رصد تحرکات شاخص کل بورس تهران در ماه گذشته نشان می‌دهد بازار سهام در ابتدای تیر ماه تحت تاثیر عوامل مثبت مختلفی توانست تحرکات مناسبی را تجربه کند. ورود شاخص این بازار به سطح 72 هزار واحدی که به اعتقاد کارشناسان یک کف حمایتی مهم برای بازار سهام به شمار می‌رفت،کاهش نرخ سود بانکی و همچنین نوسانات مثبت در بازارهای جهانی به ویژه بازار نفت از جمله عواملی بود که توانست بازار سهام را در مدار مثبت حرکت دهد. با این همه، برگزاری مجامع سالانه شرکت‌های بورسی در تیر ماه که نقطه اوج آن در هفته پایانی این ماه رقم خورد، در کنار برخی ابهامات موجود در بازار سهام مانع از آن شد که روند رشد قیمتی در بازار سهام شتاب زیادی مشابه زمستان 94 داشته باشد.

پیام‌های مهم از مجامع

همان‌طور که اشاره شد، ماه گذشته اوج برگزاری مجامع سالانه شرکت‌های بورسی بود و مجامع بخش اعظمی از شرکت‌های فعال در بورس تهران در این ماه برگزار شد.در این میان مجامع دو گروه بانکی و گروه خودرویی بنا به دلایل زیادی برای سهامداران اهمیت ویژه‌ای داشت.بیشتر نماد‌های زیر مجموعه گروه بانکی تحت تاثیر قوانین بانک مرکزی در راستای اصلاح ساختار مالی بانک‌ها هنوز موفق به برگزاری مجامع خود نشده‌اند (‌در سال 94 نیز بانک‌ها با این موضوع مواجه بودند و با تاخیر زیادی موفق به برگزاری مجامع خود شدند). هر چند به اعتقاد کارشناسان قوانین بانک مرکزی برای برگزاری مجامع این نمادها نسبت به سال گذشته تا حدودی تسهیل شده است، اما به جز چند بانک خصوصی که ساختار منظم تری دارند، دیگر بانک‌ها هنوز موفق به ارائه گزارش خود به بانک مرکزی در قالب جدید IFRS و در نتیجه برگزاری مجامع خود نشده‌اند. این موضوع مهم‌ترین‌ نکته ابهام در مورد مجامع برگزار شده در سال جاری است.

چرا که این نگرانی برای سهامداران وجود دارد که تجربه سال گذشته برای بورس تهران تحت تاثیر نمادهای زیر مجموعه گروه بانکی تکرار شود (سال 94 بانک‌ها اثرگذاری زیادی بر روند نزولی بازار سهام داشتند). البته باید در نظر داشت که شرایط نسبت به سال گذشته بهبود یافته و قیمت‌ها تا حدود زیادی اثرات احتمالی گزارش‌های نه چندان مثبت را در خود دیده‌اند یا به عبارتی پیش‌خور کرده‌اند.در مجامع برگزار شده گروه خودرویی همچنان بر اخبار بعد از برجام تاکید شد.در همین راستا شاهد شکل‌گیری موجی از اخبار مثبت در مجامع برگزار‌شده گروه خودرویی بودیم. بر همین اساس این انتظار وجود دارد که نمادهای زیر‌مجموعه این گروه تحت تاثیر این اخبار یک بار دیگر در مرکز توجه سهامداران قرار گیرد. در این میان توجه سهامداران به سه نکته در این‌باره ضروری است. به نظر می‌رسد تحت تاثیر اخبار مطرح شده در مجامع خودرویی‌ها،یک بار دیگر شاهد توجه سهامداران به نمادهای زیر‌مجموعه این گروه باشیم.موضوعی که پیش از این نیز متوسط قیمت بر در‌آمد این شرکت‌ها را افزایش چشمگیری داده است. بالا رفتن متوسط نسبت قیمت بر در‌آمد می‌تواند زمینه شکل‌گیری نوسانات شدیدی را در قیمت سهام به وجود آورد و این موضوعی است که باید مورد توجه معامله‌گران قرار گیرد.

