چند سالی است که موضوع مصرف محصولات تراریخته و دستکاری شده ژنتیک در کشاورزی کشور مطرح شده اما همواره ابهاماتی در مورد اثرات سوء آن بر انسان و محیط زیست وجود داشته و به همین خاطر اجرای این امر موافقان و مخالفانی را به همراه دارد.

براین اساس به سراغ عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران رفتیم تا از وضعیت محصولات تراریخته با خبر شویم:

براین اساس آزاد عمرانی عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران؛ با اشاره به توسعه محصولات تراریخته و خطرات آن در کشور اظهار داشت: توسعه محصولات تراریخته اقتصاد کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد، همانگونه که در برنج اقلام پر محصول خزر، آمل ، ندا و در کنار آن ارقام اصلاح شده طارم و دم سیاه وجود دارد اما اقبال عمومی جامعه به ارقام بومی و محلی است، می توان گفت که در مورد تراریخته نیز این مسئله صدق می کند.

وی افزود: اگرچه در ایران تراریخته به اسم آزمایشی وارد شده، اما سالیان سال کشت آن انجام شده و به عبارتی بذر از آن استحصال شده است.

عمرانی با اشاره به آنکه چرا مبارزه بیولوژیک در مزارع اولویت قرار نمی گیرد، گفت: در واقع اگر تولید و توسعه محصولات تراریخته مناسب بود، کشاورزان زودتر از مسئولین و ذی نفعان تجاری اقدام به تولید این محصول می کردند ؛ تولید محصولات تراریخته به کشاورزان خدمت نمی کند و حال اگر بخواهیم به توسعه کشاورزی کنیم، روش های ارزانتر و کم خطر همچون بیولوژیک وجود دارد.

تولید محصولات تراریخته صرفه اقتصادی ندارد

وی با اشاره به آنکه تولید محصولات تراریخته به لحاظ اقتصادی عملکردی ندارد، ادامه داد: با توجه به آنکه اکنون یکی از مزیت های نسبی کشور، کشاورزی است و به عبارتی تقریبا 30 درصد تولید ناخالص داخلی از محل تولیدات کشاورزی حاصل می شود لذا اگر بخواهیم بحث محصولات دستکاری شده ژنتیک را در این حوزه مطرح کنیم قطعا یک سری از بازارهای هدف صادراتی قوانین سخت گیرانه ای نسبت به این موضوع خواهند داشت.

عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران در ادامه یاد آور شد: توسعه و تولید محصولات تراریخته در کشور موجب شده که برخی از بازارهای صادراتی از ما یک سری استنادات و شواهد کافی مبنی بر عاری از تراریختگی طلب کنند که این امر هزینه های زیادی به همراه دارد و درنهایت منجر به آن شده که یک سری از بازارهای صادراتی محتاط تر عمل کنند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا برخی کشورها حاضر به کشت تولید محصولات تراریخته نیستند، بیان کرد: ترکیه بیشترین درآمد را از محل کشاورزی و در کنار آن توریست کسب می نماید، اما به هیچ عنوان حاضر نیست که ریسک تولید محصولات تراریخته را قبول کند چرا که ممکن است مهم ترین بازارهای صادراتی خود اعم از اتحادیه اروپا و روسیه را به سبب تولید محصولات تراریخته از دست بدهد.

عمرانی ادامه داد: بنابراین ما هم بایستی رویکرد عاقلانه داشته باشیم به طوریکه بازارهای صادراتی خود را با تصمیم گیری های نادرست تحت شعاع قرار ندهیم و با اقتصاد کشور بازی نکنیم.

پافشاری ذی نفعان تجاری مبنی بر توسعه و تولید تراریخته

عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران با اشاره به مشکلات زیست محیطی حاصل از تولید محصولات تراریخته بیان کرد: با رها کردن بذر تراریخته در اکو سیستم مشکلات زیست محیطی فراوان به وجود می آید چرا که بذرهای تراریخته قابلیت تکثیر و تولید مثل را دارد و ممکن است با تلاقی بذرهای بومی آنها را هم به ژن تراریخته آلوده کند که این امر می تواند خطر بزرگی باشد چرا که مشکلات زیست محیطی فراوانی را به بار می آورد.

با توجه به احتمال پیامدهای سنگین مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیکی بر سلامتی مردم و اثرات زیست محیطی ناشی از کشت اما برخی ذی نفعان تجاری برای تولید و توسعه محصولات تراریخته اصرار می ورزند.

عمرانی با اشاره به آنکه موضوع تراریخته در کوتاه مدت نمی تواند در کانون توجه قرار بگیرد، گفت: برخی از ذی نفعان تجاری و اقتصادی نسبت به این موضوع فشارهای زیادی وارد می کنند به طوریکه می خواهند دولت و مجلس را در برابر عمل انجام شده قرار دهند اما نباید فراموش کرد که طبق قانون اگر محاسبات اشتباه در بیاید، تضمین لازمی برای جبران خسارت وجود ندارد.

