گرچه شرایط کلی بازار در نگاه میان‌مدت مناسب ارزیابی می‌شود و تحولات مثبتی در سطح کلان اقتصادی حال انجام است، اما به عقیده کارشناسان، نگاه سفته‌بازی و کوتاه‌مدت بسیاری از معامله‌گران، آفت جان بازار سهام شده است؛ به‌طوری‌که نگرانی از عدم کسب سودهای یک‌شبه و احتمال فروش سنگین نوسان‌گیران، خریداران سهام را با هراسی جدی همراه کرده است.

پس از سقوط حدود 2 هزار واحدی شاخص کل در جریان معاملات هفته گذشته، دیروز ریزش عمومی قیمت‌ها در بورس تهران تا حدودی متوقف شدو در نهایت نماگر این بازار با رشد حدود 29 واحدی معادل 0/04 درصد، در ارتفاع 73 هزار و 906 واحد به کار خود پایان داد. پس از رشد چشمگیر قیمت‌ها در سه ماه پایانی سال گذشته بسیاری از کارشناسان فاز اصلاحی کنونی در بورس تهران را امری عادی می‌دانستند، با این حال به نظر می‌رسد آنچه بازار در شرایط کنونی با آن مواجه است، موجی از گرایش کوتاه‌مدت، هراس و نگرانی معامله‌گران از ریزش بیشتر قیمت‌ها در بورس تهران است. در شرایطی که ریزش چشمگیر قیمت‌ها از نقطه اوج خود، سطوح جذابی را نزد فعالان تالار شیشه‌ای قرار داده است و همچنین مولفه‌های کلان اقتصادی اثر گذار بر بورس نیز بهبود چشمگیری را تجربه کرده‌اند (به‌طور مثال کاهش محسوس سود سپرده‌ها همگام با کاهش تورم، افزایش توانگری مالی دولت.‌.‌. )، با این همه در بازار سهام اتفاق خاصی را شاهد نیستیم.

به عبارتی تحت‌تاثیر بهبود مولفه‌های کلان اقتصادی ذکر شده، بازار همچنان واکنش خاصی را نشان نداده است. کارشناسان دلیل این امر را به نگاه بسیار کوتاه‌مدت فعالان تالار شیشه‌ای نسبت می‌دهند. این موضوع که به‌عنوان مانعی در مقابل روند پایدار و منطقی بازار قرار دارد، به آفت معاملات بورس تهران تبدیل شده است. نگاه کوتاه‌مدت سهامداران در شرایط فعلی از تجربه سهامداران از افت و خیز‌های متعدد در بازار سهام نشات می‌گیرد. به نظر می‌رسد بسیاری از سهامداران با استناد به تجربه‌های پیشین خود در بازار با نوعی نگرانی از ریزش بیشتر قیمت‌ها بدون توجه به اخبار و بهبود شرایط پیرامون بازار تنها به فکر کسب سودهای کوتاه‌مدت از معاملات هستند (وجود برخی محدودیت‌های معاملاتی نیز این نگاه کوتاه‌مدت‌ را تشدید کرده است). این موضوع در شرایط کنونی در کنار فشار تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها فشار فروش در بازار سهام را تشدید کرده و به‌عنوان یک مانع جدی بر سر راه یک بازار منطقی و پایدار قرار گرفته است. به اعتقاد کارشناسان برای حل این موضوع باید اقدامات جدی در رویه‌های شکل‌گیری قیمت و نیز فرهنگسازی سرمایه‌گذاری صورت گیرد. در همین رابطه به بررسی وضعیت کنونی بازار سهام از منظر مدیرعامل تامین سرمایه نوین پرداخته‌ایم.

ولی نادی‌قمی گفت: بازار سهام کشور در طول فعالیت خود همواره رفتار نامتعادلی را از خود بروز داده است و رکود حاکم بر اقتصاد نیز این رفتار نامتعادل را تشدید کرده است. این کارشناس بازار سهام افزود: به نظر می‌رسد در شرایط کنونی بهبود مولفه‌های اصلی اقتصاد هم چون کاهش تورم، افزایش نقدینگی بانک ها، بهبود وضعیت مالی دولت به‌عنوان بازیگر اصلی اقتصاد کشور و هم چنین افزایش نرخ ارز مورد توجه بازار قرار نمی‌گیرد و این در حالی است که چشم‌انداز این محرک‌ها برای یکی دو سال آینده مثبت پیش بینی می‌شود. نادی به تشریح بهبود دیگر مولفه‌های کلان اقتصادی کشور پرداخت و افزود: از یک طرف قیمت نفت از کف اخیر خود فاصله گرفته و احتمال افزایش قیمت آن بیش از کاهش قیمت آن است و از طرف دیگر مقدار فروش نفت و مشتقات نفتی در حال افزایش است، بنابراین توانگری مالی دولت نیز در حال رشد برآورد می‌شود. سابقه عملکرد گذشته دولت دهم نیز نشان داده است که می‌توان انتظار داشت نرخ ارز تا 5 درصد افزایش یابد. بر همین اساس نیز یکی دیگر از محرک‌های سود شرکت‌ها در جهت مثبت در حال حرکت است. با افزایش توانگری مالی دولت می‌توان انتظار داشت که بخشی از بدهی‌های بانک‌ها پرداخت شده و سرمایه پایه بانک‌ها نیز افزایش یابد و با این اوصاف نقدینگی بانک‌ها نیز رو به افزایش برآورد می‌شود. درخصوص تورم نیز، پیش بینی می‌شود تا پایان ماه آینده شاهد تورم تک‌رقمی باشیم و در همین راستا نیز در حال حاضر شاهد عدم کاهش سود سپرده‌ها به دلیل رقابت بانک‌ها برای جذب نقدینگی هستیم.