در این راستا کارشناسان می‌گویند: سهامدارانی که با توجه به اخبار و انتظارات غیر قابل اندازه‌گیری به سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها اقدام می‌کنند، باید ریسک‌پذیری بالایی داشته باشند. زیرا همان‌طور که این اخبار مثبت می‌تواند افزایش قیمت سهام را به همراه داشته باشد، در صورت عدم تحقق اخبار نیز، احتمال ریزش شدید قیمت‌ها وجود دارد. از سوی دیگر سهامدارانی که تحت تاثیر این اخبار قصد سرمایه‌گذاری در نمادهای خودرویی را دارند باید با دید بلند‌مدت وارد بازار شوند. در این مورد ذکر مثالی خالی از لطف نیست. سهام مربوط به فیس بوک در زمانی که سودآوری قابل توجهی نداشت، تنها با امیدواری نسبت به آینده آن مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفت. از این رو سرمایه‌گذاری با دید بلند‌مدت در مورد این نماد‌ها نیز باید مورد توجه جدی سهامداران قرار گیرد. در واقع، این سهام که از آنها به‌عنوان سهام رشدی (growth stocks) نام برده می‌شود با امید به سودآوری در آینده بلندمدت با رشد قیمت مواجه می‌شوند؛ بنابراین، سرمایه‌گذارانی که وارد این سهام می‌شوند علاوه بر ریسک‌پذیری بالا باید نگاه بلندمدتی داشته باشند. زیرا قراردادهایی که در گروه خودرویی بسته شده برای افزایش سطح و تنوع تولیدات و تبدیل به سودآوری به چند سال زمان نیاز دارد. از طرفی تجربه جهش قیمتی شدید این نمادها در زمستان سال 94 و پس از آن ریزش‌های شدید آن در ابتدای سال جاری نباید از چشم سهامداران دور بماند و در نتیجه نباید گرفتار فضاهای هیجانی و دام برخی سفته‌بازان شد.

حرکت بازارهای جهانی بر‌خلاف انتظارات پس از برگزیت

همان‌طور که اشاره شد تیر‌ماه مصادف با بسیاری از اتفاقات و خبرهای مثبت در بازار سهام بود. از جمله این خبرها تحرکات مثبت در بازارهای جهانی بود؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان پس از رای مردم بریتانیا به خروج این کشور از اتحادیه اروپا شرایط سختی را برای بازار‌های جهانی پیش‌بینی می‌کردند، با این همه در عمل این اتفاق نیفتاد و بسیاری از این بازارها به تحرکات مثبت خود ادامه دادند.بر همین اساس شاهد تحرکات مثبتی در بازارهای جهانی به ویژه بازار سنگ‌آهن و روی بودیم. همگام با این تحرکات مثبت، نمادهای وابسته به این بازار‌ها نیز نوسانات مثبتی را تجربه کردند (به‌طور مثال نوسانات مثبت قیمت سهام دوقلوهای سنگ‌آهنی در بورس تهران). در این زمینه البته هنوز بسیاری از پیش‌بینی‌ها حاکی از نگرانی از ادامه پایداری قیمت‌ها در بازارهای جهانی به ویژه سنگ‌آهن به دلیل وضعیت بازار فولاد چین است. این موضوع ابهامی برای روند آتی صنایع وابسته به بازارهای جهانی به شمار می‌رود.در بازار نفت نیز ادامه رشد قیمت نفت موجی از امیدواری را برای وضعیت درآمدهای نفتی و همچنین صنایع اثر‌پذیر از رشد قیمت این کالا به وجود آورد.

