وزیر نفت ایران چند روز گذشته در گفت وگو با خبرگزاری خانه ملت گفته بود، از این پس فروش نفت ایران به هر کشوری تنها با ارز یورو صورت می گیرد.

زنگنه ضمن اشاره به فروش نفت به کشور هند و مطالبه پول آن با روپیه در گذشته، گفته بود، این نوع معاملات در زمان تحریم‌ها صورت می گرفته و اکنون روپیه از معاملات نفتی ایران با هند حذف شده است.

«مهرداد عمادی» مشاور شرکت مشاوره‌ای بتامتریکس اینترنشنال انگلیس در این راستا به خبرگزاری ترند آذربایجان گفت: تداوم محدودیت های تحمیل شده خزانه داری آمریکا در مورد استفاده ایران از دلار آمریکا و حاصل نشدن پیشرفت در آزادسازی دارایی‌های دلاری ایران که تا حدودی ناشی از نپرداختن خزانه داری آمریکا به این مساله است، مهمترین انگیزه ایران برای جایگزینی یورو به جای دلار در سیستم معاملات نفتی شده است.

«فریدون برکشلی» که مشاور یک شرکت نفتی خصوصی و نماینده یک شرکت تحقیقات انرژی در وین است، در این باره به خبرگزاری ترند گفت: ترک دلار در معاملات نفتی داستان جدیدی نیست و سابقه آن به سال 1974 (42 سال پیش) برمی گردد، با این حال سخنان اخیر مقام‌های ایرانی از جمله بیژن زنگنه بیشتر به تصمیم خزانه داری آمریکا برای مسدود کردن دارایی‌های دلاری ایران در آمریکا و جاهای دیگر بر می‌گردد.

ترند افزود، آمریکا به تازگی 2 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را مسدود کرد. دادگاه عالی این کشور در ماه آوریل 2016(فروردین-اردیبهشت) حکم داد این دارایی‌ها باید به خانواده‌های کشته شدگان در بمب گذاری سال 1983 پادگان نیروی دریایی آمریکا در بیروت و خانواده‌های قربانیان دیگر حملات تروریستی پرداخت شود. آمریکا ایران را در مورد حملات مقصر می‌داند.

برکشلی در ادامه افزود: پیش از سال 1974 زمانی که ارزش دلار آمریکا به شدت کاهش یافته بود، اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ژنو گرد هم آمدند و سبدی مشتمل بر 10 ارز را طراحی کردند. این سبد که به سبد ژنو معروف شد، شامل ارزهای اصلی آن سال‌ها بود.

مدیرکل سابق اوپک و امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: همچنین ایده قطع ارتباط اقتصاد ایران با دلار آمریکا در اوایل سال 1980 و در طول جنگ ایران و عراق نیز دارای سابقه است.

برکشلی معتقد است، از منظر اقتصادی، ایران با مدیریت مجموعه متنوعی از ارزهای خارجی احساس امنیت بیشتری می‌کند. اگر چه این تنوع نیز وقتی تبادل ارزی با ارز دیگر ضروری باشد و یا ارزش یک ارز به شدت دچار نوسان شود، هزینه‌های خاص خود را دارد.

وی گفت: ایران هم اکنون در نظر دارد روابط تجاری و سرمایه گذاری خود را با اروپا که ذخایر یورویی زیادی دارد، افزایش دهد. ایران نیز سبد دارایی را می‌خواهد که یورو ارز کلیدی آن است.

تصمیم ایران بر دلار آمریکا اثر ندارد

«گای کاروسو» مدیر سابق اداره اطلاعات انرژی آمریکا (U.S. Energy Information Administration) که اکنون مشاور ارشد برنامه انرژی و امنیت ملی خدمات اطلاعات امنیت کانادا (Canadian Security Intelligence Service) است نیز در این رابطه به ترند گفت: نفت به دلار قیمت گذاری می‌شود. هر فروشنده‌ای که تصمیم بگیرد نفت خود را به ارز دیگری معامله کند، با ریسک تبدیل ارزی روبرو می‌شود در حالی که این اقدام تاثیری بر قدرت دلار آمریکا ندارد.

وی اضافه کرد: تقریبا همه معاملات نفتی به دلار آمریکا انجام می شود. اغلب فروشندگان نفت، دارایی‌های قابل ملاحظه ای دارند که اوراق خزانه آمریکا بخش مهمی از آن است و در نتیجه انگیزه‌ای برای ترک دلار در معاملات نفتی ندارند.

عمادی مشاور شرکت مشاوره‌ای بتامتریکس اینترنشنال واقع در انگلیس با این حال
معتقد است، در میان مدت و بلندمدت ممکن است آمریکا نیز از این بابت متحمل خساراتی شود.

وی می گوید، این نخستین بار نیست کشوری تلاش می کند در سیستم پرداختی نفت در بازار انرژی، ارز دیگری را جایگزین دلار کند. عراق، ونزوئلا، روسیه، لیبی در بازار نفت و برزیل در خارج از بازار نفت بارها در معاملات از ارز دیگری به جای دلار استفاده کرده‌اند و توانایی این بازارها را برای پشتیبانی از ترجیح خود آزمایش کرده‌اند.

