از نظر کارشناسان و فعالان بخش معدن، ارتقای امور اداری برای در اختیار گرفتن محدوده‌های معدنی و خارج شدن از حالت سنتی که بروکراسی بسیاری به همراه دارد، روند فعالیت‌های معدنی را تسهیل خواهد کرد. اما برای استفاده بهینه از سامانه کاداستر، نیاز به آشنایی بهره‌برداران معدنی با روش ثبت محدوده‌های معدنی در سامانه کاداستر است. از طرفی همکاری بین سازمان‌های مرتبط با این سامانه و اتصال آنها به یکدیگر، می‌تواند روند کاری این سامانه را تسریع کند. به گفته مسئولان مربوط به سیستم کاداستر، ثبت محدوده‌های معدنی تنها یکی از شاخه‌های سامانه کاداستر بوده و با نظارت و گزارش‌های مسئولان فنی معادن در صورت اجرایی شدن آن، بسیاری از مشکلات و چالش‌های مرتبط با این بخش کاسته می‌شود. همچنین یکی دیگر از موارد مهمی که قرار است در قالب کاداستر اجرایی شود، پنجره واحد است تا عمده فعالیت‌های معدنی از سوی سازمان‌های مختلف دولتی انجام شده و نتیجه آن به متقاضی ارائه شود.

ثبت آنلاین محدوده‌های معدنی

مدیرکل اکتشافات معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره روند اجرایی شدن کاداستر در کشور به صمت گفت: در تمامی استان‌های کشور، کاداستر اجرایی شده اما در استان‌هایی که ساماندهی آنها پایان یافته و از شکل و مختصات محدوده‌ها اطمینان حاصل شده، محدوده‌های آزاد به شکل آنلاین واگذار شده است.

اسدالله کشاورز افزود: با توجه به اینکه ساماندهی استان‌ها به‌تدریج تمام شده، سامانه کاداستر ۲۱ استان کشور به شکل آنلاین در حال فعالیت هستند و درباره ۲ استان دیگر نیز اقدامات اولیه برای آنلاین شدن آنها در دستور کار قرار دارد. به نظر می‌رسد تا پایان شهریور سال جاری در کل کشور به شکل آنلاین اجرایی خواهد شد.

وی با بیان اینکه طرح کاداستر در سال ۹۳ از حالت آزمایشی خارج شد و کل کشور زیرپوشش این طرح قرار داده شده، اظهار کرد: هرقدر طرح کاداستر پیش می‌رود شاخ و برگ‌های آن بیشتر شده و فرآیندهای جدیدی به آن اضافه می‌شود. به عنوان مثال زمانی که سامانه کاداستر راه‌اندازی شد بحث تمدید پروانه بهره‌برداری از معادن، ابطال و انتقال و محاسبه تبصره ۳ ماده ۶ قانون معادن و... در آن بارگذاری نشده بود.

به گفته کشاورز، در مدت یک سال ۱۰ مورد کار اجرایی دیگر به سامانه کاداستر اضافه شده است. از جمله موارد مهمی که قرار است به این بخش اضافه شود، سیستم آمار و تولید است که همزمان با آن محاسبه حقوق دولتی برای معادن در حال بهره‌برداری امکان‌پذیر می‌شود.

مدیرکل اکتشافات معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: از دیگر مواردی که می‌توان از طریق سامانه کاداستر به آن پرداخت تعیین صلاحیت فنی و مالی است که تا ماه آینده به این سیستم اضافه خواهد شد. این درحالی است که تا قبل از این موضوع سازمان نظام مهندسی معدن تعیین صلاحیت فنی و مالی را بر عهده داشت.

براساس صحبت‌های کشاورز بحث نظارت و گزارش‌های مسئولان فنی از دیگر گزینه‌هایی است که قرار است از سوی سامانه کاداستر انجام شود. به این ترتیب برای هر مسئول فنی یک کارتابل شخصی در نظر گرفته می‌شود و مسئولان فنی تعداد نظارت‌های خود بر معادن را در آن ثبت می‌کنند. یعنی به صورت ماهانه گزارش‌های خود را در سامانه کاداستر وارد کرده تا با نظارت و مانیتور عملکرد مسئولان فنی، نقاط قوت و ضعف کار آنها نیز شناسایی شود.

