قرار شد ایران تنها به آن دسته از تولیدکنندگان سیمان اجازه صادرات بدهد که در این زمینه توانمند باشند تا بازار از آشفتگی کنونی و دست روی دست بلند شدن تولیدکنندگان داخلی در بازارهای صادراتی نظم گیرد.

به اعتقاد فعالان صنعت سیمان با عملی شدن این اقدام مشکل رفع ممنوعیت صادراتی سیمان به عراق نیز حل خواهد شد و ایران می‌تواند همچنان صادرکننده سیمان به این کشور باشد.

چالش‌های صنعت سیمان

سمپوزیوم راه‌حل‌های فناوریکی صنعت سیمان با حضور ۹ نماینده از شرکت‌های مختلف اروپایی عضو انجمن VDMA آلمان (انجمن مهندسی ماشین‌آلات آلمان) تشکیل شد.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در این سمپوزیوم که در هتل اوین برگزار شد گفت: ایران در سال ۲۰۱۴م چهارمین تولیدکننده بزرگ سیمان در جهان بود و در سال ۲۰۱۵م رتبه ایران در بین تولیدکنندگان بزرگ سیمان در جهان به پنجم تنزل یافت.

سیدمحمد اتابک اظهار کرد: مجموع تولید جهانی سیمان در سال ۲۰۱۵م بیش از ۴ میلیارد و ۴۲۲ میلیون تن بود که از این میزان تولید حدود ۲ میلیارد و ۴۷۰ میلیون تن آن مربوط به چین و ۲ میلیارد و ۴۲۶ میلیون تن هم مربوط به سایر کشورها بود.

اتابک خاطرنشان کرد: متوسط رشد تولید جهانی سیمان از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵م حدود ۵/۵ درصد است این در حالی است که متوسط رشد تولید جهانی سیمان بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰م معادل ۶/۳ درصد بود.

وی به تاریخچه و روند رشد صنعت سیمان ایران و نقش کلیدی شرکت اف‌ال‌اسمیت در ایجاد کارخانه‌های سیمان در ایران اشاره کرد و توضیح داد: درحال‌حاضر ۷۳ کارخانه تولید سیمان در ایران وجود دارد و در سال ۲۰۱۵م ظرفیت تولید سیمان در ایران معادل ۷۹ میلیون و ۷۰۶ هزار تن بود که تغییر چندانی را نسبت به سال ۲۰۱۴م نشان نمی‌دهد، در حقیقت برای نخستین‌بار در ۱۰ سال اخیر، در سال گذشته درصد افزایش ظرفیت تولید سیمان در ایران به صفر رسید.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان همچنین با اشاره به اجرای طرح‌های توسعه در صنعت سیمان ایران در یک دهه اخیر عنوان کرد: در سال ۲۰۰۴م ظرفیت تولید سیمان ایران حدود ۳۳میلیون تن بود و از آن سال به بعد با اجرای طرح‌های توسعه مختلف ۴۷ میلیون تن به ظرفیت تولید سیمان کشور افزوده شده و این رقم هم‌اکنون به ۸۰ میلیون تن رسیده است.

اتابک گفت: ۹۳ خط تولید کلینکر در کشور وجود دارد و از این تعداد ۴۷ خط عمری کمتر از ۱۰ سال دارند.

همچنین صنعت سیمان ایران درحال‌حاضر قادر است ۱۴ نوع سیمان را تولید کند و هم‌اکنون ۲۰ هزار نفر به صورت مستقیم در بخش‌های مختلف صنعت سیمان ایران کار می‌کنند و ۱۲۰ هزار شغل نیز به صورت غیرمستقیم وابسته به این صنعت است.

وی تولید سیمان ایران را در سال ۲۰۱۵م معادل ۵۸ میلیون و ۶۹۶ هزار و ۷۶۴ تن اعلام کرد و توضیح داد: این میزان تولید نسبت به تولید سال ۲۰۱۴م افت ۱۲ درصدی را نشان می‌دهد و به این ترتیب رتبه چهارم ایران در بین تولیدکنندگان بزرگ سیمان جهان در سال ۲۰۱۴م به رتبه هفتم در سال ۲۰۱۵م تنزل یافت همچنین درحال‌حاضر سرانه تولید و مصرف سیمان در ایران به ترتیب ۸۸۹ و ۶۵۰ کیلوگرم است.

