در دی‌ماه سال گذشته و با انجام توافق هسته‌ای، تلاش‌ها هم از سوی فعالان داخلی و هم سرمایه‌گذاران خارجی برای بازیابی شرایط پیش از تحمیل تحریم‌های اقتصادی افزایش یافت. رفته رفته گروه‌های مالی مختلفی به بازدید از بازار داخلی ایران و بررسی موقعیت‌های سرمایه‌گذاری پرداختند، اما به‌دلیل جو نگرانی و ترسی که به‌دلیل ممانعت‌ها و مخالفت‌های دولت آمریکا ایجاد شده بود، عملی شدن قراردادها به کندی پیش می‌رفت. پس از ایجاد دو صندوق سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سهام، این‌بار ورود سرمایه‌گذاران با خرید مستقیم سهام یک شرکت زمینه‌ساز جلب اعتماد بیشتر و الگوسازی برای نحوه ورود خارجی‌ها به کشورمان شد.

حوالی شروع سال 2016، شرکت تورکوئیز پارتنرز با همکاری شرکت چارلمن، صندوقی را ایجاد کردند که 50 میلیون دلار سرمایه خود را در کشورمان افزایش داده و به‌عنوان نخستین صندوق سرمایه‌گذار فعال بورس در پسابرجام محسوب می‌شود. در ادامه شرکت تورکوئیز پارتنرز در اقدامی دیگر از تشکیل صندوقی مشترک با بانک ریل‌ سوئیس و گروه مالی cie (واحد دبی) تا نیمه نخست 2016 خبر دادند. این صندوق که 200 میلیون دلار سرمایه دارد در صنایع مختلفی از جمله کالاهای مصرفی، دارویی و گروه‌های مالی و خدماتی در بازار سرمایه کشورمان فعالیت خواهد داشت. چهارشنبه اما دکتر رضا سلطان‌زاده، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنایع ایران با تایید خبر انجام اولین معامله پسابرجام با فروش ۳۰ درصد از سهام یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بورسی تولیدکننده مواد شوینده ایران به ارزش حدود ۵۱ میلیون یورو معادل نزدیک به هزار و 640 میلیارد ریال به کمک سوئیفت، سومین گام عملی خارجی‌ها در پسابرجام را تشریح کرد. وی در این خصوص اظهار کرد: این خرید از طریق شرکت فرابورس انجام شده است. طبق این قرارداد، شرکت هنکل آلمان که پیش از این و از سال 1381 هجری شمسی حدود 60 درصد از سهام شرکت پاک‌وش را در اختیار داشت، با انجام این معامله بزرگ اقدام به خریداری 30 درصد دیگر از سهام پاک‌وش کرد تا بزرگ‌ترین سهامدار آن باشد.

به گفته وی، شرکت هنکل پیش از انجام اولین معامله در سال 81، مدت‌ها در حال بررسی وضعیت بازار داخلی ایران بود و تصمیم داشت یکی از شرکت‌های بخش خصوصی را خریداری کند که در نهایت به این نتیجه رسید که روی شرکت پاک‌وش سرمایه‌گذاری کند. پس از تحقق این قرارداد هنکل کار خود را در بازار مواد شوینده داخلی کلید زد و با قدرت هرچه تمامتر پیش رفت، تا جایی که در سال‌هایی که ایران تحت تحریم‌های سخت اقتصادی آمریکا و اتحادیه اروپا در فشار بود، بسیاری بر این باور بودند که هنکل باید از ایران خارج شود، اما این شرکت بزرگ آلمانی با توجه به پتانسیل‌های بالای بازار داخلی و با وجود تمام مشکلات و فشارها مقاومت کرده و در بازار داخلی ایران ماند، همین موضوع سبب شد تا هم سهم بازار خیلی خوبی را از بازار مواد شوینده داخلی کسب کند و هم به مشارکت هرچه بیشتر و عمیق‌تر و نیز وجود حضوری پررنگتر در بازار ایران تشویق شود. در همین راستا این شرکت تصمیم گرفت 30درصد دیگر از سهام پاک‌وش را خریداری کند که این پروسه ماه‌هاست که در جریان است و رایزنی‌های بسیاری نیز در این زمینه به‌خصوص پس از انجام توافق هسته‌ای اتفاق افتاده است.

