براساس آمار و اطلاعات موجود، این معدن ۳ پیت معدنی بزرگ در شمال، مرکز و شرق خود در اختیار دارد و میزان ذخیره ماده معدنی آن نیز ۲۷میلیون تن است که با احتساب برداشت ۴۵۰هزارتن خاک در یک سال گفته می‌شود تنها ۲۰ سال دیگر عمر خواهد کرد. اما با انجام عملیات‌های اکتشافی که به تازگی برای این معدن انجام شده، حدود ۳۰هزار متر مربع به محدوده معدن زرشوران، که در اطراف آن است، اضافه خواهد شد. این موضوع خبر از افزایش میزان ذخایر معدنی و ادامه کار آن می‌دهد. استفاده از فناوری‌های نوین برای کم شدن آسیب‌های زیست‌محیطی منطقه نیز ازجمله موارد مهمی است که در دستورکار معدن زرشوران قرار گرفته تا از ورود پسماندهای خشک و تر معدنی به محیط جلوگیری کند.

همکاری اکتشافی با خارجی‌ها

حضور سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی خصوصی برای انجام فعالیت‌های اکتشافی این معدن، نشان از همکاری مشترک ۲ بخش خصوصی و دولتی است. تکمیل گپ‌های اطلاعاتی برای افزایش ذخیره معدن طلای زرشوران که از سوی شرکت‌های پیمانکار ایرانی و خارجی انجام شده از آینده درخشان برای ادامه حیات این معدن بیش از عمر تخمین‌زده شده برای آن، خبر می‌دهد.

مدیر معدن طلای زرشوران گفت: معدن طلای زرشوران از دوره مادها مورد بهره‌برداری قرار گرفته و معدنکاری شدادی در آن قابل مشاهده است. در آن دوران استحصال طلا از طریق شست‌وشو انجام می‌شد که آثار آن در این معدن و دره‌های اطراف آن دیده می‌شود.

به گفته نوروز نظری از دوره قاجاریه تا سال ۷۶ بهره‌برداری از معدن طلای زرشوران با استفاده از مواد منفجره انجام شده است. وی با اشاره به اینکه ذخیره معدن ۲۷ میلیون تن است، در ادامه افزود: به موازات عملیات اکتشافی در سال ۹۳، استخراج از معدن آغاز شد. براساس آمار و اطلاعات به‌دست آمده از اکتشافات گذشته، عمر معدن ۲۰ سال تخمین‌زده شد اما در این راه و با انجام اکتشافات تکمیلی طول عمر افزایش یافت و پیت آن بزرگتر شد و ذخیره قطعی آن افزایش یافت.

مدیر معدن طلای زرشوران اظهار کرد: در زمان عملیات استخراج از معدن، توانستیم مجوز اکتشافی برای ۳۰هزار مترمربع دیگر را دریافت کنیم، به این ترتیب میزان ذخیره معدن افزایش خواهد یافت. این درحالی است که سالانه ۴۵۰هزار تن از این معدن ماده معدنی استخراج می‌شود. به گفته وی درصد عیار ماده معدنی موجود در این معدن به این صورت است که هرقدر به سمت داخل و هسته مرکزی معدن پیش می‌رویم تناژ طلای موجود در آن افزایش می‌یابد و هرچه به سمت پله‌های معدنی و سطح زمین نزدیک می‌شویم، تناژ آن کم می‌شود.

گپ‌های اطلاعاتی

نظری درباره برنامه‌های توسعه‌ای معدن طلای زرشوران نیز اینگونه پاسخ داد: به جز معدن زرشوران با عمر ۲۰ساله که ۳ پیت معدنی مرکزی، شمالی و شرقی در اختیار دارد، ۶‌ محدوده اکتشافی دیگر به مساحت۳۰هزار مترمربع در نزدیکی این پیت‌ها در اختیار گرفته و مجوز اکتشافی برای آن کسب شده است.

وی افزود: قرار است گپ‌های اطلاعاتی برای این محدوده تکمیل و ذخیره معدن نیز افزایش یابد. برای رسیدن به این هدف تحقیق و توسعه در دستور کار قرار گرفته است. این درحالی است که معدن زرشوران تنها ۲سال است فعالیت خود را آغاز کرده و تا قبل از شروع عملیات معدنکاری دست نخورده و بکر بوده و باید آماده‌سازی می‌شد. علاوه بر این‌کار، بازکردن پله‌ها و ترانشه‌ها از دیگر اقداماتی بود که باید انجام می‌شد. خوشبختانه این اقدامات با کمک مهندسان ایران و مدیرعامل این شرکت انجام شد.

