تلاش سوئیس برای گسترش مناسبات تجاری اقتصادی با ایران پس از لغو تحریم‌های بین المللی علیه تهران، فصلی تازه را در سده‌ها ارتباط سیاسی- اقتصادی دو کشور باز می‌کند.

تاریخ مناسبات ایران- سوئیس

آغاز روابط دو کشور به قرن هفدهم میلادی باز می‌گردد. روابط اقتصادی دو کشور در قرن نوزدهم میلادی در بخش حمل و نقل و بانکداری توسعه یافت. همچنین باستان شناسان سوئیسی در عملیات اکتشاف در ایران مشارکت داشتند.

در سال 1252شمسی عهدنامه مودت بین ایران وسوئیس به امضا رسید. ایران در سال 1298 شمسی سفارتخانه خود را در برن افتتاح کرد. سوئیس نیز در همان سال کنسولگری خود را درتهران گشود که در سال 1315 به سفارتخانه تبدیل شد.

سرکنسولگری ایران در ژنو در سال 1329 شمسی گشایش یافت ولی در سال 1380 تعطیل و وظایف آن به سفارت جمهوری اسلامی ایران در برن واگذار شد.

مناسبات سیاسی

براساس اطلاعات وبسایت سفارت ایران در برن، به دلیل بی طرفی رسمی سوئیس در مسائل سیاسی بین المللی، روابط سیاسی این کشور با ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب دستخوش تحولاتی نظیر آنچه در رابطه ایران با سایر کشورهای غربی رخ داد، نشد. سوئیس مطابق سیاست بی‌طرفی سنتی خود همواره تلاش کرده است تا روابط سیاسی و به تبع آن روابط اقتصادی دو کشور دچار آسیب جدی نشده و در سطحی مطلوب باقی بماند. روابط فرهنگی دو کشور نیز در حد امکان حفظ شده است.

در دوران تحریم های اقتصادی بین المللی علیه ایران نیز سوئیس تغییر محسوسی در مراودات خود با ایران ایجاد نکرد و به ارسال تجهیزات صنعتی و سایر کالاهای تجاری به ایران ادامه داد هرچند که این امر با مخالفت سیاستمداران دولت فدرال آمریکا مواجه شد. با این حال دولت سوئیس از این اقدام خود دفاع و دلیل آن را سیاست خارجی این کشور و نه منافع مالی، اعلام کرد.

میانجی‌گری سیاسی سوئیس

طبق این گزارش، روابط دوستانه و متعادل میان دو کشور به همکاری‌های سیاسی مشخصی نیز منجر شد. با قطع روابط جمهوری اسلامی ایران با مصر و آفریقای جنوبی در زمان آپارتاید، سوئیس حفاظت از منافع ایران را در این کشورها برعهده گرفت. سوئیس همچنین پس از قطع مناسبات ایران با آمریکا، حافظ منافع این کشور در تهران شد.

سوئیسی‌ها بارها وظیفه انتقال پیام‌های دیپلماتیک و سیاسی میان تهران و واشنگتن را برعهده داشته اند و برخلاف کشورهای دیگر بیشترین تلاش را در نزدیکی مواضع ایران و آمریکا داشته‌اند. علاوه بر این سوئیسی‌ها سال‌ها میزبان مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ جهانی بوده‌اند. «ژنو» و «لوزان» نام‌های آشنایی برای کسانی است که مذاکرات تهران و گروه 1+5 را در دستیابی به توافق جامع هسته‌ای دنبال می‌کردند.

به گزارش روزنامه‌های سوئیس، مذاکرات هسته‌ای ایران در سال 2003 میلادی آغاز شد و «تیم گولدیمن» سفیر وقت سوئیس در تهران، نخستین فردی بود که به واشنگتن اطلاع داد، ایران قصد مذاکره دارد.

«فرانسوا نوردمان» سفیر سابق سوئیس در سازمان ملل متحد پس از لغو تحریم‌های بین المللی علیه ایران، گفت: سوئیس نقش خود را در تسهیل روند مذاکرات هسته‌ای بطور کامل و با موفقیت ایفا کرده است.

همچنین «غلامعلی خوشرو» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز در مورد آزادی چهار ایرانی- آمریکایی از زندان اوین و 7 ایرانی محبوس در آمریکا در اظهاراتی به نقش «مثبت و تسهیل کننده» سوئیس در این باره اشاره کرد.

