عده‌ای دیگر نیز با توجه به عوامل فشار مانند بالا بودن نسبت قیمت به درآمد سهام، ادامه رشد را در شرایط کنونی محتمل نمی‌دانند. عملکرد معامله‌گران به‌خصوص حقوقی‌ها در روزهای آتی تعیین‌کننده روند آتی سهام عنوان شده است. به عقیده کارشناسان، تشدید حمایت حقوقی‌ها می‌تواند پایان زودهنگام فاز اصلاحی را به‌دنبال داشته باشد.

رشد نماگر بازار سهام در بیش از دو هفته اخیر، در جریان معاملات دیروز متوقف شد. نماگر بازار سهام که در 17 روز معاملاتی ماقبل رشد 6/7 درصدی را ثبت کرده بود، در جریان معاملات دیروز تحت تاثیر فشار فروش در عمده نمادهای بازار وارد مدار نزولی شد تا زیان بازار از ابتدای سال یک‌بار دیگر از مرز 2 درصد عبور کند.بورس تهران از نیمه دوم فروردین‌ماه تا اواخر تیرماه سال جاری در گیر‌و‌دار تجربه یک روند فرسایشی بود، همزمان با پایان فصل مجامع فضای مثبتی را به خود دید و در ادامه تحت تاثیر حمایت معامله‌گران حقوقی به یک‌باره وارد مدار صعودی شد و بسیاری از فعالان تالار شیشه‌ای را غافلگیر کرد.حمایتی که در ادامه به حقیقی‌های بازار تسری یافت و رشد نسبتا چشمگیری را در کارنامه این بازار به‌جا گذاشت. پس از این رشدهای مناسب، اصلاح قیمت‌ها قابل پیش‌بینی بود. در این میان سوالی که مطرح می‌شود این است که اکنون بورس تهران در چه شرایطی قرار دارد؟

آیا یک‌بار دیگر سریال افت‌های تکراری در بورس به وجود می‌آید یا اینکه بازار با یک اصلاح نرم دوباره وارد دوران رونق خواهد شد. کارشناسان در این‌باره معتقدند به دلیل رشد طولانی مدت اخیر اصلاح قیمت‌ها مطابق آنچه در روز گذشته اتفاق افتاد پیش‌بینی می‌شد. با این همه انتظار می‌رود بازار تحت تاثیر برخی مولفه‌ها بتواند با یک اصلاح ملایم دوباره مسیر رشد خود را احیا کند.عواملی همچون تک‌نرخی شدن نرخ ارز، اصلاح نظام بانکی و بهبود در شرایط صنایع تحت‌تاثیر رفع تحریم‌ها. البته نباید برخی موانع در سر راه بازار را فراموش کرد. نسبت قیمت به در‌آمد بالا در برخی صنایع بزرگ بازار که در دوره رونق اخیر بازدهی چشمگیری را تجربه کردند، در شرایط فعلی مانعی بر سر راه انتظار فعالان از رشد بازار قرار گرفته است.از طرفی نیز تجربه سهامداران حقیقی از معاملات بورس تهران در بیش از دو سال اخیر نیز ممکن است، هیجانات منفی و ریزش را به دنبال داشته باشد. برخی نیز از پاپس کشیدن سهامداران حقوقی از حمایت معاملات نگرانند، از این‌رو به نظر می‌رسد ورود بازار به فاز اصلاحی که عمده کارشناسان بر آن متفق‌القولند، فضای رصد معاملاتی توسط سهامداران را به‌وجود آورده است.باید دید عوامل مثبت و منفی ذکر شده در نهایت چه راهی را پیش پای بورس تهران قرار می‌دهد.

