افت و خیز شدید شاخص ها در بورس طی یک ماهی که از آغاز سال 95 می گذرد از سوی تحلیلگران به علل مختلفی نسبت داده می شود. در این میان آنچه بیش از هر عاملی مورد توجه قراردارد تأثیر فاکتورهای روانی بر بازار خصوصا مسائل مرتبط یا برجام و عملیاتی شدن توافقات اقتصادی و تجاری پس از لغو تحریم ها است.

این عامل از چنان اهمیتی برخوردار است که مالک رحمتی کارشناس و فعال بازار سرمایه جلوگیری از فرسایشی شدن نتایج اجرای برجام را کلیدی ترین اقدام دولت برای حفظ رونق بازار سرمایه می داند.

مالک رحمتی در این باره به خبرآنلاین گفت: همانطور که می‏دانیم، بازار بورس کشورهای توسعه یافته، آینه تمام نمای وضعیت اقتصادی موجود آن کشور است و هرگونه تغییری در اوضاع اقتصادی به طور مستقیم در این بازار نمود پیدا می‏کند. در این بازار عملکرد مالی یک شرکت به همراه عملکرد اقتصادی دولت کاملاً بر رونق یا عدم رونق بازار تاثیرگذار است. در این بازار شفاف، با مطالعه تکنیکالی هر سهم از طریق تحلیل صورت‏های مالی، گزارش های دوره ای، نسبت‏های مالی، حجم معاملات، قدرت نقدشوندگی و همچنین دانستن وضعیت ریسک و بازدهی شرکت‏ها می‏توان تصمیم گیری‏های مناسبی انجام داد. همچنین با تحلیل عوامل اقتصادی مانند نرخ تورم، نرخ سود سپرده بانک‏ها و بازدهی بازارهای موازی مالی می‏توان کیفیت تصمیم گیری‏ها را نیز افزایش داد.

وی ادامه داد: در برخی کشورها اما  بالاخص در شرایط امروزی بازار بورس ایران، شاهد آن هستیم عوامل غیرمستقیم، همچون عوامل سیاسی، روانی، بازارهای موازی و ... گاه تاثیر هیجانی بر بازار سرمایه دارند که این امر پیش بینی وضعیت آینده بازار را سخت و مبهم می‏کند. ازجمله عوامل سیاسی می‏توان به اخبار، اظهارنظرهای مقامات سیاسی داخلی و خارجی، تحولات سیاسی منطقه ای و بین المللی و همچنین نوع مناسبات سیاسی ایران با سایر کشورها اشاره کرد. در این میان از تاثیر عوامل روانی همچون اخبار و شایعات منتشرشده در روزنامه‏ها، اظهارنظر مقامات مسئول بازار، انتشار اخبار رسمی و غیررسمی از مجامع، جلسات و سایت‏ها و همچنین اظهارنظر کارگزاران و شرکت‏های مشاوره سرمایه‏گذاری نیز نباید گذشت.

به گفته این فعال بازار سرمایه از این رو، وضعیت بازار بورس از ابتدای سال 1395 چندان منطبق بر انتظارات سرمایه‏گذاران پیش نرفت به گونه ای که بازاری عمدتاً متعادل و بعضاً منفی را شاهد بودیم. این روند در سومین هفته کاری بورس در سال جدید نیز تشدید شد اما با دخالت برخی از بازیگران بازار تنها از افت شاخص در برخی از روزه‏ها جلوگیری شد. اما در اولین روز هفته و با تشدید فشار فروش، شاخص بورس اوراق بهادار تهران با افت 2 درصدی به رقم 77.984 واحد رسید که اولین ریزش سنگین در سال 1395 بود. علل متعددی برای تشریح این عملکرد وجود دارد که از آن جمله می توان موارد مشخصی را ذکر کرد.

رحمتی در تشریح علل مؤثر در عملکرد بورس از ابتدای سال جاری تا کنون گفت: بورس تهران از زمستان سال گذشته با لیدر قراردادن صنعت خودرو و تزریق نقدینگی در این گروه با رشد غیرمعقول و ناهماهنگ همراه شد. انتشار اخباری ازجمله مشارکت با خوردوسازان و کمپانی‏های خارجی، فروش سهام شرکت‏های خودرویی به سرمایه‏گذاران خارجی و خبر دریافت غرامت از شرکای قبلی، ازجمله پژو و رنو و همچنین فروش سهام ایران خودرو به فیات باعث بهبود قیمت سهام و افزایش ارزش دارایی دارندگان این سهام شد. با سفر نخست وزیر ایتالیا به ایران و عدم تحقق برخی از شایعات، روند نزولی گروه آغاز و باتوجه به لیدر قرار گرفتن این گروه در بازار موجبات سقوط دسته‏جمعی نمادها را فراهم کرد.

