روز گذشته با امضای قرارداد سایپا و سیتروئن، فرانسوی‌ها در حالی میخ خود را در بازار خودرو ایران محکم‌تر کردند که همکاری 12 ساله سایپا و سیتروئن در تولید زانتیا، تجربه شکست‌خورده‌ای را از همکاری با این شرکت فرانسوی نشان می‌دهد.

در طول همکاری سایپا و سیتروئن، زانتیا به عنوان یک محصول مشترک به تولید رسید که البته یک خودروی مونتاژی محسوب می‌شد و نهایت میزان داخلی سازی این خودرو به 35 درصد رسید که بیشتر شامل باطری خودرو و صندلی‌ها می‌شد. در مقابل، تأمین قطعات اصلی زانتیا از طریق واردات صورت می‌گرفت به طوری که موتور، گریبکس، چرخ‌ها، اکسل و حتی لاستیک این خودرو از طریق واردات تأمین می‌شد.

تجربه تلخ همکاری با فرانسوی‌ها تنها به سیتروئن محدود نمی‌شود و شرکت پژو نیز که شق دیگری از گروه خودروسازی پژو سیتروئن است در طی 23 سال حضور خود در ایران کارنامه سیاهی را بر جای گذاشته بود.

چشم طمع فرانسوی‌ها به بازار پرفروش‌ترین خودرو در ایران

حال بعد از گذشت تحریم‌های چند ساله علیه ایران و در شرایطی که خودروسازان فرانسوی در اوج تحریم‌های اقتصادی با ترک یک شبه به همه تعهدات خود پشت پا زدند و بدون هیچ قید و بندی خودروسازان ایرانی را به حال خود رها کردند، مدیران خودروساز کشورمان با حمایت وزیر صنعت و دولت دوباره فرش قرمز خود را برای فرانسوی‌ها باز کرده‌اند و راه نجات خود را در همکاری با این خودروسازان بدعهد می‌دانند.

در جدیدترین قرارداد با فرانسوی‌ها، شرکت سایپا با سیتروئن فرانسه قرارداد همکاری امضا کرد که به گفته مهدی جمالی، مدیر عامل سایپا قرار است محصولات سیتروئن جایگزین تولید پرفروش‌ترین خودروی ایرانی یعنی پراید و تیبا در کارخانه سایپای کاشان شود.

جمالی گفته است تولید محصولات فعلی سایپا کاشان تا پنج سال ادامه خواهد داشت، در این کارخانه خط تولید بخشی از محصولات سایپا شامل تیبا 2 و پراید موجود است که همزمان با ورود محصولات جدید سیتروئن به‌ صورت تدریجی از چرخه تولید خارج خواهد شد و محصولات سیتروئن را جایگزین محصولات فعلی خواهیم کرد.

به این ترتیب بازار خودروی ایران دو دستی تقدیم فرانسوی‌هایی می‌شود که سابقه ده‌ها سال حضورشان در ایران چیزی جزء وابستگی و در جا زدن صنعت خودرو ایران نبوده است. نعمت زاده، وزیر صنعت در مراسم امضای قرارداد سایپا و سیتروئن اعلام کرد که در کمتر از دو‌ سال، خودروی جدید دو شرکت به بازار عرضه خواهد شد.

به گفته وی در همکاری سایپا و سیتروئن، تولید سه محصول پیش‌بینی شده است. نعمت زاده با بیان اینکه ساخت موتور جدید در قرارداد سایپا و سیتروئن دیده شده است، گفت: موتور جدیدی که در شرکت سیتروئن در حال بهبود است، در ایران تولید خواهد شد. شروع این کار از سال 2019 خواهد بود و به تدریج در سال 2020 اغلب قطعات این موتور در ایران به تولید می‌رسد.

این وعده وزیر صنعت، تولید اغلب قطعات موتور (نه موتور کامل) محصول سیتروئن در ایران را برای حداقل 4 سال دیگر نشانه گرفته است، حال آنکه در آن زمان تکنولوژی جدیدتری در صنعت خودرو دنیا عرضه خواهد شد و به این ترتیب خودروسازان ما به جای طراحی و تولید موتور، تازه موفق به داخلی سازی برخی قطعات موتور سیتروئن خواهند شد که البته با توجه به تغییرات همیشگی در کابینه و مدیریت خودروسازی‌ها، مشخص نیست این هدف هم تا چه اندازه محقق شود.

خبرگزاری فرانسه نیز دیروز اعلام کرد که نخستین خودروی مونتاژی سیتروئن در سال 2018 در کارخانه سایپای کاشان تولید می‌شود و قرار است سالانه 150 هزار دستگاه خودروی سیتروئن طی 5 سال در ایران عرضه شود. در این زمینه رویترز هم تاکید کرد که سیتروئن قصد دارد جایگاه از دست رفته خود در بازار خودروی ایران را که قبل از خروج از این کشور به‌ دلیل تحریم‌های آمریکا در اختیار داشت، باز پس بگیرد.