آینده بازار منوط به عملکرد حقوقی‌ها

حسن کاظم‌زاد، مدیر سبدگردانی ارزش‌گذاری تامین سرمایه لوتوس پارسیان: بررسی وضعیت بازار در جریان معاملات روز گذشته مستلزم بررسی وضعیتی است که در سه ماه پایانی سال 95 برای بازار اتفاق افتاد.در آن بازه زمانی (تحت‌تاثیر فضای بعد از عملی شدن برجام و در اثر انتظارات بالای فعالان تالار شیشه‌ای از آینده بورس تهران) موج بزرگی از انتظارات، سهامداران را به صفوف خرید کشاند و شاخص بسیاری از گروه‌ها را با رشد چشمگیری مواجه کرد. پس از آن سهامداران به تدریج دریافتند انتظارات پسابرجامی آنها بیشتر از واقعیت بود یا اگر بیشتر از واقعیت نبود با فاصله زمانی طولانی‌مدت‌تری خود را نشان می‌داد. به عبارتی سهامداران متوجه شدند انتظارات آنها از فضای پسابرجام در کوتاه‌مدت برآورده نمی‌شود، از این‌رو از نیمه‌های فروردین‌ماه سال جاری قیمت سهام بسیاری از نمادها ‌که بیشتر از ارزش واقعی آن بود، با اصلاح قیمتی به سطوح ارزنده‌ای رسید (قیمت بسیاری از سهام در زیر ارزش واقعی خود قرار گرفتند).

پس از رسیدن قیمت سهم‌ها به سطوح پایین، مجامع شرکت‌ها یک‌بار دیگر خبرهای برجامی پیرامون صنایع را زنده کرد و بسیاری سهم‌ها را از نظر قیمتی نزد معامله‌گران در سطوح جذابی قرار داد. در ادامه نیز حمایت چشمگیر معامله‌گران حقوقی به رشد چشمگیر نماگر بازار سهام منجر شد. پس از این رشد، ورود به یک فاز اصلاحی بسیار طبیعی به نظر می‌رسد که درجه و شدت آن منوط به عملکرد بازیگران حقوقی است. اگر آن دسته معامله‌گران حقوقی که وارد بازار شدند و با حمایت‌های خود بازار را با رشد مواجه کردند، در راستای حمایت روز گذشته خود در بازار باقی بمانند، این اصلاح زمان زیادی نخواهد برد و پس از آن شاهد یک بازار با صعودی ملایم باشیم. در این میان اگر موج دومی از خریداران حقوقی وارد بازار سهام شوند، انتظار می‌رود شاخص در ادامه رشد روزهای گذشته خود رشد چشمگیری را تجربه کند. با این همه همچنان نگرانی از نسبت بالای قیمت بر در‌آمد سهم، دید کوتاه مدت بسیار‌ی از فعالان بازار و برخی عوامل بیرون از اختیار بازار وجود دارد که می‌توانند مسیر بازار را تغییر دهند. در این میان باید توجه داشت هر‌گونه حمایت مصنوعی از بازار سهام به هدف نگه‌داشتن شاخص کل نوعی دخالت در بازار سهام است و مطابق تجربه‌های مختلف بازار در مقاطع زیادی نه‌تنها کارساز نخواهد بود بلکه فقط زمان اصلاح بازار را طولانی‌تر خواهد کرد.

اصلاح دور از انتظار نبود

طی بیش از یک هفته گذشته با ورود نقدینگی جدید به بازار که بخش عمده آن از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری تامین شد، شاخص بورس، رشد پرشتابی را تجربه کرد، از این رو طبیعی است بعد از آن دوره صعود نسبتا پرشور، شاهد نزول و اصلاح فعلی باشیم. به عبارت دیگر افت نماگر بازار در روز گذشته یک اصلاح طبیعی برای بازار به‌شمار می‌رود. البته نباید فراموش کرد این اصلاح طبیعی می‌تواند تحت‌تاثیر عدم تغییر در مولفه‌های کلان اقتصادی و تحت‌تاثیر برخی هیجانات به یک اصلاح شدید چه از لحاظ زمانی و چه از لحاظ قیمتی تبدیل شود. بر این اساس در بررسی وضعیت آتی بازار در شرایط کنونی،توجه به عوامل مثبت و منفی زیادی ضروری است. باید توجه داشت قیمت عمده نقدینگی جدیدی بازار، وارد صنایع پالایشی، صنعتی و معدنی شده است.