خوان‌های ورود سرمایه‌گذار خارجی

سلطان‌زاده افزود: مراحل بسیاری برای به تحقق پیوستن این برنامه وجود داشت که از آن میان می‌توان به گرفتن مجوز از سازمان بورس و اوراق‌بهادار و نیز اخذ مجوز فیپا (FIPPA) اشاره کرد. فیپا، قانون آزادی اطلاعات و حفاظت از حریم خصوصی است. پس از آن مراحل هماهنگی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در راستای انجام فرآیند انتقال پول انجام شد. مرحله بعدی، ارتباط و هماهنگی با سازمان بورس برای خرید سهام پاک‌وش بود که در نهایت با صبوری و پشت‌سر گذاشتن تک‌تک مراحل انجام این قرارداد به مرحله عمل رسیده و محقق شد. وی در ادامه با تاکید بر سخت و زمانبر بودن پروسه انتقال پول که به‌دلیل سایه سنگین فشارهای آمریکا بر شرکت‌ها و بانک‌های خارجی برای از سرگیری دادوستد با بانک‌های ایرانی بود، اظهار کرد: با مذاکرات فراوان و طی شدن مراحل متعدد، در نهایت این رقم بالای سرمایه از طریق بانک خاورمیانه و با همکاری یکی از بانک‌های معتبر اروپایی به بازار ایران وارد شد. وی درخصوص چندوچون این انتقال پول افزود: مبلغ 51 میلیون یورو به‌صورت یکجا و در زمان قرارداد از سوی شرکت هنکل واریز شد تا سایر مراحل انجام کار تسهیل شود. براساس این قرارداد، هر سهم پاک‌وش به مبلغ 23 هزار ریال برای شرکت هنکل خریداری شد که در حقیقت با توجه به محاسبات آماری رقمی به‌عنوان پریمیوم به قیمت تابلو افزوده شده که در نهایت با موافقت طرفین این قرارداد امضاء شد.

تقویت فضای رقابتی در صنعت شوینده

محمدرضا امیری، مدیرعامل کارگزاری بورسیران نیز درخصوص این قرارداد گفت: از مدت‌ها پیش مراحل انجام این قرارداد 51 میلیون یورویی در دست انجام بود و طرفین صرفا درگیر ملاحظات سیاسی برای انتقال پول و تعامل با نهادهای مسوول برای تعیین شرایط انجام معامله بوده‌اند. فرآیند انتقال ارز از طریق رسمی و فروش آن به بانک مرکزی ایران طبق برنامه زمانبندی شده و مورد تایید طرف‌ها انجام شد تا در نهایت شاهد امضای این قرارداد بزرگ و مهم باشیم. وی در ادامه توضیح داد: برای شرکت هنکل، یکی از دلایل مهمی که اقدام به خرید 30 درصد سهام پاک‌وش علاوه‌بر 60 درصد قبلی داشته؛ برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت برای رشد سهم خود در بازار داخلی ایران است. هنکل علاوه‌بر تولیدات پودر و مایع لباسشویی، وارد بازار قرص‌های ظرفشویی و سایر محصولاتی که هم‌اکنون به‌صورت وارداتی در بازار داخلی موجود هستند نیز شده است. امیری افزود: با افزایش ورود شرکت‌های خارجی در صنعت شوینده، رقابت برای افزایش کیفیت و نیز کاهش قیمت برای حفظ یا توسعه سهم بازار تولیدکنندگان داخلی با نگاه به صادرات افزایش می‌یابد. قرارداد افزایش سهام هنکل، محرکی خواهد بود که سرمایه‌گذاران را برای تعجیل در ورود هرچه بهتر و سریع‌تر به بازار ایران ترغیب خواهد کرد.

