برای بهره بردن از هر فرصتی، نیاز است که آگاهی خود را نسبت به شرایط افزایش داده و نسبت به آینده، تصویری روشن در ذهن ایجاد کرد. برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که رشد تقاضای طلا در بازارهای نوظهور از یک سو و افت عرضه و تولید جهانی این فلز گرانبها از سوی دیگر عامل مهمی در افزایش چشمگیر قیمت طلا از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی بوده است. به گزارش صمت تحلیلگران اقتصادی تاکید کردند: در شرایطی که ارزش پول ملی اندونزی، مالزی و ویتنام در برابر دلار در ۱۲ تا ۱۸ ماه گذشته به شدت کاهش یافته، این مسئله موجب رشد تقاضا در کشورهای نوظهور شده است و سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند برای مقابله با کاهش ارزش پول ملی و حفظ ارزش دارایی و سرمایه‌های خود، ذخایر طلا خریداری کنند. براساس این گزارش علاوه بر رشد تقاضا و خرید در کشورهای نوظهور، مردم چین نیز پول خود را از بازار سهام خارج و در بازار طلا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شاخص سهام چین از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون با افت شدیدی روبه‌رو شده است. میزان ذخایر طلای بانک مرکزی چین در ماه فوریه (ماه گذشته) نیز رشد داشته و به بیش از ۵۷/۵میلیون اونس رسیده است. نگرانی‌ها نسبت به اوضاع اقتصادی جهان و گمانه‌زنی‌های مربوط به افزایش نرخ بهره فدرال رزرو امریکا نیز تاثیر زیادی بر افزایش ۱۸ درصدی قیمت جهانی طلا از ابتدای امسال داشته است. از سوی دیگر انتشار آمارهای ناامیدکننده اقتصادی چین از جمله کاهش شدید تولیدات صنعتی در ماه‌های اخیر تاثیر زیادی بر رشد تقاضای طلا داشته است.

نقش پررنگ دلار در افزایش بهای طلا

یکی از عوامل کاهش قیمت طلا و بسیاری دیگر از محصولات معدنی در سال‌های گذشته، بهبود اوضاع اقتصادی ایالات متحده و افزایش ارزش دلار بوده است؛ چراکه ضمن آنکه دلار مبنای مبادلات تجاری بین‌المللی است، یکی از مهم‌ترین گزینه‌های سرمایه‌داران هم به شمار می‌رود. به همین دلیل ارزش دلار و قیمت طلا با یکدیگر رابطه معکوس دارند. در هر صورت به گفته آلن راسکین، استراتژیست دویچه بانک، تاریخ نشان داده که بهبود بازار کار از قوی شدن ارزش دلار پشتیبانی می‌کند. نگاهی به شاخص فلاکت که با افزوده شدن نرخ بیکاری به نرخ تورم محاسبه می‌شود نشان می‌دهد که این شاخص به تازگی به پایین‌ترین سطح از دهه ۱۹۵۰میلادی افت کرده است. زمانی که شاخص فلاکت نزول می‌کند دلار افزایش پیدا می‌کند. بر پایه آمار اشتغال، نرخ بیکاری امریکا در۴/۹درصد ثابت مانده با این‌همه اگر به کاهش ادامه دهد، دلار ممکن است افزایش پیدا کند. به گفته راسکین، نرخ بیکاری هنوز به پایین‌ترین سطح ممکن نرسیده و فاصله زیادی برای نشان دادن رشد دلار وجود دارد. اگر بانک مرکزی اروپا در نشست سیاست‌گذاری آینده خود برای مقابله با تورم منفی، گسترش سیاست‌های محرک مالی را تصویب کند، نرخ برابری دلار در برابر یورو افزایش بیشتری پیدا خواهد کرد. در صورتی که این اتفاق بیفتد، رکود معدنی باز هم ادامه خواهد یافت و قیمت محصولات معدنی عقبگرد خواهند داشت. این شرایط به معنای آن خواهد بود که ۲ ماه گذشته، تنها یک بازه تنفس برای شرکت‌های معدنی بوده و آنها هنوز هم باید بر افزایش بهره‌وری خود تمرکز کرده و به‌دنبال راه‌های جدیدی برای بقا در بازار باشند.

