نوع مواد معدنی کشف‌شده در استان خراسان‌رضوی بسیار جالب توجه است، چراکه از ۶۸ نوع ماده معدنی شناسایی‌شده در کشور تاکنون ۴۶ نوع ماده معدنی در استان کشف شده است. معادن سنگ‌آهن سنگان به‌عنوان بزرگترین ذخیره سنگ‌آهن شرق ایران، معادن فیروزه نیشابور به‌عنوان بزرگترین ذخایر فیروزه کشور و معروف‌ترین فیروزه جهان و معادن غنی کائولن گناباد ازجمله معادن مهم استان خراسان‌رضوی به‌شمار می‌روند. مناطق مستعد اقتصادی خراسان‌رضوی از جمله منطقه تحت تاثیر گسل درونه به‌عنوان پهنه معدنی استان معرفی شده است که در آینده نزدیک عملیات اکتشافی علمی و سیستماتیک روی آن انجام می‌شود.

معادن استان خرسان‌رضوی

درباره معادن استان خراسان‌رضوی و عملکرد دست‌اندرکاران این استان در راستای اقتصاد مقاومتی با معاون امور معادن و صنایع معدنی در استان خراسان‌رضوی به گفت‌وگو نشسته‌ایم. رضا شجاعی اظهار کرد: در استان خراسان‌رضوی ۴۶ نوع ماده معدنی کشف شده که برای آنها پروانه بهره‌برداری صادر شده است. تعداد معادن دارای پروانه در استان۷۸۲ فقره با ذخیره قطعی ۲/۷ میلیارد تن و استخراج اسمی سالانه افزون بر ۲۶/۸میلیون تن است که در این معادن افزون بر ۸۹۰۰ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند. حدود ۴۵۰ گواهی کشف با ذخیره قطعی ۷۲۳ میلیون تن و افزون بر ۷۱۰ پروانه اکتشاف صادر شده است. شجاعی افزود: این آمار نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای استان در بخش معادن است.

شجاعی در ادامه با اشاره به مهم‌ترین معادنی که در سطح استان فعال هستند، خاطرنشان کرد: ازجمله مهم‌ترین معادن فلزی که در استان فعال هستند، ۱۲۳ معدن فلزی است که ذخیره قطعی آنها ۶۵۸میلیون تن با استخراج اسمی ۹/۹میلیون تن است. البته مهم‌ترین معادن استان خراسان‌رضوی سنگ‌آهن سنگان است. معادن منگنز و پرومیت و... نیز در استان فعال هستند. وی با اشاره به معادن غیرفلزی استان عنوان کرد: ۱۸۲ معدن غیرفلزی با ذخیره ۱۵۳ میلیون تن با استخراج سالانه ۱/۴میلیون تن مانند فیروزه نیشابور، زغال‌سنگ، کائولن، خاک صنعتی، فلورین، فلدسپات، سیلیس، کلسیت و... در استان وجود دارد.

صنایع معدنی استان

معاون امور معادن و صنایع معدنی در استان خراسان‌رضوی با اشاره به مهم‌ترین صنایعی معدنی که در استان شکل گرفته‌اند، بیان کرد: مهم‌ترین صنایع معدنی در استان صنعت کاشی و سرامیک، شن‌شویی و فولادسازی و کنسانتره و گندله در منطقه خواف فعال است. وی در ادامه درباره میزان خام‌فروشی مواد معدنی اظهار کرد: باتوجه به واحدهای سنگ‌آهن که راه افتاده است کمترین میزان خام‌فروشی در سطح استان وجود دارد. به عبارتی به این شکل نیست که هیچ فرآوری روی مواد معدنی انجام نشود. فرآوری نیز دارای مراحلی است. برای مثال سنگ‌آهن تبدیل به شمش فولاد می‌شود. البته در اینجا شمش فولاد تولید نمی‌کنیم، اما سنگ‌آهن تبدیل به کنسانتره می‌شود و پس از این مرحله به استان‌های دیگر صادر می‌شود.

شجاعی با اشاره به اقدام‌هایی که در راستای اقتصاد مقاومتی در امسال در دست اقدام است، عنوان کرد: تکمیل عملیات اکتشاف در سطح منطقه خواف در راستای اقتصاد مقاومتی انجام شد که ۳۹ نقطه امیدبخش مشخص شده که در حال حاضر به‌دنبال بحث واگذاری و مزایده آنها هستیم. وی در پایان با اشاره به اینکه رکود چند سال گذشته کمترین تاثیر را بر معادن استان خراسان‌رضوی داشته است، گفت: معادن در استان با ۷۰درصد ظرفیت استخراج کار کرده‌اند.

