محمود بهمنی رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صبح امروز در جلسه بررسی وضعیت اقتصادی کشور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ما باید شرایط فعلی خودمان را با شرایط اقتصادی کشور در مقابل هم قرار دهیم، گفت: آمار مقدماتی ما در بخش واقعی اقتصاد نشان‌دهنده این است که تولید ناخالص داخلی ما با قیمت‌های ثابت در سال 89 معادل 5.8درصد بوده است.

وی افزود: اگر ما بخش نفت را از اقتصاد کشور خارج کنیم، رشد اقتصادی کشور به حدود 6.9درصد افزایش پیدا می‌کند. رئیس بانک مرکزی ادامه داد: با توجه به شرایط جهانی میزان متوسط رشد اقتصادی کشورها در سال 89، 4.1درصد بوده است.

بهمنی گفت: ما در اینجا می‌بینیم که کشور ما با تمام تحریم‌ها به این رشد دسترسی پیداکرده است. وی افزود: در سال 88 رشد اقتصادی ما 3.3 درصد بود اما ما توانستیم در سال 89 این رشد را افزایش دهیم و به رقم 6.1درصد رسیدیم.

رئیس بانک مرکزی با اشاره به نحوه افزایش شاخص‌های قیمت‌ها گفت: تغییرات قیمتی در طول 12ماه گذشته و طی سال‌های قبل نیز همواره روند کاهشی داشته است. بهمنی گفت: از اسفند سال 87 تا مرداد 89 این روند نزولی ادامه داشت و به 8.8 درصد رسید اما ‌از شهریور 89 مجدداً روند میزان تورم تغییر کرد و به 12.4دهم درصد رسید.

رئیس بانک مرکزی در ادامه تصریح کرد: روند صعودی تورم در سال 90 ادامه یافت و به 20.5درصد در پایان سال 89 رسید، ‌در اردیبهشت‌ماه سال 91 نیز میزان تورم به 22.8درصد افزایش پیدا کرد. بهمنی با اشاره به روشن بودن تمام آمارهای بانک مرکزی گفت: میزان تغییرات تورم به صورت نقطه به نقطه از 10.3درصد در سال 89 به 19.9درصد در اسفندماه سال89 افزایش یافته است.

وی افزود: میزان تورم در پایان سال 90 بر اساس سیستم نقطه به نقطه به 21.5درصد افزایش یافته است. رئیس بانک مرکزی تصریح کرد: ما قبول داریم که تورم 21.5درصد ‌بالاست اما همیشه فکر می‌کنیم که اگر از بین بد و بدتر و بدترین به بد رسیده‌ایم، وضعیت خوبی است.

بهمنی گفت: ما در شرایطی این عمل را انجام دادیم که برای کنترل بازار مداخلات فراوانی کردیم به عنوان مثال اگر ما در بازار در پایان دو ماه پایانی سال مداخله نمی‌کردیم، میزان تورم 19.4 نبود بکله بسیار بیشتر از این رقم بود، چراکه ما توانستیم تورم را در این رقم تثبیت کنیم.

وی افزود: در شرایطی که بازار طلا با تلاطم بسیار سنگین روبرو بود، ما نزدیک به 9.6میلیون قطعه سکه در بازار وارد کردیم. رئیس بانک مرکزی ادامه داد: ما 57هزار و 600میلیارد ریال نقدینگی جامعه را جمع ‌و این رقم بعلاوه نقدینگی سرگردان را جمع‌آوری کردیم.

وی افزود: برخی از دوستان در آن زمان این نگرانی را داشتند که اگر قیمت سکه به 1میلیون‌ تومان برسد، ما چکار خواهیم کرد اما ما آن زمان می‌دانستیم که با توزیع 9.6میلیون قطعه سکه قطعاً این قیمت به این سطح نمی‌رسد.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: ما امروز می‌بینیم که بیش از 3میلیون سکه از سوی خریداران بازپس داده شده است و به جای آن ابزارهای دیگری را برای دریافت پول خود انتخاب کردند، ‌به این ترتیب ما نزدیک به 5ماه توانسته‌ایم از نقدینگی بازار استفاده کنیم.

وی افزود: بر اساس افزایش نرخ سود سپرده‌ها در سال گذشته که البته انتقاداتی به آن وارد بود، ‌ما باید نرخ سود را به حدود دو درصد برسانیم اما در شرایطی که نرخ سود زیر نرخ تورم برود، به طور حتم شاهد ورود تسهیلات بانکی به بازار سفته‌بازی خواهیم بود اما ما با این عمل توانستیم 113هزار میلیارد ریال نقدینگی را در پایان سال جمع‌آوری کنیم.

بهمنی گفت: اوراق مشارکت ‌در طول سال تنها 3درصد ‌‌فروش رفته بود، اما در دو ماه آخر توانستیم 44هزار 861میلیارد ریال از آن را بفروشیم. وی افزود: ما در مجموع 215هزار میلیارد ریال از نقدینگی را جمع کرده‌ایم که البته این به غیر از مبالغی بود که از جمع‌آوری نقدینگی ناشی از بالا رفتن سود سپرده‌ها ناشی می‌شد که ‌اگر ما این مبلغ را رها کرده بودیم، مشخص نبود چه اتفاقی روی می‌داد، ‌البته ما اعتقاد داریم که تورم ما مانند بسیاری از کشورها باید در حدود 2درصد باشد اما ما چه کنیم عامل افزایش تورم تنها نرخ سود نمی‌تواند باشد، چراکه ‌نرخ سود است که زیرمجموعه نرخ تورم قرار دارد.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: ما برای کنترل بخش بازار سکه نزدیک به 3میلیون و 500قطعه سکه را تحویل داده‌ایم و نزدیک به 3میلیون و 400قطعه سکه دیگر را با ابزارهای دیگر جایگزین کرده‌ایم و 2میلیون سکه دیگر ما تعهد داریم.