کاهش تولید جهان

عوامل منجر به افزایش قیمت طلا را نمی‌توان تنها در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی پیدا کرد بلکه تولیدات و عرضه جهان فلز گرانبها هم اثر زیادی بر بازار دارد. براساس آمارهای شورای جهانی طلا، تولید طلا در سال گذشته میلادی با ۴درصد کاهش به کمتر از ۴۲۵۸ تن رسیده است که این پایین‌ترین رقم از سال ۲۰۰۹ میلادی به‌شمار می‌رود. به نظر می‌رسد تا زمانی که تعادل بین عرضه و تقاضا وجود نداشته باشد، قیمت طلا نیز به روند صعودی خود ادامه خواهد داد. با این حال، بسیاری از آمارها نشان می‌دهد که در هر صورت روند کلی قیمت طلا در سال‌ها و دهه‌های پیش رو صعودی خواهد بود. براساس آخرین برآوردهای انجام شده از سوی وب‌سایت خبری‌ـ تحلیلی «ایکریمنتوم» و سازمان زمین‌شناسی امریکا، ذخایر شناخته شده کنونی طلای جهان تنها نیاز ۲۲ سال آینده بشر را تامین می‌کند. حتی در صورتی که ذخایر جدیدی از فلز زرد رنگ شناسایی شود، میزان آن نمی‌تواند به حدی باشد که سال‌های طولانی بتواند تولید جهانی طلا را ثابت نگه دارد. با این حال نیاز به آن کاهش نخواهد یافت و بسیاری از صنایع آینده برای بقا به طلا وابسته خواهند بود. مشکل دیگر طلا آن است که جایگزین مناسبی برای آن وجود ندارد و استفاده گسترده از آن در بسیاری از حوزه‌ها ادامه خواهد یافت؛ به‌ویژه آنکه بین این فلز ارزشمند و قدیمی و دیگر جایگزین‌های پیشنهاد شده آن، تفاوت عملکردی بسیار زیادی وجود دارد.

افزایش پژوهش‌های طلایی جهان

مشکل کمبود طلا به جز از طریق یافتن راه‌های جدید تامین آن هم حل نمی‌شود. به همین دلیل است که هر روز خبری جدید را می‌شنویم که نشان می‌دهد دانشمندان و پژوهشگران مختلف به دنبال یافتن راه‌های جدیدی برای تولید طلا و تامین نیاز صنایع مصرف‌کننده این فلز هستند. تلاش برای معدنکاری دریایی و استخراج طلا از کف اقیانوس‌ها، معدنکاری فضایی و بهره‌برداری از ذخایر سیاره‌های دیگر، پیوند زدن کشاورزی و معدنکاری و استفاده از گیاهان برای معدنکاری به صرفه طلا، استحصال فلز گرانبها از فاضلاب‌ها، بازیافت آن از پسماندهای الکترونیکی، استفاده دوباره از باطله‌های معدنی و هزار و یک راه دیگر را بارها در چند سال گذشته شنیده‌ایم. با این حال، می‌توان انتظار داشت که باز هم راه‌های جدیدی برای افزایش تولید طلا در آینده به گوش برسد؛ راه‌هایی که البته به سادگی نمی‌توانند تعادل را به بازار عرضه و تقاضا بازگردانند. این موضوع شاید باعث شود که طلا به‌تدریج نقش خود را به‌عنوان فلز زینتی (دست کم برای طبقات متوسط جوامع) از دست بدهد.

ایران، غول طلایی آینده

در حال حاضر، ایران نقش چندانی در طرف عرضه بازار جهانی طلا ندارد و بنابر آمارها، تولید آن در ۲ معدن موته و زرشوران حدود ۵ تن در سال است. با این حال، برنامه‌های دولتی و خصوصی به دنبال آن است که ضمن کشف ذخایر پنهان این فلز گرانبها، تولید آن را هم در سال‌های آینده به صورت چشمگیری افزایش دهد. همزمانی افزایش تولید طلا با صعود قیمت جهانی طلا می‌تواند درآمدهای زیادی را نصیب کشور کند. ضمن آنکه به دلیل ظرفیت‌های طلای قابل توجه ایران رسیدن به هدف تعیین شده، دور از ذهن نخواهد بود. ایران به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانی‌سازی طلا، ظرفیت بالایی برای افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی در اختیار دارد و اکنون ۷۴ کانسار طلا در ایران شناخته شده که «زرشوران» و «آق‌دره» در آذربایجان‌غربی، «داشکسن» در کردستان، «موته» در استان اصفهان، «کوه زر» در خراسان رضوی و «خارونا» در آذربایجان‌شرقی مهم‌ترین کانسارهای این فلز در ایران به‌شمار می‌آیند. از طرفی چند سال گذشته یک ذخیره بزرگ مس و طلا در استان بلوچستان پاکستان یافت شد که بنابر گزارش مرکز زمین‌شناسی امریکا، پنجمین ذخیره مس جهان است. انتظار می‌رود که پروژه استخراج این ذخایر در اوج فعالیت‌های معدنی خود برای ۱۱هزار نفر ایجاد اشتغال و در هر سال ۲۰۰هزار تن مس و حدود ۷۸۰۰ کیلوگرم طلا تولید کند. با توجه به فاصله ۷۵کیلومتری معدن یاد شده از مرز ایران و شباهت‌های زمین‌شناسی بسیار بین بلوچستان پاکستان و استان سیستان و بلوچستان ایران، می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده و تنها با کشف یک ذخیره طلا در سیستان و بلوچستان، میزان تولید این فلز خوشرنگ در ایران ۲ برابر شود. ضمن آنکه بدون شک، آینده معادن کشور، زربارتر از این خواهد بود.