عربستان سعودی هر چقدر در دوران تحریم ایران نقش پیاده نظام تحریم کنندگان صنعت نفت ایران را بازی می‌کرد در دوران پساتحریم هم برنامه ریزی گسترده‌ای را به منظور «فریز» بشکه‌های نفت ایران در دستور کار قرار داد.

تولید و عرضه افسار گسیخته نفت، تلاش برای پائین نگاه داشتن قیمت طلای سیاه، دست کاری قیمت‌ها و در نهایت اخیر تهدید کشتی‌های نفتکشی که حامل نفت خام صادراتی ایران هستند از مهمترین برنامه‌های عربستان سعودی برای عدم بازگشت بشکه‌های نفت ایران در دوران پسا تحریم به به شمار می‌رود.

با این وجود آمارهای مستند حاکی از آن است که در طول حدود دو ماه نخست لغو تحریم ها و در حالی کماکان محدودیت های سوئیفت، انتقال منابع ارزی، تامین بیمه کشتی‌های نفتکش پابرجا است حجم صادرات نفت خام ایران با افزایش نزدیک به ۶۰ درصدی همراه شده است.

بیژن زنگنه وزیر نفت در روزهای نخست فروردین ماه سال جاری با اشاره به عبور حجم صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی ایران از مرز دو میلیون بشکه، اعلام کرد: در سال ۹۵ حجم فروش نفت خام ایران به تنهایی به بیش از دو میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد.

همزمان با انتشار آمار صادرات نفت، در پایانه‌های نفتی ایران هم کشتی‌های نفتکش متعلق به مشتریان نفتی ایران در آسیا و اروپا در حال پهلوگیری و بارگیری هستند به طوری که از ابتدای سال جاری تاکنون به طور متوسط یک کشتی نفتکش در پایانه‌های نفتی کشور در خلیج فارس نفت را بارگیری و بازارهای هدف انتقال داده است.

در این بین به نظر می‌رسد دو «تک» عربستان سعودی شامل افزایش عرضه و سپس تهدید کشتی‌های نفتکش حامل نفت صادراتی ایران تاکنون ناکارآمد بوده به طوری‌که صرفا در بازار اتحادیه اروپا حجم فروش نفت ایران از مرز ۵۰۰ هزار بشکه در روز عبور کرده است.

سیدمحسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به امضای قراردادهای جدید صادرات نفت ایران به مقصد اروپا، اعلام کرده است: در شرایط فعلی حدود ۳۵ درصد و معادل بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز، ایران نفت به اروپایی‌ها می‌فروشد.

کره بزرگترین خریدار نفت ایران در پساتحریم

از هند، چین، ژاپن و کره جنوبی باید به عنوان چهار مشتری سنتی نفت خام ایران در آسیا نام برد و در میان این کشورها، کره جنوبی در طول دوران پساتحریم بیشتری میزان افزایش خرید نفت را به خود اختصاص داده و به نوعی گوی سبقت را از رقبای سنتی خود ربوده است.

گزارش منتشر شده توسط مدیریت امور اوپک ایران نشان می‌دهد که در طول ماه فوریه سال جاری میلادی حجم صادرات نفت خام ایران به این چهار کشور آسیایی با افزایش حدود ۲۵ درصدی همراه بوده است.

در این مدت هند با افزایش بیش از ۱۱۳ هزار بشکه‌ای بالاترین میزان خرید نفت خام در طول دو سال گذشته تاکنون را به خود اختصاص داده و حجم فروش نفت به پالایشگاه‌های کره جنوبی هم در این مدت افزایشی حدود ۱۳۹ همراه بوده است.

نکته قابل توجه آن است که حجم فروش نفت خام ایران در فوریه سال ۲۰۱۶ میلادی به چین تنها ۶ هزار بشکه افزایش یافته و فروش نفت به پالایشگران ژاپنی به دلیل کاهش تقاضا در این کشور با کاهشی حدود چهار هزار بشکه ای همراه بوده است.

با این وجود هم اکنون چین با واردات روزانه حدود ۵۳۸ هزار بشکه نفت کماکان بزرگترین مشتری نفت ایران است و پس از آن به ترتیب از کره جنوبی با خرید روزانه ۲۸۳ هزار بشکه و هند با واردات ۲۱۵ هزار بشکه باید به عنوان سایر مشتریان بزرگ نفتی ایران نام برد.

رونمایی از مشتریان نفتی ایران در اروپا

زمستان سال گذشته عربستان سعودی با فروش نفت به یک پالایشگاه سوئدی عملا بازارهای نفت روسیه را هدف گرفت و برخی از کارشناسان بازار اعتقاد داشتند که عربستان پس از تصاحب بخشی از سهم روسیه در بازار اروپا مانع بازگشت بشکه‌های نفت ایران هم خواهد شد.

در طول چند ماه گذشته شرکت ملی نفت ایران پس از امضای قرارداد فروش نفت به شرکت توتال فرانسه، لوک اویل روسیه، سپسای اسپانیا، امضای قراردادهای جدید فروش نفت به شرکت‌های «هلنیک پترولیوم» یونان، «ویتول» سوئیس، «انی و ساراس» ایتالیا، «شل» انگلیس، «او ام ال» مجارستان و «توپراش» ترکیه را هدف‌گذاری کرده است.

در مجموع پیش بینی می شود با امضای قراردادهای جدید نفتی ایران با شرکت‌های بزرگ اروپایی برای نخستین بار حجم صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی به بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.

از سوی دیگر باید از «پتروناس» مالزی، «سی. پی. سی» و «فورموسا» تایوان، پالایشگاه‌های آفریقای جنوبی، «سیلان» سریلانکا، سنگاپور، پاکستان، تایلند، «روس نفت» روسیه و غنا به عنوان مشتریان آینده نفت ایران نام ببریم.