وی افزود: تحت تاثیر بهبود مولفه‌های گفته شده شاهد بی واکنشی بورس تهران به این موارد هستیم که علت آن را باید در دیدگاه بسیار کوتاه مدت سهامداران جست‌وجو کرد.اگر چه بازار سهام، بازار اخبار آینده و تصویرسازی اثرگذاری این اخبار بر وضعیت مالی و قدرت سودآوری شرکت‌ها است، اما بازار باید توان تشخیص خبر از نویز را داشته باشد. به نظر می‌رسد با توجه به نوپا بودن بازار سهام کشور و نیز خاص بودن شرایط فعلی اقتصاد ایران، این توان در مشارکت‌کنندگان بازار کاهش یافته است. در حال حاضر خبر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی از سوی بازار جدی گرفته نشده است و عملا تعبیر به نویز شده است. از طرف دیگر به خاطر شرایط خاص اقتصاد و غیر‌قابل پیش‌بینی بودن آن، فعالان بازار سهام بسیار کوتاه مدت گرا هستند و برخی از قواعد حاکم بر بازار مثل حجم مبنا و محدودیت دامنه نوسان قیمت نیز این رفتار را تشدید کرده است. عملا فعالان بازار حاضر نیستند که به لحاظ شرایط یکسال یا دوسال آینده اقدام به خرید یا فروش سهام کنند. کوتاه‌بینی مفرط بازار موجب شده وضعیت کاهش تورم، جذاب شدن قیمت سهام در اثر ریزش‌ها و چشم‌انداز کاهش نرخ سود بانکی اثر معناداری روی تمایل مشارکت‌کنندگان برای خرید سهام نداشته باشند.نادی به کمرنگ شدن فضای تحلیل در بورس تهران در شرایط فعلی اشاره کرد و گفت: اصولا بازار فارغ از تحلیل بیشتر تحت تاثیر صف‌های خرید و فروش است که برای حل این موضوع باید اقدامات جدی در رویه‌های شکل‌گیری قیمت و نیز فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری صورت گیرد.

در بازار چه گذشت؟

شاخص کل بورس تهران دیروز پس از افت 2/6 درصدی در هفته گذشته، با رشد 29 واحدی مواجه شد و در رقم 73 هزار و 906 واحدی به کار خود پایان داد. شاخص کل هم‌وزن نیز با افزایش 0/02 درصدی عدد 13 هزار و 504 واحد را تجربه کرد. در معاملات دیروز بازار سهام نمادهای معاملاتی مپنا با 32 واحد، سرمایه‌گذاری غدیر و ایران ترانسفو هر یک به میزان 19 واحد افزایش، بیشترین تاثیر مثبت را در برآورد شاخص کل بورس به نام خود ثبت کردند. در مقابل معاملات منفی در نماد‌های معاملاتی فولاد مبارکه با 35 واحد، پالایش نفت تبریز و هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس هر یک به ترتیب به میزان 17 و 16 واحد کاهش، بیشترین تاثیر منفی را برجای گذاشتند. نکته مهم در معاملات روزهای اخیر بورس تهران افت محسوس حجم و ارزش معاملات است. در جریان معاملات دیروز این بازار بیش از 624 میلیون سهم به ارزش 143 میلیارد تومان در 41 هزار و 961 دفعه معاملاتی داد‌و‌ستد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم و ارزش معاملات دیروز نسبت به میانگین یک ماه اخیر افت 26 و 24 درصدی را نشان می‌دهد. بیشترین ارزش معاملات در بازار دیروز در اختیار «خودرو» و «خساپا» قرار داشت. «خساپا» همچنین بیشترین حجم معاملات بازار دیروز را تجربه کرد. پس از «خساپا» نیز «وغدیر» رتبه دوم جدول بیشترین حجم معاملات بازار دیروز را ثبت کرد. «خعتبار» و «ختراک» بیشترین افزایش قیمت و «فرآور» و «شبریز» نیز بیشترین کاهش قیمت در بازار دیروز را تجربه کردند.

توازن صنایع مثبت و منفی

بررسی تحولات مربوط به صنایع فعال دیروز بورس تهران نشان می‌دهد که از بین 37 صنعت فعال در بورس تهران شاخص 17 صنعت با رشد و شاخص 16 صنعت با افت مواجه بوده است. گروه ابزار پزشکی و گروه ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی با رشد به ترتیب 2/88 و 2/84 درصدی رتبه‌های اول و دوم جدول بازدهی صنایع دیروز را به نام خود ثبت کردند.گروه استخراج سایر معادن و استخراج زغال سنگ نیز با افت به ترتیب 2/44 و 1/44 درصدی در صدر زیان‌آورترین صنایع دیروز قرار داشتند. بیشترین حجم و ارزش معاملات نیز به ترتیب در اختیار دو گروه خودرو و بانک قرار داشت. گروه خودرو با رشد 0/74 درصدی و گروه بانکی نیز با رشد 0/38 درصدی در بین گروه‌های سبزپوش بازار قرار داشتند.

توقف‌ها و بازگشایی‌ها

دیروز نماد معاملاتی شرکت‌های صنایع بسته‌بندی مشهد، فولاد امیرکبیر کاشان، کمک‌فنر ایندامین سایپا، کارخانه‌های تولیدی شهید قندی، صنایع ریخته‌گری ایران، داروسازی دکتر عبیدی، بهنوش ایران و گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو، از سوی ناظر بازار سهام بازگشایی و در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های محورسازان ایران‌خودرو، صنایع کاشی و سرامیک سینا متوقف شدند.