طرح بزرگ کاداستر

رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان خراسان رضوی نیز درباره سامانه کاداستر و اینکه چه میزان بر روند فعالیت معدنی اثرگذار است به گفت: نفع این کار بسیار بالا بوده و سبب شده تا ثبت محدوده از روش سنتی و دستی خارج شود. حسین نکاحی با اشاره به گام‌های مثبت برداشته شده برای سامانه کاداستر نیز افزود: از جمله اشکالات این طرح، مدت زمان طولانی است که برای اجرای آن صرف شده است. در گذشته متقاضی برای ثبت محدوده معدنی خود باید به سازمان مربوط در آن استان مراجعه می‌کرد اما اکنون با راه‌اندازی این سامانه امکان ثبت محدوده از راه دور وجود دارد به عنوان مثال شما می‌توانید زمانی که در استان کرمان هستید در خراسان رضوی یک محدوده معدنی را ثبت کنید.

وی بر این باور است که راه‌اندازی سامانه کاداستر اقدامی بزرگ بوده و باید به اندازه‌ای قوی باشد که توقفی در اجرای آن رخ ندهد. یعنی باید خطاها و ایرادهای زیادی که در راه اجرایی شدن این سیستم وجود دارد، برطرف شود. به گفته نکاحی، یکی از موضوعاتی که قرار بوده در قالب کاداستر اجرایی شود، پنجره واحد است. به این ترتیب که استعلامات مربوط به واگذاری محدوده از سوی واحدها و سازمان‌های دولتی متمرکز شده و نتیجه آن به شخص متقاضی داده شود. با اجرایی شدن پنجره واحد اخذ بسیاری از استعلام‌های مورد نیاز معادن با سهولت بیشتر انجام خواهد شد.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان خراسان رضوی معتقد است بزرگترین مشکل در زمینه اجرای سامانه کاداستر، درباره کارشناسان فعال در استان‌های مختلف کشور است که برای این بخش در نظر گرفته شده‌اند. این درحالی است که برای اجرای هرچه بهتر این طرح باید از کارشناسان معدنی و متخصص در کنار کارشناسان رایانه استفاده کرد تا با همکاری یکدیگر سامانه را پیش ببرند.

آشنا نبودن بهره‌برداران با سیستم آنلاین

به گفته نکاحی، حدود ۶۰ درصد از بهره‌برداران معادن کسانی هستند که با روش جدید آشنایی نداشته و اکنون باید با استفاده از نرم‌افزار برای ثبت محدوده‌های معدنی خود اقدام کنند که این خود نیازمند آموزش است. برگزاری جلسات مشترک و همچنین آموزش کارشناسان می‌تواند زمینه را برای اجرای بهتر کاداستر فراهم کند.

وی درباره استفاده از سامانه کاداستر برای مانیتور کردن مسئولان فنی و نظارت بر عملکرد آنها نیز گفت: برای اجرای هرچه بهتر سامانه کاداستر باید سازمان‌ها با یکدیگر در ارتباط بوده و توانمندی کارشناسان بخش‌های مختلف افزایش یابد. وی در ادامه افزود: به عنوان مثال سازمان نظام مهندسی ساختمان با شهرداری همواره ارتباط دارد و هرکاری برای پروژه‌های ساختمانی نیاز است از صفر تا ۱۰۰ آن از سوی هر دو سازمان رصد می‌شود. 

این درحالی است که در بخش معدن چنین موضوعی وجود ندارد. حال متصل شدن سازمان‌های نظام مهندسی با سامانه کاداستر، می‌تواند مشکلات موجود را برطرف کند. این درحالی است که ارتباط با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها به شکل سنتی و به دور از روش‌های سیستماتیک جدید است.