تمامی این گروه‌ها هر چند در روزهای اخیر رشد چشمگیری را تجربه کردند اما با توجه به نسبت قیمت بر در‌آمد بالای این صنایع و همچنین برخی پیش‌بینی‌ها از وضعیت آتی بازار‌های جهانی، نمی‌توان انتظار رشد باثباتی را از صنایع مزبور داشت. این موضوع می‌تواند عامل فشاری بر سهام شرکت‌های مزبور و به تبع آن بورس تهران باشد. در این میان البته نباید از فرصت‌های مناسب ایجاد شده دراقتصاد که می‌توانند اثرات مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشند، غفلت کرد. به نظر می‌رسد تلاش‌ها برخی تغییرات مثبت در مولفه‌های کلان از جمله تک‌نرخی شدن نرخ ارز، اصلاح نظام بانکی و تصویب قوانین مربوطه به آن در مجلس شورای اسلامی می‌تواند به جبران عقب‌ماندگی سیستم بانکی از جامعه بین‌الملل ختم می‌شود. از این‌رو با وجود برخی موانع بر سر راه رشد بازار، بهبود نسبی برخی مولفه‌های بنیادی در اقتصاد کشور می‌تواند امیدها به رشد دوباره بازار سهام را زنده نگه دارد.

انتظار برای رشد متعادل‌تر

نصیرزاده، کارشناس بازار سهام: جنس رشد شاخص در 17 روز گذشته را می‌توان متفاوت از تیر ماه دانست. با وجود اینکه طی آن بازه زمانی نیز بازار افت جدی نداشت، اما روند به گونه‌ای بود که عمدتا به درجا زدن متوالی نماگر و رشد در نماد‌های خاص گذشت. در این میان بررسی روند صعودی روزهای اخیر که منجر به بازپس گرفتن سطح 78هزار واحد نیز شد، حاکی از آن است که نکات مثبتی در رفتار این روزهای بورس وجود دارد که می‌تواند خوش‌بینی به آینده بازار را تقویت کند. یکی از نکات مهم درخصوص عملکرد بازار، توجه سهامداران به نماد‌هایی است که در گذشته توجه کمتری به آنها شده است، به عبارتی در روزهای اخیر نقدینگی هرچند بین گروه‌های بورسی تقسیم شده اما بسیاری از گروه‌ها مانند معادن و پالایشگاه‌ها با توجه بیشتر سهامداران مواجه بودند. از سوی دیگر تداوم این رشد در مقایسه با دوره‌های مشابه اخیر، بسیار بیشتر بوده به گونه‌ای که شاخص روز گذشته بعد از 17 روز رشد متوالی با افت مواجه شد، این در حالی است که این رکورد آخرین بار در مهر‌ماه سال 92 به ثبت رسیده بود. دیگر موضوع قابل توجه این روزها، حضور و حمایت بیش از گذشته بازیگران حقوقی بود. حقوقی‌هایی که طی این مدت با حمایت هرچه بیشتر بازار، یکی از عوامل رشد محسوب می‌شدند.

به‌طور کلی، توجه به نکات فوق در کنار انتشار گزارش‌های فصلی نسبتا مطلوب شرکت‌ها، می‌تواند این گمانه‌زنی را شدت بخشد که شرکت‌های بزرگ در یک فضای منطقی و تحت تاثیر شرایط بنیادی در بازار عمل کنند.حال با توجه به افت روز گذشته شاخص، سوال این است آینده بازار در کوتاه مدت و بلند مدت به کدام سمت می‌رود. بررسی ارزش معاملات روز گذشته حاکی از افت این مولفه نسبت به روزهای قبل است. از رفتار سهامداران چنین برداشت می‌شود که جو حاکم در میان معامله‌گران آغشته به تردید و شک میان فاز اصلاحی و فاز استراحت است که در این بین سناریو فاز استراحت محتمل‌تر به نظر می‌رسد. فاز استراحتی که می‌تواند زمان زیادی به طول نینجامد و تنها در جابه‌جایی میان سهامدار خریدار و فروشنده صورت پذیرد. با توجه به توضیحات فوق درخصوص شرایط بورس و خبرهای مطلوب در بخش کلان (کاهش نرخ سود بانکی، تک‌نرخی شدن ارز) چشم‌انداز بورس تهران در بلند‌مدت می‌تواند تداوم روند صعودی با دامنه‌های کوتاه‌تر باشد که نهایتا به جهش شاخص به سطح‌های بالاتر منجر شود.