این موضوع موجب برخی تعدیل‌های مثبت در گزارش‌های سالانه شرکت‌های پالایشی شد و در نهایت توجه بسیاری از سهامداران را به این نمادهای فراموش شده جلب کرد. البته باید در نظر داشت که نسبت‌های بالای P/ E در این صنایع نیز یکی از محدودیت‌ها و ریسک‌های این گروه در جهت صعودی است. به اعتقاد کارشناسان ادامه ثبات رشد قیمت در بازار نفت علاوه بر اثرگذاری مثبت در صنایعی که به‌طور مستقیم با این کالا در ارتباطند می‌تواند در دیگر صنایع بورسی نیز تحرکات مثبتی را به وجود آورد. ادامه روند افزایش قیمت یا حداقل ثبات قیمت آن می‌تواند درآمد‌های نفتی کشور در سال 95 را نسبت به سال 94 با افزایش مواجه کند. بنابراین، انتظار می‌رود این افزایش درآمدها به دست دولت در تحریک اقتصادی و به ویژه بودجه‌های عمرانی به کار گرفته شود. از این‌رو با تحقق این در‌آمدها انتظار رونق در بسیاری از صنایع بورسی وابسته به بودجه عمرانی همچون سیمان، کاشی، فولاد و... وجود دارد.

کاهش نرخ سود بانکی و بازار سهام

کاهش نرخ سود سپرده‌های یکساله در ابتدای تیر ماه برای سپرده‌های یکساله از 18 به 15 درصد یکی دیگر از عوامل ایجاد پتانسیل برای چرخش وضعیت بازار در تیر ماه بود.این موضوع هرچند به اعتقاد کارشناسان با توجه به متوسط نسبت قیمت به در‌آمد 7 واحدی سهام، ارزشگذاری قابل توجیهی برای بازار سهام نزد فعالان تالار شیشه‌ای به وجود آورد، در ادامه نتوانست اثرگذاری معناداری برای بورس به دنبال داشته باشد.به اعتقاد کارشناسان امکان‌پذیری کسب سود در سرمایه‌گذاری روی اوراق بدون ریسک با نرخ سود 18 تا 20 درصدی که خبر آن از سوی معاون وزیر صنعت نیز در روزهای پایانی تیرماه داده شد، از عواملی است که سبب شده انگیزه پایداری برای بورس تهران از این منظر هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار داشته باشد.

دسترسی ارزان‌تر به یوزانس

دسترسی شرکت‌های ایرانی به یوزانس با نرخ‌های 6 تا 8 درصد سالانه با ارزهای معتبر نظیر یورو از جمله اخبار مثبت برای شرکت‌های فعال در بورس تهران در ماه گذشته بود. در این راستا کارشناسان معتقدند تامین مالی ارزان‌تر از طریق یوزانس می‌تواند وضعیت شرکت‌های فعال در بورس تهران را تحت تاثیر قرار دهد. کارشناسان معتقدند دسترسی به شرایط کنونی یوزانس، هزینه واردات مواد و محصولات اولیه را برای شرکت‌های بورسی کاهش می‌دهد و در نتیجه سود‌آوری شرکت‌های مزبور را با افزایش مواجه می‌کند. این موضوع می‌تواند یک عامل حمایتی بنیادی از معاملات بازار سهام باشد.

شاگرد اولی سکه برای سومین بار

بررسی عملکرد بازارهای مالی، برای سومین بار در سال جاری پیشتازی بازار سکه را نسبت به بازار‌های رقیب نشان می‌دهد (این بازار در خرداد و فروردین نیز رتبه اول جدول بازدهی بین بازارهای رقیب را به خود اختصاص داده بود). قیمت سکه که در ابتدای تیر ماه در سطح یک میلیون و سی و چهار هزار تومان قرار داشت با رشد 5 درصدی در معاملات تیر ماه به رقم یک میلیون و 85 هزار تومان رسید و گوی سبقت را از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری ربود. نماگر بازار سهام نیز با اولین رشد خود در سال 95 رتبه دوم بازدهی بین بازارهای داخلی را به خود اختصاص داد. به هر ترتیب، نماگر بازار سهام که در ابتدای تیرماه در میانه کانال 72 هزار واحدی قرار داشت، در پایان تیر ماه با قرار گرفتن در نیمه کانال 74 هزار واحدی به کار خود پایان داد. در بازار ارز نیز شاهد رشد 1/5 درصدی در جریان معاملات تیر ماه بودیم. در بررسی عملکرد بازار‌ها از ابتدای سال نیز بازار سکه با رشد 7/3 درصدی پیشتاز بازارهای مالی بوده است. بازار ارز در این بازه زمانی با رشد 2/1 درصدی مواجه و بازار سهام با افت 7/1 درصدی مواجه بوده است.