به گفته نظری، استخراج سالانه ۴۵۰هزارتن خاک از معدن زرشوران که از اهداف سازمان توسعه و نوسازی معادن صنایع معدنی ایران بوده هم‌اکنون عملیاتی شده است. وی درباره نوع تجهیزات و فناوری‌هایی که برای اکتشافات معدن زرشوران مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز گفت: فعالیت‌های اکتشافی به شرکت‌های پیمانکاری داخلی و خارجی که از طریق برگزاری مناقصه انتخاب می‌شوند، سپرده خواهد شد. آخرین خبر در این زمینه، همکاری یک شرکت ترکیه‌ای با شرکت علوم زمین ایران به‌طور مشترک برای انجام عملیات اکتشافی روی ۳۰هزار متر مربع محدوده اضافه‌شده به معدن است که عملیات اکتشافی برای حدود ۱۰هزار متر مربع آن انجام شده است. وی به انجام اکتشافات عمقی در این معدن اشاره کرد و گفت: بیشترین عمق و گمانه ایجاد شده حدود ۵۰۰متر بوده است. با این شرایط که در داخل گمانه ۵۰۰متری حدود ۱۰۸ تا ۱۲۰متر کانی‌زایی دیده شده و در بین این گمانه سنگ‌های عیاردار و طلادار شناسایی شده‌اند. اما برای به‌دست آمدن اطلاعات دقیق از میزان طلای موجود از این گمانه، نمونه‌هایی به مرکز تحقیقات و فرآوری مواد معدنی فرستاده شده است. البته عیار متوسط میزان طلای موجود در این معدنppm ۴/۵ در تن است.

کاشت گیاهان جاذب

در جاده منتهی به معدن زرشوران وجود انواع گیاهان و سرسبزی منطقه، سبب شده تا مسئولان برای حفظ این محیط زیبا، برنامه‌های گسترده‌ای برای حفاظت از محیط‌زیست در دستور کار خود قرار دهند. جداسازی پسماندهای خشک و تر از یکدیگر و کاشتن گیاهان سازگار با منطقه و جاذب فلزات سنگین از جمله اقدامات انجام شده برای این معدن بوده است.

سرپرست واحد «اچ‌اس‌ای» مجموعه زرشوران نیز درباره پساب‌های حاصل از استحصال طلا در این مجموعه، اظهار کرد: کارخانه فرآوری طلای زرشوران پساب تولید نمی‌کند، بلکه مواد جامد موجود پساب خاک و آب به شکل جداگانه زمان فرآوری از یکدیگر جدا می‌شوند؛ در نتیجه پسابی نخواهیم داشت. مجتبی اسماعیلی در ادامه گفت: در همه معادن و کارخانه‌های فرآوری سیستم سد باطله تعریف شده اما در مجتمع زرشوران سیستم ایزوله شده و محل دپوی باطله‌ها به این شکل است که ماده خشک جدا شده وتر نیز در جای دیگری قرار می‌گیرد و مایع به درون حوضچه‌های تبخیر می‌ریزد.

معدن طلای زرشوران دارای دو حوضچه تبخیر است که یکی از آنها مساحت ۱۸هزار مترمکعبی داشته و هم‌اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد و دیگری ۱۳هزار مترمکعب وسعت دارد و در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید. در واقع این دو حوضچه بیش از ظرفیت مورد نیاز برای شرایط اضطراری همچون بارندگی سیل‌آسا و... در نظر گرفته شده است.

اسماعیلی درباره اینکه آیا برنامه‌ای برای بازگرداندن باطله‌های معدنی به چرخه تولید دارند یا خیر، اینگونه پاسخ داد: خاکی که از کارخانه پس از خارج شدن طلا بیرون می‌رود نیز به میزان اندکی و حدود دهم ppm طلا و فلزات و مواد معدنی دیگری که در آینده می‌توان از آن استفاده کرد، به همراه دارد، بنابراین می‌توان شرایط را برای استفاده از آنها در آینده فراهم کرد.

وی درباره بازسازی محیط‌زیست به منظور جلوگیری از آسیب به محیط‌زیست منطقه نیز گفت: در مجتمع معدنی زرشوران دو دستگاه پایش آنلاین با هزینه ۴۰۰میلیون تومانی نصب و هفته گذشته افتتاح شد. این دستگاه‌ها که روی چاه‌های ایزومتری حفر شده نصب شده‌اند به صورت لحظه‌ای هر ۴۵ دقیقه تا یک ساعت یکبار، اطلاعات را به سایت سازمان محیط‌زیست ارسال می‌کنند. سرپرست واحد «اچ‌اس‌ای» مجموعه زرشوران به طرح بازسازی محیط‌زیست منطقه نیز اشاره کرد و افزود: کارخانه فرآوری و تولید طلای زرشوران به طور تقریبی در اواسط کار خود قرار دارد اما همزمان برنامه‌ای برای ایجاد ۲۳ تا ۲۵درصد فضای سبز در در منطقه در دستور کار قرار گرفته است. کاشت بوته‌ها و گیاهان جاذب فلزات سنگین و ابرجاذب‌ها برای مجموعه در نظر گرفته و طراحی فضای سبز آن نیز انجام شده است. در این زمینه در برخی نقاط کاشت و بازسازی محیط به شکل آزمایشی اجرا شده و در سال آینده به طور کلی اجرایی خواهد شد.