نقش معدن در اقتصاد کشورهای جهان منحصر به مشارکت در افزایش تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی نمی‌شود، بلکه سهم معناداری در ایجاد فرصت‌های شغلی و کاهش فقر در کشورها نیز دارد. معادن می‌توانند یکی از کلیدهای اصلی دستیابی به آینده امیدبخش باشند. مشارکت موثر معدن و صنایع معدنی در اقتصاد کشورها می‌تواند به تامین اهداف توسعه پایدار کمک کند.

توازن نداشتن میزان و تنوع تولیدات معادن استان با نوع و ظرفیت واحدهای فرآوری مواد معدنی موجود در استان موجب شده علاوه بر اینکه استان از ارزش‌افزوده حاصل از فرآوری مواد معدنی بهره اندکی داشته باشد، تبعاتی نیز از قبیل تضییع مواد معدنی، تخریب منابع طبیعی به‌دلیل انباشت ضایعات، استفاده نامطلوب از ذخیره و محرومیت از اشتغال ایجاد کند.

گزارشی که به کوشش پریسا عابدپور (رییس اداره امور معادن)، محمد نوجوان (رییس اداره امور صنایع معدنی) و فاطمه احمدپور (کارشناس بهره‌برداری معادن) تهیه شده، بر لزوم جلوگیری از تداوم خسارت یادشده تاکید دارد و همچنین‌به ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری و تبدیلی مواد معدنی اشاره کرده که جزو اولویت‌های اصلی فعالیت‌های معاونت امور معادن و صنایع معدنی استان آذربایجان‌غربی است و با تلاش و پیگیری‌های انجام‌شده در ۳ سال اخیر اقدام‌هایی برای احداث این‌گونه واحدها در معادن از قبیل احداث سنگبری در معادن مرمریت بسطام چایپاره، مرمریت بادکی چایپاره، تراورتن گنبد تکاب، مرمر آج واج سلماس، تراورتن قزل قشلاق تکاب و همچنین احداث واحد دانه‌بندی و تولید پودر سیلیس در معدن قوپی باباعلی سلماس و تولید کنسانتره آهن در معدن آهن اسکندیان سلماس شده است.

لازم به ذکر است در استان آذربایجان‌غربی ۸۰۵ واحد صنایع معدنی، در مجموع با اشتغالزایی ۲۱۷۳۷ نفر وجود دارد. بیشتر صنایع معدنی بزرگ موجود در استان شامل صنایع استحصال طلا، نقره، جیوه و سیانور سدیم، صنایع سیمان، صنایع تولید آجر (فشاری، ماشینی، نما)، صنایع تولید سفال (بلوک‌های سفالی و آجر سفال)، واحدهای شست‌وشو و دانه‌بندی شن و ماسه، تولید آسفالت، تولید انواع محصولات بتنی و سیمانی و صنایع دانه‌بندی و فرآوری سیلیس است. در ضمن برخی از صنایع معدنی کوچک ولی مهم نیز شامل صنایع فراوری گچ، سیلیس، میکا، باریت و غیره است.

اولویت‌های سرمایه‌گذاری
همچنین با مطالعات انجام‌شده در سال‌های اخیر پروژه‌های اولویت‌دار به منظور سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی استان به تفکیک به این شرح است:
اکتشاف و استخراج:
۱. اکتشاف سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در منطقه تکاب
۲. اکتشاف سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در سایر مناطق استان آذربایجان‌غربی
۳. اکتشاف زئولیت در توف‌های منطقه میاندوآب – شاهین‌دژ
۴. اکتشاف پتاس در معادن سنگ نمک استان
۵. اکتشاف پتاس در منطقه سنگ گچ چوپانلو
۶. اکتشاف فسفات
۷. ظرفیت‌یابی عناصر نادر خاکی درگستره استان آذربایجان‌غربی
۸. تهیه نقشه متالوژی استان آذربایجان‌غربی (بالاخص مس و پلی‌متال)
۹. استحصال املاح (کربنات سدیم، سولفات سدیم، کلرید منیزیم و.... ) از آب دریاچه ارومیه
۱۰. استحصال املاح (کربنات سدیم، سولفات سدیم، کلرید منیزیم و.... ) از لجن دریاچه ارومیه

صنایع معدنی:
۱. فرآوری کرومیت و تولید فروکروم
۲. فرآوری منگنز
۳. فرآوری تیتانیوم و تولید پیگمنت‌های دی‌اکسید تیتان
۴. استحصال عناصر نادر خاکی
۵. فرآوری و دانه‌بندی سیلیس
۶. فرآوری و تولید فرو سیلیس
۷. دانه‌بندی و فرآوری فلدسپات‌های سدیک و پتاسیک
۸. فرآوری زئولیت
۹. تولید پودرهای میکرونیزه (انواع پودرهای صنعتی و معدنی)
۱۰. تولید فرآورده‌های نسوز از خاک‌های صنعتی
۱۱. تولید الیاف نسوز از بازالت
۱۲. تولید آهک هیدراته و کربنات کلسیم رسوبی از آهک
۱۳. استحصال منیزیم از دولومیت
۱۴. تولید آجر نسوز دولومیتی
۱۵. تولید دولومیت کلسینه شده
۱۶. فرآوری سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی
۱۷. تولید الکترود گرافیتی
۱۸. احداث واحد سنگبری نرم‌بر با ظرفیت یک میلیون و ۴۰۰ هزار مترمربع در شمال استان به منظور پوشش معادن تراورتن و مرمریت‌های شمال استان
۱۹. احداث واحد سنگبری سخت‌بر با ظرفیت ۶۰۰ هزار مترمربع در جنوب استان به منظور پوشش معادن گرانیت جنوب استان
۲۰. تولید آجرهای شیلی در سطح استان
۲۱. تولید بتن‌های سبک گازی

سایر اقدامات و طرح‌های زمین‌شناختی:
۱. تهیه سیمای ژئوتوریسم و ژئوپارک استان و معرفی مناطق مستعد
۲. ایجاد تورهای اکوتوریستی با توجه به جاذبه‌های بی‌نظیر طبیعی در منطقه برای تداوم حرکت‌های گردشگری سلامت
۳. استفاده از گنبدهای نمکی منطقه شهرستان خوی در طرح‌های گردشگری سلامت
۴. احداث آزمایشگاه مرجع به منظور مطالعات فیزیکی و مکانیکی، شیمیایی، کانی‌شناسی مواد معدنی
۵. تعریف پروژه‌های مورد نیاز بخش معدن و صنایع معدنی برای پایان‌نامه‌های دانشجویی مراکز آموزش عالی.