون دلار صادرات داشته که در مقابل میزان واردات این محصول حدود ۳ و ۹ میلیون دلار در این دو سال بوده است.

براساس آخرین آمار منتشر شده در گمرک، صادرات کاشی و سرامیک در ۵ ماه نخست سال ۹۴به میزان ۹۰۵ هزار تن و ۲۰۱ میلیون دلار ارزش مالی نسبت به زمان مشابه سال گذشته چه از لحاظ وزنی و چه از لحاظ قیمتی به ترتیب ۱۳۸هزار تن و ۲۴میلیون دلار افزایش را تجربه کرده است.

براساس آمارها، عمده‌ترین بازار صادراتی کاشی و سرامیک ایران کشور عراق است که سهم ۷۰درصدی در صادرات این محصول دارد.

در عین حال کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و گرجستان نیز دیگر بازارهای صادراتی محصول کاشی و سرامیک ایران هستند که البته سهم ناچیزی از بازار صادراتی این محصول دارند.

در ادامه، این تحلیل کالایی مربوط به محصول کاشی و سرامیک بعد از بررسی آمار مربوط به صادرات و واردات، به پیش‌بینی آینده صادراتی این کالا پرداخته که در آن برای دو شرایط «استمرار تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها»، تا سال ۱۳۹۶ پیش‌بینی ۱۰ و ۲۰ درصد رشد صادرات شده است.

این پیش‌بینی در حالی انجام شده که رییس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان کاشی و سرامیک، حال و روز این حوزه را خوب توصیف نکرده و می‌گوید: چند عامل در وضعیت پیش‌روی این صنعت موثر بوده که از جمله آنها می‌توان به رکود ساخت‌وساز در کشور اشاره کرد؛ این امر خود عامل افت تقاضا در داخل و انباشت کالا در انبار تولیدکننده شده است.

همچنین این انباشت به سمت صادرات رفته که حرکت به سمت بازار خارجی، بازار داخل را دچار اخلال می‌کند.

به گفته محمد روشن‌فکر فلاح ، بزرگترین بازار صادراتی کاشی و سرامیک ایران، عراق بوده که درگیری‌های منطقه‌ای در کشور عراق و همچنین مشکلات اقلیم کردستان با دولت مرکزی موجب شده امکان تجارت با این کشور هم مهیا نشود و مجموعه این اتفاقات افت صادرات را درپی داشت.

وی با بیان اینکه فعالان این حوزه در حال بازاریابی و پیدا کردن مقاصد صادراتی باثبات‌تر هستند، گفت: درحال‌حاضر جلساتی با طرف روس برگزار شده تا بتوانیم بازارهایی را در آن مناطق ایجاد کنیم و همچنین به دنبال بازاریابی در استرالیا به عنوان یک بازار صادراتی پایدار هستیم و هیاتی از این کشور به زودی به ایران سفر خواهد کرد.

این گفته‌ها در حالی بیان می‌شود که افزایش کمی تعداد کارخانه‌های کاشی‌سازی از یک سو و نبود رقابت با کشورهای تولیدکننده و صاحب فناوری‌های نوین در صنعت کاشی از سوی دیگر بر وخامت وضعیت این بازار می‌افزاید.

مصطفی گودرزی، رییس اتحادیه کاشی‌سازان و کاشی‌فروشان اظهار می‌کند: تولیدکنندگان به‌دلیل رکود موجود در بازار بین ۳۰ تا ۷۰ درصد از توان تولید خود کاسته‌اند و فقط به تولید ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمربع از این محصول اکتفا می‌کنند چراکه از این مقدار در شرایط عادی تنها ۱۰۰میلیون مترمربع به کشورهای عراق و پاکستان و بخش‌هایی از آسیای‌میانه صادر و بقیه در انبارهای کارخانه‌ها ذخیره می‌شود.

گودرزی همچنین در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه آیا وابستگی به بازار عراق برای فروش سرامیک و کاشی یک چالش و تهدید برای کارخانه‌های ما به شمار می‌آید، می‌گوید: وابسته بودن به یک بازار صددرصد چالش به شمار می‌رود چراکه اگر این کشور واردات کاشی و سرامیک از ایران را متوقف کند ما محصولات تولیدی خود را چه کنیم!

به گفته گودرزی درحال‌حاضر بزرگترین مشکل کارخانه‌های تولیدکننده کاشی و سرامیک تامین نقدینگی است، به‌طوری که حتی حاضرند محصول تولیدی خود را به قیمت کمتر از آنچه برای تولید آن هزینه کرده‌اند به فروش برسانند.

وی با بیان این مطلب که کالاهای با کیفیت و قیمت تمام‌شده بالا، تنها می‌تواند به بازارهای خاصی وارد شود، خبر از رقابت شدید بین اعضای این صنف می‌دهد و می‌گوید: به‌صورت خودکار یک دامپینگ داخلی در بین اعضای این صنف به وجود آمده است.

وی اضافه می‌کند: البته مشکل نقدینگی و کاهش ظرفیت تولید مشکلی جهانی به شمار می‌رود چراکه کشور چین نیز که درحال‌حاضر بزرگترین تولیدکننده کاشی و سرامیک به شمار می‌آید و توانایی تولید بیش از ۵/۲ میلیارد مترمکعب کاشی و سرامیک را دارد، اکنون از بخش عمده‌ای از تولید خود کاسته است.

در نهایت به نظر می‌رسد این صنعت با توجه به ظرفیت‌هایی که در حوزه تولید و صادرات، به‌ویژه به کشورهای منطقه دارد، می‌تواند دوباره با شناسایی بازارهای جدید به دور رونق برگردد.