روابط اقتصادی

در سال‌های گذشته مناسبات اقتصادی و بازرگانی تهران و برن آن گونه که «جولیو هاس» سفیر سوئیس در ایران می‌گوید به کمتر از 500 میلیون دلار رسیده است اما برن به دنبال آن است تا حجم تبادلات اقتصادی را به پیش از اعمال تحریم‌های جهانی علیه تهران بازگرداند.

بر پایه آمار رسمی گمرک ایران، میزان واردات ایران از کشور سوئیس با اختلافی فاحش بیشتر از میزان صادرات ایران به این کشور است. از جمله در 9 ماهه سال 94 میزان صادرات غیرنفتی ایران به سوئیس تنها معادل شش میلیون و 600 هزار دلار بوده است. در همین بازه زمانی، ایران معادل یک میلیارد و 860 میلیون و 500 هزار دلار کالا از سوئیس وارد کرده است.

بررسی روند 10ساله مبادلات تجاری ایران و سوئیس نیز نشان می‌دهد ارزش صادرات ایران به این کشور کاهشی قابل توجه داشته است. صادرات ایران به سوئیس در سال 85 معادل 19/9 میلیون دلار بوده، که این مقدار در سال 93 به 10 میلیون و 700 هزار دلار تنزل پیدا کرد. در 9 ماهه سال 94 نیز ایران تنها شش میلیون و 600 هزار دلار کالا به سوئیس صادر کرد.

این در حالی است که واردات ایران از سوئیس که در سال 85 ، معادل 2میلیارد و 289 میلیون و 200 هزار دلار بوده و در سال 93 با تغییراتی اندک، به 2 میلیارد و 417 میلیون و 800 هزار دلار رسیده است. در 9 ماهه سال 94 نیز ایران معادل یک میلیارد و 860 میلیون و 500 هزار دلار کالا از سوئیس وارد کرده است.

پایان تحریم‌ها؛ فصل تازه روابط دو جانبه

روابط ایران با سوئیس همواره از فراز و نشیب کمتری به نسبت به روابط تهران با دیگر کشورهای اروپایی برخوردار بوده است. با ین حال اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، اجرای تعهدات گروه 1+5 و لغو تحریم‌های اقتصادی غرب علیه تهران، مناسبات تهران- برن را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

خانم «لیویا لو» (Livia Leu) که از سال 2009 تا 2013 میلادی ( 1392-1388) مسئولیت سفارت سوئیس در تهران را برعهده داشت و اکنون مسئول روابط دوجانبه ایران- سوئیس در دبیرخانه دولتی امور اقتصادی سوئیس (سکو) است، پیشتر در سفر دی ماه خود به ایران گفته بود کشورش موقعیت خوبی در روابط با ایران دارد و می‌تواند در این زمینه با سایرین رقابت کند.

وی اردیبهشت 94 پیش از نهایی شدن توافق هسته‌ای ایران نیز در راس هیاتی اقتصادی و با هدف بررسی ظرفیت‌های سرمایه گذاری به ایران سفر کرده بود.

سفیر سابق سوئیس در تهران با ابراز رضایت از آن سفر، اعلام کرده بود ارزش مبادلات دو کشور از 800 میلیون فرانک در سال 2007 ( 1386) به 400 میلیون فرانک (بدون احتساب طلا) در سال 2014 ( 1393) میلادی رسید.

شورای فدرال سوئیس پیشتر با اعلام لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران، عنوان کرده بود: سوئیس همیشه از روند مذاکره و اجرای توافق حمایت کرده است. شورای فدرال اطمینان دارد که اجرای توافق هسته‌ای و برداشتن تحریم‌های بین المللی، مراودات سیاسی و اقتصادی با ایران را افزایش می‌دهد.

«یوهان اشنایدر آمان» رئیس جمهوری کنفدراسیون سوئیس روز جمعه گذشته وارد ایران شد. هدف از این سفر که با همراهی حدود 40 تن از کارفرمایان و سرمایه گذار سوئیسی صورت گرفته، گسترش مناسبات اقتصادی برن- تهران پس از لغو تحریم‌های اقتصادی اعلام شده است.