بررسی‌ها نشان می دهد بر پایه آمارهای موجود، ذخایر شناسایی شده مس ایران نزدیک دو میلیارد تن برآورد می‌شود. البته مطالعات میدانی دستگاه‌های ذیربط میزان ذخیره را بیش از این میزان ذکر می‌کنند و حتی رقم غیررسمی چهار میلیارد تن نیز مطرح شده اما تاکنون مرجع رسمی بر آن مهر تایید نزده است.

سرچشمه (کرمان) اصلی ترین ذخیره مس کشور

بررسی‌ها نشان می‌دهد معدن مس سرچشمه در استان کرمان به عنوان قدیمی ترین واحد معدنی کشور نزدیک به نیمی از تولید کل را از آن خود ساخته و معدن‌های مس سونگون (آذربایجان شرقی) و میدوک (کرمان) در رده‌های بعدی جای گرفته‌اند. شماری از معدن‌های کوچک مس نیز در ایران فعالیت می‌کنند اما سهم چندانی از کل تولید را در اختیار ندارند و ارقام چهار تا پنج درصدی در این زمینه مطرح است.

میزان تولید مس به استناد گزارش وزارت صنعت

بر پایه آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت، سال 2009 میزان تولید مس کشور 262 هزار و 500 تن بود که این میزان در سال های 2010، 2011، 2012 به ترتیب به 256 هزار و 600 تن، 259 هزار و یکصد تن و 245 هزار و 200 تن رسید. آخرین آمار مستند این وزارتخانه میزان تولید سال 2013 را 222 هزار و 700 تن نشان می‌دهد که کمترین میزان در دوره مورد بررسی (2013- 2009 ) است. برپایه داده جدول‌های منتشر شده، در این دوره چین، آمریکا و عربستان بیشترین تولید را داشتند.

صادرات مس

در دهه هشتاد خورشیدی، مس به عنوان یکی از اقلام صنایع معدنی ایران جایگاه صادراتی خود را پیدا کرد. در سال 1385 صادرات 57 هزار تن مس ثبت شد و در کوتاه زمانی (1387) به 231 هزار تن رسید که نشانه جهش عملکرد در این دوره بوده است. بر پایه آمارهای موجود، در سال 1382 میزان صادرات مس ایران 154 تن شد که پایین ترین میزان را نشان می‌دهد. سال 1388 را می توان نقطه اوج صادرات مصنوعات مسی ارزیابی کرد. در این سال به رکورد 274 هزار تنی دست یافتیم که این میزان هنوز تکرار نشده است.

ظرفیت سازی تا سال 1397

صنعت مس برای دوره 97- 1394 برنامه ظرفیت سازی سالیانه دارد. پارسال دستیابی به رقم 280 هزار تن هدفگذاری شد و امسال برنامه ریزی ها در مسیر 300 هزار تن قرار دارد. برای سال 1396 رقم 350 هزار تن هدفگذاری شده است و در پایان سال 1397 دستیابی به 380 هزار تا 400 هزار تن پیش بینی می‌شود.

رشد مصرف به میزان 50 درصد تولید

به باور فعالان صنعت مس، چنانچه حرکت صنعتی کشور به همین منوال پیش رود، تا 10 سال آینده میزان مصرف مس در کشور به 180 هزار تا 200 هزار تن می رسد و به همین نسبت تا سال 1398 می‌توان میزان تولید را به 400 هزار تن افزایش داد و مازاد 200 هزار تنی آن را صادر کرد. آمارها نشان می‌دهد مصرف سرانه مس در دنیا سه کیلوگرم است، درحالی که در ایران این رقم به چهار کیلو و یکصد گرم می‌رسد.

اجرای طرح‌های توسعه مس در دستور کار

صنعت مس در کنار فولاد و آلومینیوم به عنوان صنایع راهبردی برای کشور محسوب می‌شود. بنابراین ارتقای ظرفیت کنونی و بهره گیری از امکانات موجود اهمیت بسزایی دارد. برای تحقق این مهم قرار است با اجرای مرحله دوم طرح توسعه معدن‌های سونگون (آذربایجان شرقی) و سرچشمه (کرمان) 300 هزار تن به ظرفیت تولید کنسانتره مس کشور افزوده شود.

شریکان تجاری ایران در صنعت مس

آمارهای گمرکی نشان می‌دهد چین، ترکیه و عراق تا سال 1393 مهمترین شریکان تجاری ایران در زمینه واردات مس خام بودند. در بخش مصنوعات مسی نیز ترکیه، امارات متحده عربی و هند، سه کشوری محسوب می‌شوند که گوی سبقت را از دیگران ربوده‌اند. افزون بر کشورهای همسایه، خاورمیانه و آسیا، مشتریانی از قاره اقیانوسیه (استرالیا)، آفریقا، آمریکا (کانادا) و اروپا (فرانسه، ایتالیا، آلمان و بوسنی وهرزگوین) در بخش مصنوعات مسی جذب بازار ایران شده‌اند.

بهره گیری از تامین مالی خارجی

توافق هسته‌ای برجام (میان ایران و گروه 5+1) از پارسال فصل نوینی برای همکاری‌های بین المللی را پیش روی جمهوری اسلامی گشوده است. در همین پیوند، شرکت ملی صنایع مس ایران پارسال موضوع استفاده از 300 میلیون یورو یوزانس و فاینانس چینی (تامین مالی) را مطرح ساخت که با بهره گیری از این امر می‌توان تا چند سال آینده به میزان صادرات سالیانه دو میلیارد دلار در صنعت مس دست یافت.