افت صورت گرفته در صدور جواز تاسیس در حالی است که حجم سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای جوازهای صادره با رشد 16/5 درصدی مواجه بوده است؛ روندی که می‌توان از آن به چرخش گرایش سرمایه‌گذاران به سمت صنایع بزرگ و سرمایه‌بر نام برد. روند گرایش سرمایه‌گذاران به سمت صنایع بزرگ از اوایل سال گذشته شکل گرفت و با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت تا پایان سال گذشته ادامه داشته است. با توافق ایران با 6 قدرت جهانی، فعالان اقتصادی امیدوار به رشد صدور جوازهای تاسیس بودند که از آن می‌توان به آشتی سرمایه‌گذاران با بخش تولید یاد کرد؛ اتفاقی که با توجه به آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال گذشته محقق نشده و ظاهرا سرمایه‌گذاران در انتظار تاثیر ملموس‌تر لغو تحریم‌های بین‌المللی هستند. علاوه بر جوازهای صادره که سال گذشته را با روند منفی طی کردند اشتغال پیش‌بینی شده نیز سال 94 با افت 11/5 درصد همراه بوده است. روندی که ادامه آن می‌تواند دولت را در اهداف خود برای ایجاد اشتغال با مشکل مواجه کند.

براساس آمار اعلام شده حجم سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای 16 هزار و 10 فقره طرحی که مجوز تاسیس دریافت کرده‌اند، حدود یک‌میلیون و 195 هزار میلیارد ریال بوده که از رشد 16/5 درصدی حکایت دارد، اشتغال پیش‌بینی شده نیز برای سال 94 برای 383 هزار نفر بوده که در مقایسه با سال 93 می‌توان گفت افتی 11/5 درصدی داشته است. از سوی دیگر، از میان 27 گروه صنعتی در نظر گرفته شده در این بررسی 18 گروه با رشد منفی از لحاظ دریافت تعداد جواز تاسیس مواجه بودند و تنها 11 گروه توانستند رشد مثبت را در اخذ جواز تاسیس ثبت کنند.

با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت در سال 94 بیشترین جواز صادره برای رشته فعالیت محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها با 2646 فقره بوده و بیشترین پیش‌بینی میزان سرمایه‌گذاری به گروه ساخت مواد و محصولات شیمیایی با سرمایه‌ای حدود 257 هزار میلیارد ریال اختصاص داشته است. داده‌های اعلام شده در کارنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در صدور جواز تاسیس در سال 94 نسبت به سال 93 اگرچه بیانگر این است که «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» همانند سال‌های گذشته به لحاظ تعداد بیشترین تقاضا را برای دریافت جواز تاسیس به خود اختصاص داده‌اند، اما با بررسی درصد رشد سال 94 نسبت به سال 93 می‌توان گفت این گروه تنها رشد 0/7 درصدی برای اخذ جواز تاسیس را در سال 94 تجربه کرده است؛ این در حالی است که «رشته ماشین آلات دفتری و حسابداری» با رشد 68‌درصدی در سال گذشته نسبت به سال ماقبل آن بیشترین رشد را برای اخذ جواز تاسیس داشته است.

صنایع پرطرفدار

«محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها»، «سایر محصولات کانی غیرفلزی»، «محصولات از لاستیک و پلاستیک»، «محصولات فلزی فابریکی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «سایر فعالیت‌های خدمات مهندسی»، «ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات»، «ساخت منسوجات»، «ساخت کاغذ و محصولات کاغذی»، «مبلمان و سایر مصنوعات» 10 گروه صنعتی هستند که براساس آمار بیشترین جواز تاسیس برای آنها صادر شده است و با این شرایط می‌توان از این گروه‌ها به‌عنوان پرطرفدارترین صنایع داخلی یاد کرد. اگرچه 10 گروه مذکور بیشترین درخواست برای اخذ مجوز تاسیس را در سال 94 داشته‌اند، اما «ماشین آلات دفتری و حسابداری» با رشد 68 درصدی، «پوشاک و عمل آوردن پوست‌خز» با رشد بالغ بر 28 درصدی، «مبلمان سایر مصنوعات» با رشد 11 درصدی، «تولید انرژی» با رشد بالغ بر 10 درصدی و «محصولات از توتون و تنباکو» با رشد بالغ بر 9 درصدی بیشترین رشد را برای دریافت جواز تاسیس نسبت به سال 93 تجربه کرده‌اند.

براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال 94 در مجموع 2 هزار و 646 فقره جواز تاسیس برای گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی 0/7 درصدی داشته است. پیش‌بینی سرمایه‌گذاری برای این تعداد جواز نیز برابر با 197 هزار میلیارد ریال و اشتغال پیش‌بینی شده نیز در حدود 88 هزار و 600 نفر بوده است.

برای گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» نیز سال گذشته در مجموع هزار و 924 فقره جواز تاسیس صادر شده که در مقایسه با سال 93 جوازهای تاسیس صادره در این گروه افتی بالغ بر 31 درصدی را تجربه کرده است. سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای این بخش نیز حدود 33 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سال 93 افتی حدودا 44 درصدی داشته است. اشتغال پیش‌بینی شده نیز برای سایر محصولات کانی غیرفلزی برابر با 32 هزار و 833 نفر بوده که در این بخش نیز این گروه با افتی بالغ بر 39 درصدی نسبت به سال 93 روبه‌رو بوده است.

اما در گروه «محصولات از لاستیک و پلاستیک» که سومین گروه پرطرفدار در اخذ جواز تاسیس بوده است، در مدت زمان مورد بررسی هزار و 738 جواز تاسیس برای آن صادر شده که در مقایسه با سال 93 افتی بالغ بر 9 درصد داشته است. سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای این گروه نیز حدود 78 هزار میلیارد ریال بوده که در مقایسه با سال ماقبل افتی نزدیک به 3 درصدی را تجربه کرده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برابر با 33 هزار و 211 نفر بوده که افتی 7/5 درصدی در مقایسه با سال ماقبل آن داشته است.

«محصولات فلزی فابریکی» چهارمین گروه پرطرفدار در سال گذشته بوده، به‌طوری که برای این گروه هزار و 252 فقره جواز تاسیس در سال 94 صادر شده که در مقایسه با سال 93 افتی در حدود 12 درصد را تجربه کرده است. سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای این گروه نیز در حدود 35 هزار میلیارد ریال بوده که با وجود افت در صدور جواز تاسیس 22/6 درصد رشد داشته است. اما اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه بالغ بر 22 هزار نفر بوده که در این بخش نیز این گروه افتی 13 درصدی را نسبت به سال 93 تجربه کرده است.

در عین حال برای گروه «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» نیز در مدت زمان مورد بررسی هزار و 189 فقره جواز تاسیس صادر شده که با وجود افت بالغ بر 5 درصدی برای صدور جواز تاسیس برای این گروه، سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای آن بیشترین میزان در میان 27 گروه صنعتی مورد بررسی بوده است. برای این گروه سرمایه‌گذاری در حدود 256هزار میلیارد ریال پیش‌بینی شده که در مقایسه با مدت مشابه سال 93 رشدی 82 درصدی را ثبت کرده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برخلاف مجوزهای صادره رشدی در حدود 16 درصد داشته است.

اما در گروه «سایر فعالیت‌های خدمات مهندسی» که ششمین گروه پرطرفدار برای صدور جواز محسوب می‌شود، در سال 94 در مجموع 988 فقره جواز تاسیس شده که در مقایسه با سال ماقبل آن افتی بالغ بر 36/5 درصد داشته است. سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه نیز در حدود 15 هزار میلیارد ریال بود که این بخش نیز از افت بی‌نصیب نبوده و افتی در حدود 34 درصد را کارنامه خود ثبت کرده است، اما در بخش پیش‌بینی اشتغال نیز 15 هزار و 201 نفر برای این گروه در نظر گرفته شده که این بخش نیز از افت بی‌نصیب نبوده و در حدود 38 درصد افت را ثبت کرده است.

