وام گیرندگان فعلی بخش مسکن، مشتریان آینده خواهند بود اما هنوز در بازار مسکن خبری از خریدار نیست؛ چرا که تقاضا برای دریافت تسهیلات خرید مسکن تنها طی سه ماه اخیر ۱۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد یافته است. لذا می‌توان پیش‌بینی کرد که ۹ ماه آینده معاملات بخش مسکن حدود ۱۹ درصد افزایش پیدا کند.

اواخر سال گذشته برخی مسوولان خبر می‌دادند که مسکن وارد دوره پیش‌رونق شده است، اما این اتفاق در معاملات بروز نیافت. حتی در زمستان ۱۳۹۴ تعداد معاملات مسکن شهر تهران ۸/۴ درصد نسبت به زمستان ۱۳۹۳ کمتر شد. اما روند معاملات که در فروردین با صعودی ملایم مواجه شد در دو ماه بعد از آن فروکش  کرد.   تعداد معاملات مسکن شهر تهران در فروردین ۱۳۹۴ نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۰/۴ درصد بالا رفت. این رقم در اردیبهشت ماه ۸/۲ درصد بود و در خردادماه با کاهش ۰/۶ (شش دهم) درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل همراه بود. لذا همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد، در حالی که تسهیلات خرید و ساخت مسکن به ترتیب ۱۹ و ۳۴ درصد رشد داشته است در بنگاه‌ها خبری از مشتری نیست.

البته بررسی‌های میدانی خبرنگار ایسنا از دفاتر مشاور املاک تهران افزایش ناچیز تعداد  مراجعات را تایید می‌کند؛ مراجعه کنندگانی که معمولا خرید نمی‌کنند اما برای آگاهی از قیمت‌ها به بنگاه‌ها سر می‌زنند.

با این‌که عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی معتقد است بخش مسکن از رکود خارج شده و برای اثبات این استدلال به رشد تسهیلات مسکن اشاره می‌کند، سازندگان مسکن و نیز  کارشناسان دفاتر مشاور املاک از کسادی بازار حرف می‌زنند. در این خصوص فرشید پورحاجت عضو کانون انبوه‌سازان مباحث مربوط به رونق مسکن را رد کرد و گفت: خیلی زود است که بگوییم بازار مسکن رونق گرفته است و شاخص هایی همچون افزایش ۳۰ درصدی فروش اوراق مسکن نمی تواند ملاک خروج از رکود مسکن قرار گیرد. شاخص واقعی تعداد معاملات رسمی املاک ثبت شده است که هنوز افزایش چشمگیری در این مورد مشاهده نمی شود.

مجتبی بیگدلی رییس انجمن انبوه‌سازان استان قم نیز با بیان اینکه بخش مسکن در تاریخی‌ترین و عمیق‌ترین رکود تاریخی قرن فرو رفته و اثری از خارج شدن از رکود نمی‌بینیم، گفت: دستگاه‌ها دست به دست هم داده‌اند تا این رکود ادامه پیدا کند؛ در حالی که در تمام دنیا صنعت ساختمان، صنعت پیشران است.

یک کارشناس مشاور املاک نیز با بیان این‌که «از برج هفت پارسال تا الان هیچ قرارداد خرید و فروشی ننوشته‌ایم» گفت: اجاره تا حدودی تقاضای خودش را دارد؛ چون مردم مجبورند سرپناه تهیه کنند. شاید یکی دو قرارداد اجاره در ماه می‌نویسیم آن هم برای موجر و مستاجرانی که قبلا توافق کرده‌اند و به خاطر کد رهگیری پیش ما می‌آیند.

به نظر می‌رسد سیاست وزارت راه و شهرسازی، کنترل جهش قیمت مسکن و رونق تدریجی این بازار است. در این خصوص حامد مظاهریان معاون عباس آخوندی می‌گوید: برخی انتظار دارند افزایش قیمت ها وحشتناک اتفاق بیفتد تا بتوانند خانه‌های خود را بفروشند. اما وزارت راه و شهرسازی اجازه نمی دهد قیمت مسکن در اختیار سوداگران قرار گیرد.