لزوم توجه به صادرات بذرهای تراریخته

وی با اشاره به صادرات بذرهای تراریخته بیان کرد: در واقع بهتر است که بذرهای تحت کنترل تولید و به سایر کشورها صادر شود تا درآمد ارزی خوبی نصیب کشور گردد.

عمرانی در ادامه یاداور شد: با توجه به آنکه از فواید تولید محصولات دستکاری شده ژنتیک زیاد سخن گفته شده، اما از مخاطرات آن سخنی به میان نمی آید که چرا برخی کشورهای توسعه یافته نسبت به این موضوع توقف کردند.

افزایش چشمگیر تولید تراریخته در برخی کشورها

عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران بیان کرد: فناوری تولید محصولات تراریخته در کشور ما با آن چیزی که در دنیا مطرح است، متفاوت است و از این سو می بایست از منظر علمی به آن نگاه کنیم.

عمرانی ادامه داد: بنده معتقدم که موافقان تراریخته که بزرگترین فناوری ستیزان به شمار می روند، منتقدین را به دروغ گویی و بی سوادی متهم می کنند بدون آنکه خود استدلالی داشته باشند.

وی با اشاره به تولید محصولات تراریخته افزود: توسعه و تجاری شدن محصولات تراریخته در سال های 96 و 97 میلادی به اوج خود رسید و با ورود این محصولات نظام ارزیابی کشورهای اروپایی بر مبنای بیولوژیک کل سیستم های موجود زنده است که همواره این امر خود محدودیت های ایجاد کرده به طوریکه موجب کند شدن روند توسعه محصولات شده است.

عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران در ادامه یادآور شد: نفوذ و لابی گری های آمریکا به واسطه قوانین سازمان تجارت جهانی موجب ایجاد کمپانی های تراریخته در کشورهای هدف شد و از طرفی توانست با بهانه های مختلف و استفاده از قوانین سازمان تجارت سد های ارزیابی بهداشتی را بشکند و توسعه و ترویج محصولات خود را به سرعت انجام دهد.

وی ادامه داد: توسعه و ترویج محصولات تراریخته به واسطه لابی گری ها به جایی رسید که در فاصله 2007 به بعد سطح زیر کشت افزایش چشمگیری داشت به طوریکه به بالای 180 میلیون هکتار رسید.

عمرانی با اشاره به آزمایش های بیوشیمیایی کشورهای اروپایی گفت: از سال 2013 به بعد بسیاری از کشورهای اروپایی تولید کننده این محصولات بودند اما به واسطه آزمایش های بیوشمیایی و ارزیابی فاکتورهای آزمایش و بعضا شکایاتی که برخی دامداران و مصرف کنندگان از این محصولات داشتند؛  تولید آن در برخی کشورهای اروپایی ممنوع اعلام شود و تولید در سایر کشورها هم با روند کاهشی مواجه شد.

تولید محصولات تراریخته در تضاد با اقتصاد مقاومتی

وی با اشاره به اینکه تولید محصولات تراریخته در کشور ما هم باید محتاطانه صورت گیرد؛ عنوان کرد: اکنون در مسیری قرار داریم که می بایست با پیشرفت جهانی حرکت کنیم اما با در نظر گرفتن سیاست های اقتصاد مقاومتی باید به تولید دانش درون زا توجه کنیم و نباید فراموش کنیم که تولید محصولات تراریخته برخلاف اقتصاد مقاومتی است چرا که ژن ها بیگانه وارد کشور شده یا به روش های درست یا نادرست به آن دسترسی پیدا کرده ایم.

عمرانی گفت: اگر هدف توسعه تکنولوژی است لذا بایستی بر روی ژن های بومی خود کار کنیم چرا که تولید محصولات تراریخته با ژن های بیگانگان به سبب عدم توجه به کنترل کیفی آن می تواند اثرات نامطلوبی در طبیعت بگذارد.

وی ادامه داد: در واقع برخلاف تبلیغاتی که دردنیا انجام می شود سطح زیر کشت محصولات دستکاری ژنتیکی به مصرف مستقیم خوراکی اختصاص نمی یابد و تنها در تولید کنستانره خوراک دام استفاده می شود.

عضو هئیت رئیسه ارگانیگ ایران تصریح کرد: بیش از 88 درصد محصولات تراریخته در کشورهای کانادا، برزیل و آمریکا تولید می شود و می توان گفت که سطح زیر کشت سایر کشورها اعم از هند و چین زیر 500 هکتار است.