اتابک ایران را براساس آمارهای جهانی هفتمین مصرف‌کننده بزرگ سیمان در جهان اعلام کرد و گفت: مصرف داخلی سیمان ایران در سال ۲۰۱۵م معادل ۴۸ میلیون و ۶۰۲ هزار و ۹۳۱ تن بود که نسبت به سال ۲۰۱۴م افت ۹ درصدی را نشان می‌دهد.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در ادامه با استناد به آمار ایران را بزرگترین صادرکننده سیمان جهان در سال ۲۰۱۵م اعلام کرد و افزود: در سال ۲۰۱۵م صادرات سیمان ایران با افت ۲۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۴م به ۱۵ میلیون و ۹۲ هزار و ۴۳۸ تن رسید، عراق با ۴۸ درصد بیشترین سهم از صادرات سیمان ایران را به خود اختصاص داد و افغانستان، کویت و قطر نیز رتبه‌های بعدی را به‌دست آوردند.

وی در ادامه توضیح داد: پیش‌بینی می‌شود سرانه مصرف سیمان در منطقه خاورمیانه تا سال ۲۰۲۰م به ۱۱۷۵ کیلوگرم و سرانه مصرف سیمان در ایران به ۸۹۰ کیلوگرم برسد در این بین ایران موقعیت و دسترسی بسیار خوبی برای صادرات سیمان به بازار کشورهای منطقه خاورمیانه، شرق افریقا و کشورهای سی‌ای‌اس دارد.

وی به نقاط ضعف و چالش‌های موجود در صنعت سیمان اشاره کرد و گفت: ضعف در سیستم حمل‌ونقل از قبیل ریل و جاده و کشتیرانی، بسته‌بندی و تجهیزات بارگیری به ویژه در بنادر، ضعف در توافقنامه‌های بین‌المللی به منظور کاهش تعرفه صادرات، کاهش مصرف داخلی در سال‌های ۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵م، کاهش تولید ناخالص داخلی به دلیل کاهش قیمت نفت نیز روی مصرف داخلی سیمان هم تاثیر منفی گذاشته است.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان توضیح داد: آژانس بین‌المللی اعتبارسنجی رتبه اعتباری ایران را در بازپرداخت‌های بلندمدت از B به B+ ارتقا داده و چشم‌انداز اعتباری ایران را از باثبات به مثبت تغییر داده است همچنین درباره برخی نگرانی‌های موجود در بین سرمایه‌گذاران خارجی به ویژه در زمینه نوسانات نرخ ارز نیز دولت ایران تضمین‌های مناسبی را ارائه کرده است.

وی ادامه داد: دولت ایران متعهد شده از سرمایه‌گذاران خارجی حمایت کرده و تضمین‌های لازم را به آنها ارائه دهد و در حوزه‌های مالی مانند حق‌برابر با سرمایه‌گذاران داخلی و انتقال سود و منافع حاصل از سرمایه‌گذاری به خارج از کشور نیز تسهیلات مناسبی به سرمایه‌گذاران خارجی ارائه می‌شود.

حمایت‌های دولتی از صنعت سیمان

مدیرعامل شرکت سیمان تهران در حاشیه سمپوزیوم فناوریکی صنعت سیمان گفت: در این سمپوزیوم توانمندی شرکت‌های تولیدکننده سیمان کشور به کشورهای خارجی معرفی شد و درباره جدیدترین فناوری‌ها و مباحث این صنعت سخن به میان آمد.

اکبر مجیدپور تصریح کرد: سیمان یکی از محصولات زیربنایی و راهبردی است که وابستگی شدیدی به رشد اقتصادی کشور دارد اما متاسفانه با رکود جدی در این صنعت روبه‌رو شدیم و میزان مصرف سیمان کاهش پیدا کرده است.

به گفته مجیدپور، امسال سال سختی برای صنعت سیمان کشور خواهد بود اما باتوجه به شرایط برجام و ارتباطی که با کشورهای خارجی در این زمینه برقرار شده امیدواریم میزان تقاضا برای صنعت سیمان افزایش پیدا کرده و وضعیت این صنعت مناسب شود و در سال‌های آینده بتوانیم رشد بهتری داشته باشیم.