گام بزرگ پژو سیتروئن برای تصاحب بازار خودرو ایران

با نهایی شدن همکاری ایران خودرو و پژو و همچنین سایپا و سیتروئن، فرانسوی‌ها در حالی برای حضور در بازار پرسود خودروی ایران گام بزرگی برداشته‌اند که اصولاً خودروهای سیتروئن و پژو دارای پلت‌فرمی مشترک هستند. در واقع خودروهای پژو و سیتروئن به جز طراحی بدنه عیناً مشابه یکدیگر هستند. پژو 301 به عنوان یک محصول مشترک بین ایران خودرو و پژو مطرح است و این در حالی است که سایپا نیز محصولی با نام الیزه برای تولید با سیتروئن مد نظر دارد که در واقع الیزه و 301 بر روی یک پلت‌فرم مشترک به نام PF1 تولید می‌شوند.

به این ترتیب حضور شرکت سیتروئن در بازار خودرو ایران تأثیری به حال صنعت خودرو کشورمان نخواهد داشت و انتقال دانش فنی در این صنعت اتفاق نمی‌افتد. در واقع سیتروئن نیز همان رفتار شریک خود یعنی پژو را در ایران بازی خواهد کرد و در این میان، خودروسازان ایرانی همواره مقابل سودجویی بی حد و حصر فرانسوی‌ها کوتاه آمده‌اند.

با مرور شرایط همکاری شرکت‌های خودروساز ایرانی و فرانسوی در می‌یابیم که دوباره کارخانه‌های ایرانی به محلی برای مونتاژ خودروهایی تبدیل خواهند شد که کمکی به رشد صنعت خودروی کشور نمی‌کند و همانطور که در سال‌های گذشته پژو سهم بزرگی را در بازار خودرو ایران تصاحب کرد، باز هم فرانسوی‌ها برنامه‌ریز اصلی بازار خودروی ایران خواهند بود.

مشارکت با فرانسوی‌ها در حالی پاشنه آشیل صنعت خودرو ایران شده که با اجرایی شدن برجام، دولتی‌ها و در صدر آن وزیر صنعت و همچنین مدیران خودروساز همواره بر بازشدن دست ایران در انتخاب شرکای خارجی تأکید کرده و از گزینه‌های متعدد پیش رو برای مشارکت با خودروسازان خارجی صحبت کرده‌اند،اما با گذشت یک سال از اجرای برجام تنها شاهد انعقاد دو قرارداد اصلی با فرانسوی‌ها هستیم، آن هم با شرکت‌هایی که در همکاری قبلی با آنها خاطره تلخی را تجریه کرده‌ایم.

خبری از تولید و طراحی مشترک نیست

مهدی جمالی، مدیر عامل سایپا در مراسم امضای قرارداد همکاری با سیتروئن، صراحتاً اعلام کرد که قرار است تولیدات عرضه شده، آخرین محصولات طراحی شده در سیتروئن باشد، یعنی بخشی از محصولاتی که به بازار عرضه می‌شود، برای نخستین بار در شبکه سیتروئن عرضه خواهد شد.

این حرف جمالی خط بطلانی بر فرضیه طراحی و تولید مشترک خودرو توسط دو شرکت سایپا و سیتروئن است و تنها پیام آن، تبدیل ایران به پایگاهی برای تولید خودروهای سیتروئن خواهد بود. به این ترتیب تنها دانش فنی که در مشارکت این دو شرکت برای ایران ایجاد خواهد شد، مونتاژ و سر هم بندی خودرو است! این قرارداد در حالی نهایی شده که مدیرعامل سایپا می‌گوید: خودرویی که قرار است برای نخستین بار در شبکه سیتروئن، سایپا عرضه شود هنوز نهایی نشده ست.

در این شرایط مشخص نیست قرارداد همکاری دو شرکت بر چه اساسی منعقد شده است. به این ترتیب، پرونده طراحی و تولید خودروهای ایرانی بایگانی خواهد شد و خودروهای فرانسوی یکه‌تاز بازار خودروی ایران می‌شوند. خودروسازان ایرانی نیز که همواره در انجام پروژه های طراحی و توسعه پلت‌فرم تعلل زیادی داشته‌اند، همچنان انگیزه‌ای برای طراحی و توسعه محصول خود نخواهند داشت.

صنعت خودروی ایران در حالی برای دومین بار رسماً به فرانسوی‌ها واگذار شد که با وجود همه هشدارهای کارشناسان و تأکید مقام معظم رهبری بر لزوم دقت در همکاری با شرکت‌های خارجی و رعایت چارچوب اقتصاد مقاومتی، طرف‌های مذاکره‌کننده توجه چندانی به این موضوع نداشته و داستان نفوذ فرانسوی‌ها در خودروسازی ایران همچنان ادامه دارد.