وی افزود: رئیس کل بانک مرکزی ایران در سخنرانی خود در آمریکا که از صدا و سیما نیز پخش شد از عدم عمل آمریکا به تعهداتش در چارچوب برجام و خودداری از ایجاد گشایش در روابط بانکی ایران خبر داد. سیف به این موضوع اشاره کرد که بابت این عدم همکاری آمریکا، ایران نتوانسته است آنچه انتظار داشته بدست آورد بنابراین تا زمان رفع مراودات تجاری با ارز دلار، این مشکلات همچنان وجود خواهد داشت. این خبر  که در فضای داخل ایران با کلید واژه «تقریبا هیچ» مشهور شد فضایی منفی در بازار ایجاد کرد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با رسیدن موعد تسویه اعتبارات کارگزاری که رقم آن در حدود 2500 میلیارد تومان برآورد می‏شود و اختصاص بخش عمده‏ای از این اعتبارات در گروه خودرویی، بسیاری از معامله‏گران مبادرت به فروش سهام خودرویی خودکردند. از سوی دیگر، باتوجه به فشار فروش در این گروه، تمامی نمادهای خودرویی به صف فروش تبدیل شده و دامنه این نزول، به سایر صنایع و سهام‏ها نیز کشیده شده و کلیت بازار را منفی کرد اما در گروه‏های معدنی، پتروشیمی و پالایشگاهی نیز پیش بینی می‏شود با افزایش قیمت‏های جهانی نفت و مواد معدنی، شاهد رشد خوبی باشیم، که این امر در کلیت بازار و بودجه دولت نیز تاثیرگذار خواهد بود.

رحمتی با اشاره به تصویب دیرهنگام بودجه در مجلس و مشخص نبودن وضعیت بودجه سال 95 کشور تا پیش از تصویب در شورای نگهبان گفت: انبساطی یا انقباضی بودن آن، کسری بودجه، میزان اعتبارات تخصیصی بخش تولید و تملک دارایی سرمایه ای و همچنین عدم تعیین تکلیف برنامه ششم از دیگر ابهامات بازار سرمایه ایران می‏باشد. باتوجه به حجم بالای نقدینگی در ماه‏های گذشته، این ابهامات اثر کمتری بر روی بازار داشتند. بحث عدم معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‏ها نیز باعث رویگردانی برخی از سهامداران از بازار شد.

این تحلیلگر اقتصاد تدکید کرد: در شرایط فعلی مهم جلوگیری از فرسایشی شدن نتایج برجام است زیرا در سال‏ گذشته شاهد عدم رونق در بازار سرمایه به دلیل فرسایشی و طولانی بودن مذاکرات بودیم و ضروری است در شرایط و ایام پساتحریم با سرعت قابل قبولی نتایج برجام را برای مردم و بازیگران اصلی اقتصاد ملموس کنیم تا اعتماد آنها جلب شود. در صورت تحقق این مهم، بازار سرمایه نیز رونق و بازدهی مناسبی خواهد داشت.

وی افزود: در کنار این اقدامات، تصمیم‏ها و برنامه هایی وجود دارند که می‏توانند به بازار سرمایه رونق بخشند. عملکرد حرفه‌ای و مناسب حقوقی‏‌ها در حمایت از سهم‏های ارزنده، جذب سرمایه‏گذاری خارجی، تنوع بخشی به اوراق بهادار و ایجاد فضایی مطمئن جهت جلب اعتماد مردم در برابر بازارهای موازی، از عمده‏ترین این عوامل است. همچنین می‏توان امیدوار بود روند کاهش نرخ بهره بانکی و کنترل نرخ ارز، بتواند تاثیر بسزایی بر بازار سرمایه داشته باشد.

وی افزود: یکی از مهمترین تهدیدهای اصلی اقتصاد کشورمان، کوچک شدن سهم اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی و بالاخص اقتصاد منطقه است. این موضوعی است که دشمنان ما به شدت دنبال تحقق آن با راهبردها و تاکتیک‏های متنوعی هستند و به همین خاطر ضروری است برای حفظ و افزایش سهم اقتصاد کشورمان در اقتصاد جهانی و به ویژه اقتصاد منطقه، بسترهای لازم و اقدامات عامل در برنامه ششم و بودجه سال 95 مدنظر قرار گیرد تا رشد اقتصادی 8 درصدی اعلامی در سیاست‌های کلی برنامه ششم محقق شود که در این صورت بازار سرمایه نیز آینده بسیار خوبی خواهد داشت.