ریسک‌ها و مزایا برای ایران

عمادی درادامه گفت: به محض خارج کردن دلار از پرداخت‌ها، ایران آزادی بیشتری برای استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت خام خود و نیز استفاده از این پرداخت‌ها در سیستم بانکداری بین المللی خواهد داشت.

وی افزود: با این وجود، به دلیل احتمال خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و نیز شرایط مالی اقتصادهای ضعیف تر این اتحادیه که هنوز به لحاظ مالی آسیب پذبر هستند، این تبدیل ارزی ریسک هایی نیز برای ایران در میان مدت و بلندمدت خواهد داشت.

عمادی ادامه داد: به رغم اینکه جایگزینی یورو به جای دلار در معاملات نفتی، برای ایران ریسک اضافی در بر دارد، من معتقدم این اقدام ایران، کار درستی است.

خبرگزاری ترند در ادامه این گزارش نوشت، انجام معاملات تجاری به دلار آمریکا هنوز برای ایران ممنوع است. صادرات نفت ایران در طول یک سال دو برابر شد و به بیش از دو میلیون بشکه در روز رسید.

تحریم‌های ایران در ژانویه 2016(دی) گذشته لغو شد. بر اساس اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، خالص درآمد صادرات نفت ایران در ماه‌های ژانویه تا مه 2016 ( دی 1394 تا 11 خرداد 1395) بالغ بر 11 میلیارد دلار آمریکا بود. این رقم در سال 2015 معادل 27 میلیارد دلار و در سال 2014 معادل 20 میلیارد دلار بود.

عمادی گفت: دولت آمریکا در سیاست خود در برابر ایران و شماری از کشورهایی که منافع آمریکا را به خطر می‌اندازند، از دلار استفاده سیاسی می‌کند.

وی افزود: مدتی اقتصاددان ها و تحلیلگران سیاسی هشدار می‌دادند استفاده از دلار به عنوان ابزار سیاسی ممکن است به طور چشمگیری از جذابیت این ارز به عنوان یک دارایی مطمئن بکاهد.

اظهارات وزیر نفت ایران مبنی بر استفاده از یورو به جای دلار در معاملات نفتی باید در این مقوله دیده شود.

وی افزود: جایگزینی یورو به جای دلار در معاملات نفتی ممکن است به هر حال هزینه‌هایی برای ایران در بلندمدت داشته باشد. من انتظار دارم این اقدام با کاهش آسیب پذیری تجارت و تامین مالی خارجی ایران در برابر تهدیدات آمریکا، اقتصاد این کشور را در تجارت جهانی خود انعطاف پذیر تر کند.

عمادی تصریح کرد: اکنون که ما بیش از یک دهه است از یورو به عنوان یک ارز جهانی استفاده می کنیم، کشورهای بیشتری به یورو به عنوان یک ابزار مطمئن تر برای ذخایر ارزی نگاه می‌کنند و آن را مکمل دلار در معاملات خارجی خود می‌بینند.

مشاور شرکت مشاوره‌ای بتامتریکس اینترنشنال گفت: مشابه هر معامله‌ای، ریسک‌هایی وجود خواهد داشت، اما با توجه به افزایش قابل توجه بدهی جهانی آمریکا، نظر من این است که خطر جایگزینی یورو به جای دلار خیلی کمتر از استفاده صرف از دلار در معاملات نفتی است.

عمادی سه دلیل برای این مدعا برشمرد: نخست، خالص بدهی دلار (آمریکا) زیادتر است و با شتاب بیشتری در مقایسه با بدهی اقتصادهای منطقه یورو افزایش می7یابد.

وی افزود: این یعنی بدهی بانک مرکزی آمریکا از ناحیه دولت این کشور بیش از بدهی بانک مرکزی اروپا از ناحیه کشورهای عضو این بانک است.

مشاور شرکت مشاوره‌ای بتامتریکس اینترنشنال ادامه داد: دوم، سهم دلار در تجارت جهانی در حال کاهش و سهم یورو در حال افزایش است و سوم و مهمتر از همه اینکه، تراز تجاری اتحادیه اروپا مناسب تر از تراز تجاری آمریکا است.

به گفته عمادی، این امر بدان معنی است که پذیرش جهانی و تقاضا برای یورو رشدی به مراتب بیشتر از پذیرش جهانی و تقاضا برای دلار آمریکا دارد، به ویژه اگر ما دلار را از معاملات نفتی حذف کنیم.

ترند در پایان نوشت، پویایی پرداخت‌ها در تجارت میان چین، هند، برزیل و دیگر اقتصادهای در حال رشد مانند ویتنام همه نشان دهنده این هستند که الگوی حذف دلار به عنوان ارز مسلط در معاملات بین المللی در حال شکل گیری است. علایم ارسالی از سوی تهران و مسکو و برازیلیا (پایتخت برزیل) نشان می‌دهد این اقتصادها گام های واقعی در این راه برمی‌دارند.