بازگشت تدریجی اعتماد خارجی‌ها

وی با تاکید بر تلاش‌های دولت یازدهم برای تسهیل روند ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار ایران، اظهار کرد: هرچه بیشتر از اجرای برجام گذشته و تلاش‌ها برای ورود شرکت‌های خارجی افزایش می‌یابد، این شرکت‌ها اعتماد بیشتری پیدا کرده و با توجه به پتانسیل‌های موجود در ایران نظیر صنایع غنی نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و نیز بازار مصرف 200 میلیونی ایران و منطقه، به شیوه‌های مستقیم و غیرمستقیم جذابیت سرمایه‌گذاری در ایران بیش از پیش بر آنان نمایان خواهد شد.

در ادامه سلطان‌زاده افزود: این قرارداد با توجه به حجم و ارزش بالایی که دارد، در حقیقت عاملی راهگشا برای تسهیل روند اتصال مجدد بازار داخلی ایران به بازارهای جهانی است، چراکه شرکت آلمانی هنکل از نظر اعتبار و بزرگی در دنیا شناخته‌شده است و تمایل این شرکت به افزایش سهم خود در بازار داخلی ایران پتانسیل بالقوه ایران برای ایجاد جذابیت در بین سرمایه‌گذاران خارجی را چندبرابر می‌سازد. کمااینکه در حال حاضر چند شرکت خارجی دیگر نیز درصدد انجام معاملات بزرگ با شرکت‌های ایرانی هستند و مراحل انجام قراردادهای آنها انجام شده و تنها بحث انتقال پول آنها است که در دست بررسی و اقدام است.

وی بر لزوم همکاری بیش از پیش فعالان و مسوولان داخلی در راستای حمایت از شرکت‌های داخلی و ایجاد بستری مناسب برای ورود هرچه بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی تاکید کرد و افزود: بسیاری از شرکت‌ها از چند ماه پیش مذاکرات خود را آغاز کرده‌اند که از آن میان می‌توان به شرکت‌های خدمات نفتی، دارویی و خدمات مالی اشاره کرد. البته مراحل انجام کارها با رایزنی‌های مستمر انجام شده و امید است به‌زودی شاهد امضای این قراردادها باشیم که از نظر اهمیت، حجم و ارزش با قرارداد هنکل همگون هستند. در حقیقت با تحقق این معامله، به‌نوعی الگوسازی برای شرکت‌های بزرگ و کوچک خارجی انجام شده که می‌تواند زمینه‌ای مساعد برای جذب هرچه بیشتر و سریع‌تر آنان برای ورود به بازار داخلی ایران ایجاد کند.

وی درخصوص پتانسیل این قرارداد برای ایجاد جذابیت در بازار رقابتی بین شرکت‌های داخلی برای پیشی گرفتن از رقبای خود گفت: از بدو ورود شرکت هنکل به بازار ایران، تولیدکنندگان داخلی با توجه به قدرت و مقیاس این شرکت و اینکه برندی است بین‌المللی و با کیفیت محصول بسیار بالا، دریافتند که برای باقی ماندن در بازار رقابتی موجود باید برنامه‌های جدیدتر و البته قوی‌تری را در دست داشته باشند. پیش‌بینی ما این است که به‌زودی با ورود سایر سرمایه‌گذاران در سایر بخش‌ها شاهد رشد رقابت بین فعالان سایر صنایع در بازار داخلی ایران باشیم که محرکی است قوی برای ارتقای شرایط اقتصادی ایران و ایجاد تحرک در بین فعالان داخلی.

وی افزود: در شرایط کنونی که بسیاری از شرکت‌های خارجی به‌دلیل فشارهای موجود برای ممانعت از انجام معامله با ایران و به‌رغم تمایلات و برنامه‌های خود، در وضعیتی ایستا و ساکن قرار دارند، ورود شرکت بزرگی همچون هنکل می‌تواند یک الگوی مناسب و شاه‌کلیدی باشد برای ایجاد اعتمادسازی و جذابیت در بین شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی تا برنامه‌های زمان‌بندی خود برای ورود به بازار ایران را تسریع کرده و به موفقیت در این بازار خوش‌بین‌تر باشند.