او سیاست وزارتخانه را گسترش بازار رهن عنوان و بیان می‌کند: باید ابزارهای مالی افزایش یابد، وام حداقل ۵۰ درصد قیمت خانه را پوشش دهد، نرخ سود کاهش پیدا کند و مدت بازپرداخت افزایش یابد. در همین یک هفته گذشته مطابق آمار بانک مسکن ۴۰ درصد تعداد ثبت‌نام کنندگان صندوق پس انداز مسکن یکم افزایش یافته است؛ چرا که نرخ سود این وام از ۱۴ به ۱۳ و سپس به ۱۱ درصد کاهش پیدا کرد.

با این‌که برآورد دقیقی از رونق مسکن که می‌تواند با افزایش قیمت همراه باشد وجود ندارد، کارشناسان معتقدند بهترین زمان برای اقدام به خرید مسکن زمانی است که نرخ رشد آن به نرخ تورم نزدیک شود.

اما متوسط قیمت هر متر مربع مسکن شهر تهران در ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد به ترتیب ۳/۹۹، ۴/۰۱ و ۴/۲۲ میلیون تومان بود. قیمت مسکن تهران در خردادماه ۳/۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل بالا رفت که با توجه به عقب بودن این رشد از تورم ۹/۸ درصد، رشد قیمت مسکن هنوز نگران کننده نیست.

از سوی دیگر بررسی بازارهای  تاثیرگذار  بر قیمت مسکن از جمله بازار خرید و فروش اوراق تسهیلات مسکن (تسه) نشان می‌دهد کاهش نرخ سود بانکی به ۱۱ درصد اثر خود را بر قیمت اوراق تسهیلات مسکن (تسه) گذاشته و نرخ این امتیاز در روزهای اخیر تا ۹۲ هزار تومان رکورد زد و هم اکنون در محدوده ۹۰ تا ۹۱ هزار تومان قرار دارد. این در حالی است که اواخر خردادماه قیمت تسه در محدوده ۸۸ هزار تومان بود و اوایل خردادماه بر روی قیمت ۸۰ تا ۸۲ هزار تومان نوسان داشت.

بدین ترتیب در فاصله ۱.۵ ماه قیمت تسه ۱۰ هزار تومان افزایش داشته است که کارشناسان معتقدند این مساله واکنش طبیعی فرابورس به کاهش نرخ تسهیلات مسکن از ۱۳ به ۱۱ درصد بوده است؛ چرا که با کاهش نرخ سود وام مسکن تقاضا برای دریافت این وام بالا می رود و این بازار رونق می‌گیرد.

بنا به گفته‌ی مدیرعامل بانک مسکن طی سه ماه اخیر تعداد افرادی که برای ثبت نام صندوق تسهیلات مسکن یکم (خانه اولی‌ها) به این بانک مراجعه می کنند از روزی ۱۶۰ نفر به روزی ۲۱۰ تا ۲۲۰ نفر رسیده است. این تکاپو می تواند واکنشی نسبت به کاهش سود بانکی از ۱۳ به ۱۱ درصد باشد.

با اینکه هنوز برآورد دقیقی از رونق مسکن وجود ندارد، بسیاری کارشناسان بر روی خروج از رکود مسکن در نیمه دوم سال جاری اتفاق نظر دارند و برخی نیز یک سال آینده را زمان  رونق مسکن عنوان می‌کنند. به همین دلیل بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر پول که نگران جهش قیمت مسکن است از اواخر سال جاری به خریداران مصرفی توصیه کرد اقدام به خرید کنند. البته بدبین‌ها می‌گویند مسکن تا ۵ سال آینده از رکود خارج نمی‌شود اما مقاومت مسکن نسبت به کاهش قیمت و رشد هرچند ناچیز آن نسبت به سال قبل، خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.