عملکرد معدنی خراسان‌رضوی

براساس گزارش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان‌رضوی در سال ۱۳۹۳ تعداد ۱۵ پروانه اکتشاف صادر شده که این تعداد در سال ۱۳۹۴ به تعداد ۴ پروانه رسیده و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ به ۳ پروانه رسیده است که این تعداد معادل ۱۰۱/۱۴ کیلومترمربع در سال ۱۳۹۳ و ۹/۶۲ کیلومترمربع در سال ۱۳۹۴ و ۲/۳۱۰ کیلومترمربع در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ بوده است. هزینه این تعداد پروانه اکتشاف در سال ۱۳۹۳، ۳۵۳۵ میلیون ریال، در سال ۱۳۹۴ معادل ۱۳۶۲ میلیون ریال و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ معادل ۱۱۴۴میلیون ریال شده است. همچنین در سال ۱۳۹۳ تعداد ۱۱ پروانه صادر شده است که در سال ۱۳۹۴ به یک و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ به ۲ پروانه رسیده است. ذخیره این تعداد گواهی کشف در سال ۱۳۹۳ معادل ۴۲۶۶۱ هزار تن و در سال ۱۳۹۴ معادل ۸۳۰هزار تن و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ معادل ۲۱۵۱ هزار تن بوده است. هزینه عملیات آن در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۸۳۵ میلیون ریال، در سال ۱۳۹۴ معادل ۱۰۷هزار میلیون ریال و در سال ۱۳۹۵، ۲۱۸میلیون ریال بوده است. این تعداد گواهی کشف در سال ۱۳۹۳ معادل ۵۳/۹کیلومترمربع در سال ۱۳۹۴معادل ۱ کیلومترمربع و در سال ۱۳۹۵ معادل ۰/۵۴کیومترمربع را شامل شده است. همچنین تعداد ۸ پروانه بهره‌برداری در سال ۱۳۹۳ و ۷ پروانه در سال ۱۳۹۴ و ۴ پروانه در سال ۱۳۹۵ صادر شده است.

ذخیره این تعداد در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۷۰۲۸ هزار تن و در سال ۱۳۹۳معادل ۷۸۱۳هزار تن و در دو ماهه نخست سال۱۳۹۵ معادل ۳۵۸۰هزار تن است. استخراج اسمی این تعداد در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۰۸هزار تن و در سال ۱۳۹۴ معادل ۳۹۰هزار تن و در دو ماهه نخست ۱۳۹۵، ۱۱۲ هزار تن است. سرمایه‌گذاری که به منظور این پروانه بهره‌برداری انجام شده در سال ۱۳۹۳ به ۴۷/۱۷ میلیارد ریال، در سال ۱۳۹۴ به ۷۵ میلیارد ریال و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ به ۲۱/۳ میلیارد ریال رسیده است. این تعداد پروانه بهره‌برداری در سال ۱۳۹۳ برای ۵۶ نفر، در سال ۱۳۹۴ برای ۷۷ نفر و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ برای ۲۹ نفر اشتغالزایی کرده است. مساحت این تعداد پروانه بهره‌برداری در سال ۱۳۹۳ معادل ۲۴/۵۳ کیلومترمربع، در سال ۱۳۹۴ معادل ۳۲/۸۲ کیلومترمربع و در دو ماهه نخست سال ۱۳۹۵ معادل ۷/۹۳۵ کیلومترمربع بوده است. همچنین در این مدت ۱۷۰ بازدید نظارتی از سوی کارشناسان سازمان انجام شده و دو جلسه کمیسیون معادن برگزار شده است. ۷ جلسه نیز به منظور کمیسیون بررسی طرح‌ها، کمیته نقل و انتقالات و مزایده برگزار شده است.
همچنین میزان و تعداد ذخایر مواد معدنی در استان خراسان‌رضوی شامل ۵۶ معدن سنگ‌آهن با ۶۴۸/۳میلیون تن ذخیره قطعی، آهک و آلوویم آهکی با ۳۶ معدن و ۱۵۶۸ ذخیره قطعی، سنگ تزئینی و نما با ۱۲۹ معدن و ۹۱/۶ میلیون تن ذخیره قطعی، کرومیت با ۳۲ معدن و ۰/۹ میلیون تن ذخیره قطعی، مس با ۱۰ معدن و ۵/۱ میلیون تن ذخیره قطعی، گچ با ۸۴ معدن و ۸۲/۶ میلیون تن ذخیره قطعی، طلا با ۳ معدن و ۱/۵میلیون تن ذخیره قطعی، منگنز با ۱۹ معدن و ۲۴/۹میلیون تن ذخیره قطعی و سیلیس با ۱۴ معدن و ۱۸/۸میلیون تن ذخیره قطعی است.