رشد حجم و ارزش معاملات نسبت به خرداد

ماه گذشته، در مجموع بیش از 17 میلیارد و 429 میلیون سهم به ارزش بیش از 39 هزار و 164 میلیارد ریال در بیش از یک میلیون و 222 هزار دفعه معامله شد (در این بررسی‌ها اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بررسی‌ها نشان می‌دهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب حدود 871‌میلیون سهم و 196 میلیارد تومان بوده است که نسبت به میانگین این دو متغیر در خرداد ماه رشد به ترتیب حدود 8 و 9‌درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع با توجه به اینکه حدود یک سوم از نمادهای بورسی طی معاملات هفته پایانی تیر ماه بسته شده بودند و حجم و ارزش معاملات را به شدت کاهش داده بود، نشان می‌دهد که اقبال سرمایه گذاران به بورس نسبت به خرداد ماه افزایش یافته بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که متوسط این دو متغیر نسبت به سه ماه پایانی سال 94 نیز افت 46 درصدی را نشان می‌دهد.

صنایع بورس در تیر‌ماه

بررسی شاخص صنایع مختلف بورسی در ماه گذشته حاکی از سبزپوشی شاخص 28 صنعت از بین 37 گروه بورسی است. 9 صنعت نیز با نوسانات منفی مواجه بوده‌اند. گروه انتشار و چاپ و ماشین آلات و دستگاه‌های برقی با ثبت بازدهی به ترتیب رشد 24/3 و 19/7 درصدی در صدر جدول بازدهی صنایع تیرماه قرار گرفتند. در مقابل دو گروه ابزار پزشکی و حمل و نقل با ثبت زیان‌های به ترتیب 15 و 7/7 درصدی قعر نشین جدول مزبور بودند. گروه خودرو نیز بیشترین حجم و ارزش معاملات ماه گذشته را به خود اختصاص داده است. پس از خودرو گروه بانکی بیشترین حجم و گروه محصولات فلزی بیشترین ارزش معاملات را تجربه کرده است.

افزایش حمایت حقوقی‌ها در معاملات

عملکرد حقیقی‌ها و حقوقی‌های بورس تهران در تیر ماه حاکی از افزایش مشارکت معامله‌گران حقیقی در معاملات بود. با این حال بازار سهام شاهد خروج 59 میلیارد تومان از نقدینگی حقیقی‌ها از بازار بود. به این ترتیب از ابتدای سال تا کنون حدود 400 میلیارد تومان از سبد معامله‌گران حقیقی به سبد معامله‌گران حقوقی انتقال یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد شتاب خروج نقدینگی حقیقی‌ها از معاملات بازار سهام نسبت به ماه‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است. علل تشریح کاهش شتاب خروج نقدینگی معامله‌گران حقیقی را باید در کاهش انگیزه این سهامداران برای فروش جست‌وجو کرد. به نظر می‌رسد پس از خروج آن بخش از پول‌های داغی که در زمستان 94 وارد بازار سهام شده بود، اکنون سهامداران خرد باقی مانده در بازار سهام معامله‌گران کمتر هیجانی هستند که ترجیح داده‌اند همچنان در بازار باقی بمانند و موضوع مهم دیگر در بررسی عملکرد این دو دسته معامله‌گران حمایت معامله‌گران حقوقی از بازار است.