برای گروه «ساخت ماشین آلات و تجهیزات» نیز در مدت زمان مورد بررسی 983 فقره جواز تاسیس صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل جوازهای تاسیس صادره افتی در حدود 13 درصد را تجربه کرده است. اما درخصوص سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای این گروه نیز همانند «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» با رشد همراه بوده، به‌طوری که این گروه در بخش سرمایه‌گذاری رشدی بالغ بر 24‌درصد را تجربه کرده است. سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه برابر با 33 هزار میلیارد ریال بوده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای گروه «ساخت ماشین آلات و تجهیزات» نیز برابر با 23‌هزار و 663 نفر بوده که این گروه در این بخش افتی نزدیک به 2 درصد داشته است.

برای گروه «ساخت منسوجات» نیز در این مدت در مجموع 575 فقره جواز تاسیس صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افتی بالغ بر 17 درصد را تجربه کرده است، از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای این گروه نیز بالغ بر 27 هزار میلیارد ریال بوده که در این بخش نیز این گروه افتی بالغ بر 24 درصد را تجربه کرده است، اما اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه برابر با 11 هزار و 758 نفر بوده که این بخش نیز از افت بی‌نصیب نبوده و افتی 39‌درصدی را تجربه کرده است.

اما برای گروه «ساخت کاغذ و محصولات کاغذی» نیز در سال 94 در مجموع 562 فقره جواز تاسیس صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال ماقبل افتی بالغ بر 6 درصد را تجربه کرده است. سرمایه پیش‌بینی شده برای این گروه نیز بیش از 40 هزار میلیارد ریال بوده و اشتغال در نظر گرفته شده نیز برابر با 10 هزار و 227 نفر بوده است. در عین حال، برای دهمین گروه پرطرفدار «مبلمان و سایر مصنوعات» نیز سال گذشته 526 فقره جواز تاسیس با سرمایه‌ای بالغ بر 7 هزار میلیارد ریال صادر شده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه نیز برابر با 7 هزار و 644 نفر بوده است.

جوازهای صادره در استان‌ها

در بین استان‌های کشور و مناطق آزاد مورد بررسی در این گزارش، از میان 16 هزار و 10 فقره جواز تاسیس صادر شده در سال گذشته، بیشترین جواز صادره مربوط به استان آذربایجان شرقی با 2 هزار و 73 فقره جواز تاسیس صادره بوده است که با این شرایط می‌توان گفت 12/9 درصد از کل جوازهای تاسیس صادره به این استان اختصاص داشته است. استان خراسان رضوی با هزار و 367 فقره جواز در رتبه دوم قرار دارد که در مجموع جوازهای صادره تاسیس سهمی 8/5 درصدی را در اختیار داشته است. سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده جوازهای تاسیس صادره نیز برابر با یک میلیون و 194 هزار میلیارد ریال بوده که استان البرز با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 121هزار میلیارد ریال در رتبه اول قرار دارد.

همچنین بیشترین پیش‌بینی اشتغال ایجاد شده در استان آذربایجان شرقی به تعداد 64 هزار و 963 نفر است و بیشترین رشد پیش‌بینی اشتغال نیز در استان‌های خراسان شمالی و لرستان مشاهده می‌شود. از سوی دیگر در بین مناطق آزاد، منطقه اروند بیشترین رشد سرمایه‌گذاری و اشتغال پیش‌بینی شده را نسبت به مدت مشابه سال ماقبل داراست. علاوه بر موارد مذکور، سه منطقه آزاد چابهار، اروند و کیش به لحاظ درصدی بیشترین سهم را از مجوزهای صادره در سال 94 از آن خود کرده‌اند.