وی گفت: صادرات سیمان به کشور عراق متوقف شده و دلیل آن نیز کاهش مصرف سیمان در این کشور به دلیل مسائل داخلی و کمبود بودجه است؛ به طبع در عراق نیز کارخانه‌های تولیدکننده سیمان وجود دارد و این کشور میزان تعرفه‌های خود را افزایش داده تا از تولیدکنندگان داخلی حمایت شود.

مدیرعامل شرکت سیمان تهران عنوان کرد: امیدوار هستیم ممنوعیت صادرات سیمان به کشور عراق برطرف شود و ما همچنان صادرکننده سیمان به این کشور باشیم؛ زمانی‌که میزان تولید سیمان در کشور کاهش پیدا کرد این صنعت تمامی تلاش خود را به کار بست تا سیمان کشور را تامین کند و کشور در این زمینه با کمبود روبه‌رو نشود بنابراین انتظار می‌رود در شرایط فعلی که کارخانه‌های تولیدکننده سیمان با کمبود نقدینگی مواجه هستند و با ۵۰ یا ۶۰ درصد بازدهی خود فعالیت می‌کنند دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز حمایت‌های لازم را از این صنعت تاثیرگذار انجام دهند.

تعیین شرکت‌های توانمند صادراتی

دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان کشور نیز در حاشیه سمپوزیوم فناوریکی صنعت سیمان اظهار کرد: با وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت رایزنی شده تا شرکت‌هایی که درطول چند سال گذشته در زمینه صادرات توانمندی خود را نشان داده‌اند و از سویی به مرزها نزدیک هستند، شناسایی شوند و تنها این شرکت‌ها به منظور صادرات سیمان به کشورهای هدف اقدام کنند.

عبدالرضا شیخان تصریح کرد: درصورتی که در کشورهای همجوار برای سیمان کشور تقاضا ایجاد شود میزان صادرات سیمان بین آن دسته از شرکت‌هایی که برای این کار تعیین شده‌اند تقسیم می‌شود به عنوان مثال برای عراق ۱۰ کارخانه، سیمان تولید می‌کنند یا برای افغانستان ۴ کارخانه سیمان درنظر گرفته می‌شود و این کارخانه‌ها باید جزء تولیدکنندگانی باشند که تاکنون در زمینه صادرات موفق عمل کرده‌اند بدین ترتیب می‌توان به صادرات نظم داد و ارزش‌افزوده بالایی را در این صنعت ایجاد کرد.

شیخان با اشاره به طرح متعادل‌سازی عرضه و تقاضای سیمان که از بهمن سال ۹۴ در کشور ایجاد شد گفت: از آنجایی که امکان دپوی سیمان وجود ندارد این طرح تاثیر زیادی در بازار سیمان کشور گذاشته است یعنی قیمت‌ها متعادل شده و تخفیف‌ها نیز کاهش پیدا کرده است.

وی گفت: از زمانیکه طرح متعادل‌سازی عرضه و تقاضای سیمان در کشور اجرا شد در دوماه نخست یعنی بهمن و اسفند موفق عمل کرد اما در فروردین به دلیل تعطیلات قابل رصد کردن نبود، در اردیبهشت نیز سهمیه جدید اعلام شد اما به نظر می‌رسد این طرح موفق عمل کرده اما درصد موفقیت آن تاکنون رصد نشده است.

شیخان با اشاره به تشکیل کنسرسیوم صادراتی سیمان در کشور گفت: ساز و کار تشکیل کنسرسیوم صادراتی سیمان نیازمند کمک دولت و حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت است، با تشکیل این کنسرسیوم باید در کشورهای هدف نیز تاجران مشخص شوند و تولیدکنندگانی که توانمندی صادرات دارند به صورت منسجم در این زمینه عمل کنند.

وی ادامه داد: تنها شرکت‌هایی که به منظور صادرات سیمان مشخص می‌شوند باید در این زمینه اقدام کنند و این شرکت‌ها به کشورهای هدف صادرات نیز معرفی شوند در این صورت کشورهای هدف نیز با این دسته از تولیدکنندگان و قیمت و کیفیت سیمان صادراتی آنها آشنایی پیدا می‌کنند.