آژیرخطر بحران بانک‌ها، هفته گذشته از تریبون بخش خصوصی به صدا درآمد. آیا آنگونه که وزیر اسبق بازرگانی و رئیس فعلی اتاق تهران می‌اندیشد، بانک‌ها به بحران رسیده‌اند و احتمال تکرار آنچه در ژاپن و ترکیه رخ داد در ایران هم وجود دارد؟ آیا بانک‌های ایران در مسیر ورشکستگی قرار گرفته‌اند؟ بی‌‌گمان پاسخ بانک مرکزی به این پرسش‌ها منفی است و در عین حال دولت به نحوه برداشت «مابه‌التفاوت نرخ ارز» از حساب بانک‌های دولتی و خصوصی می‌اندیشد. اما گویی صدای نگران‌کننده این آژیر، تنها به گوش فعالان اقتصادی می‌رسد. آنان که برای ادامه حیات بنگاه‌های اقتصادی‌شان چشم به سخاوت بانک‌ها دوخته‌اند.

نخستین بار، حسین عبده تبریزی دبیرکل اسبق بورس تهران بود که در سرمقاله‌ای در یک روزنامه  صبح کشور با صراحت از وقوع بحران بانکی در کشور ابراز نگرانی کرد. «یحیی آل‌اسحاق» رئیس اتاق تهران اما پشت این حرف را گرفت و او نیز بانگارش سرمقاله‌ای در روزنامه ای اقتصادی، نگرانی‌اش را دراین زمینه قلمی کرد.

اما در مقابل، محمود بهمنی این نگرانی ها را مهم اما بی مورد می داند. البته طبیعی است که رئیس کل بانک مرکزی وجود هرگونه بحران در نظام بانکی را رد ‌کند . طرح‌کنندگان موضوع بحران در نظام بانکی تنها به احتمال حساب‌سازی در ترازنامه بانک‌ها اشاره نمی‌کنند و معتقدند بانک‌ها از ناحیه معوقه‌ها و تحریم ودخالت‌های سیاسی در امور بانکی هم در وضعیت نگران‌کننده‌ای قراردارند اما آنچه رئیس کل بانک مرکزی در گفت وگو با رئیس پژوهشکده پولی وبانکی مطرح کرده نگرانی از تکرار بحران بانکی در ژاپن وترکیه است. هرچند محمود بهمنی می‌گوید: «جای هیچ نگرانی نیست. »

رئیس کل بانک مرکزی در واکنش به نگارش دو مقاله توسط رئیس اتاق بازرگانی تهران ودبیرکل اسبق بورس دراین مورد که آیا بانک‌های ایران دارند خود را برای ورود به یک بحران بانکی نظیر آنچه در ترکیه وژاپن اتفاق افتاد آماده می‌کنند؟ گفت:" اول اینکه باید بدانیم این دوستان موافق افزایش نرخ سود بوده‌اند وهستند یا خیر که تا آنجا که من اطلاع دارم، موافق افزایش نرخ سود هستند. بنابراین روی دیگر افزایش نرخ سود، پرداخت سود تسهیلات است. پرداخت بیشتر سود تسهیلات هزینه بانک‌ها را بالا می‌برد. اما برای اطلاع شما باید بگویم قسمت اعظم منابع سیستم بانکی ما سپرده‌های جاری است. سپرده‌های جاری سود ندارند، هزینه آنها برای سیستم بانکی تقریبا صفر است. این امر می‌تواند بخشی از زیان بانک‌ها را کاهش دهد. در مقالاتی که شما اشاره کردید، نوشته نشده بود که بانک‌ها دچار بحران هستند. دراین زمینه ابراز نگرانی شده بود ومن هم ضمن تشکر از تذکر دوستان، اعلام می‌کنم که در حال حاضر بانک‌های ما دچار بحران نیستند وجای نگرانی نیست."

وی درپاسخ به این موضوع که بانک‌ها در حال حاضر نزدیک به 100هزار‌میلیارد تومان که رقمی حدود یک‌چهارم تا یک‌پنجم کل تولید ناخالص داخلی است به به سپرده‌گذاران سود می دهند که پرداخت چنین رقمی نگران کننده به نظر می رسد گفته است:" منابع صفردرصدی با منابع پرهزینه که بالاترین آنها سپرده‌های پنج‌ساله است و بعضا به20درصد می‌رسد، مجموعا هزینه بانک‌ها را در نرخ‌های بالا تعدیل می‌کند. میانگین سودهای تمام شده بانک‌ها در شرایط فعلی 14، 14.5 و 15درصد متغیر است. بنابراین با دریافت تسهیلات، که عقود مبادله‌ای را 14درصد در دوسال گذاشته‌ایم بالای دوسال می‌شود 15درصد. چیزی حدود 56درصد تسهیلات بانک‌ها عقود مبادله‌ای است. با نرخ حدود 14، 15درصد. که البته عقود مبادله‌ای کمتر از دوسال نداریم. بنابراین آن بخش از سود سپرده‌ها که هزینه 20 و21درصدی دارد، با سود حساب‌های جاری که 6تا 7درصد است، پوشش داده می‌شود."

به گفته بهمنی " در حال حاضر اسپرید سیستم بانکی ما 3 تا 3.5 درصد است بنابراین می‌بینیم که در بانک‌های دولتی مساوی می‌شود و در بانک‌های خصوصی سود خوبی هم می‌برند چرا که از حدهایی که اشاره کردیم تجاوز نمی‌کنند، جریمه 34درصد هم به بانک‌مرکزی نمی‌دهند. اگر بخواهیم این جریمه را برداریم تا حساب آقایان، ترازنامه‌های آنها بهتر بشود، اینگونه برداشت می‌کنند که هر چقدر دلشان بخواهد می‌توانند دست در جیب بانک‌مرکزی کنند و استفاده ببرند. "

بهمنی در پاسخ به پرسش فرهاد نیلی که پرسیده "یعنی هیچ نگرانی درمورد بانک‌های ایرانی وجود ندارد؟" گفته است: "فعالیت بانکی نیاز به نظارت مستمر دارد. هیچ گاه نمی‌توان گفت فعالیت بانکی نگران‌کننده نیست اما دراین مورد خاص، ضمن تشکر از تذکری که داده شده، باید بگویم جای نگرانی نیست وبانک مرکزی نظارت کامل دارد."

رئیس کل بانک مرکزی درادامه گفته است:" در حال حاضر مواظب هستیم که نظم پولی را داشته باشیم. با توجه به مسائلی که ظرف ماه‌های گذشته رخ داده، سعی خود را می‌کنیم که شفافیت در مسائل بانکی را افزایش دهیم ودرعین حال بر عملکرد بانک‌ها بیشتر نظارت خواهیم کرد. خوشبختانه برپایه همین مراقبت‌ها امروز وضعیت بانک‌های ما در خیلی زمینه‌ها بهتراز گذشته شده و شرایط آنها تغییر فاحش کرده است. امسال را ما در سیستم بانکی سال نظم پولی نام گذاشته‌ایم. از آنجا که تصمیم داریم تورم را کنترل کنیم، نقدینگی را کنترل کنیم، ناچاریم به بانک‌ها اجازه اضافه برداشت ندهیم، و اعلام کردیم هر بانکی از حد مجاز خود تجاوز کند جریمه سنگینی برایش در نظر خواهیم گرفت. یعنی دقیقا بتوانند براساس منابع وتوانایی خود حرکت کنند و چون اصلاح ساختار نرخ‌ها هم شده، می‌توانند جذب منابع هم داشته باشند و براساس آن منابع برنامه‌ریزی کنند."