بهمنی گفت: ما می‌توانیم این تعداد سکه را به راحتی تحویل دهیم و نگذاریم که قیمت سکه بیش از این بالا برود. وی در خصوص بحث افزایش نرخ تورم افزود: از سال 86 تا سال 90 به صورت پشت سر هم تورم میانگین و نقطه‌ای را خدمت شما نمایندگان عرض می‌کنم.

وی افزود: در سال 86 میزان تورم به صورت میانگین و نقطه‌ای 22.5درصد و 18.4درصد، در سال 87، 17.8 درصد و 25.4درصد، در سال 88، 10.4درصد و 10.8درصد و در سال 89، 19درصد و 12.4درصد و در سال 90 نیز 21.8 و 20.5 بوده است.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: در فروردین سال 91،‌ میزان تورم میانگین به 23.9 و نقطه‌ به نقطه ما 21.8درصد بود که این میزان در اردیبهشت‌ماه امسال به ترتیب حدود 24 و 22 درصد بوده است. بهمنی با بیان اینکه می‌دانیم ‌نرخ تورم از عوامل متعددی ناشی می‌شود، ‌افزود: بازار پولی‌، مالی و ارزی ما تورم را کنترل می‌کنند.

رئیس بانک مرکزی گفت: نقدینگی که در کشور وجود دارد، میزان و رشد آن از 25.4درصد به 19.4رسیده است. ما نمی‌توانیم فقط به نقدینگی فکر کنیم و از رشد اقتصادی غافل باشیم چراکه میزان نقدینگی با میزان نقدینگی در واحدهای تولیدی ارتباط مستقیم دارد. بهمنی گفت: ما باید نقطه بهینه بین میزان نقدینگی و میزان ارائه تسهیلات را انتخاب کنیم.

وی افزود: نقدینگی ما در پایان سال 89، 2هزار و 848میلیارد ریال بوده است که نسبت به سال 88 از رشدی بالغ بر 22.8درصد برخوردار بود. رئیس بانک مرکزی ادامه داد: در پایان سال 90 میزان افزایش نقدینگی به 3هزار و 522 میلیارد ریال افزایش یافته است که نسبت به سال 88 ما می‌بینیم که رشد نقدینگی از 22.8 به 19.4درصد کاهش پیدا کرده است. بهمنی گفت: ما امیدوار هستیم که بتوانیم به صورت بهینه نرخ نقدینگی را کاهش دهیم چراکه اگر این کار را ناگهانی صورت دهیم، تولید ممکن است آسیب ببیند.

وی افزود: خالص دارایی‌های سیستم خارج بانکی همانگونه که آقای توکلی به آن اشاره کردند، 18.3درصد رشد نسبت به سال قبل داشته است که از لحاظ آماری سهم آن در میزان رشد نقدینگی کشور کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. رئیس بانک مرکزی ادامه داد: در خصوص دارایی‌های داخلی بانکی میزان مطالبات از بخش خصوصی نزدیک به 19.8درصد افزایش داشته که نقش مهمی در میزان افزایش نقدینگی داشته است.

وی افزود: در پایان سال 90 میزان خالص مطالبات سیستم بانکی از دولت نسبت به سال قبل 5.3 واحد موجب رشد نقدینگی شده است و خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت با کاهش 70.9هزار میلیارد ریال نسبت به پایان سال قبل روبرو بوده که منجر به کاهش 2.4دهم درصد رشد نقدینگی شده است.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: خالص دارایی سیستم خارجی بانکی با 23.1درصد افزایش نسبت به سال قبل سهمی فزاینده معادل 5.4دهم واحد در میزان رشد نقدینگی داشته است.

بهمنی در ادامه تصریح کرد: میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که کل آن در سال 1390 معادل 435هزار میلیارد ریال بوده که ‌267هزار میلیارد ریال آن ناشی از اضافه برداشت است. وی افزود: اگر ما تصور کنیم که بانک‌ها تسهیلات به واحدهای تولیدی نداده‌اند، نمی‌تواند درست باشد چرا‌که ما می‌بینیم نسبت منابع ما به مصارف 109درصد است یعنی بیشتر از منابعی که بانک‌ها در اختیار داشتند، تسهیلات دادند.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: این به معنای افزایش نقدینگی و چاپ پول است، بنابراین سیستم بانکی نه تنها تمام توان خود را صرف اعطای تسهیلات کرده است بلکه بایستی به فکر تأمین منابع جدید برای سیستم بانکی کشور باشیم که ما درخواست خود را اینگونه عرض کردیم که اجازه دهید از محل صندوق ملی توسعه سرمایه بانک‌ها را افزایش دهیم و منابع را تثبیت کنیم تا قدرت و توان مالی بانک‌ها افزایش پیدا کند.

بهمنی گفت: ضریب پولی فزاینده ما در سال قبل از 3.525 به 3.686 ر‌سیده است، یعنی هر میزان پول که وارد جامعه شده است، ضرب در 4.6 می‌شود و به همان میزان ایجاد نقدینگی می‌کند. وی افزود: منابع سیستم بانکی در سال 89، 3هزار و 186میلیارد ریال بوده ‌که در پایان سال 90 به 3هزار و 866میلیارد ریال رسیده است.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: ما می‌بینیم بعد از کسر ذخایر 615 هزار میلیارد ریالی، منابع سیستم بانکی افزایش پیدا کرده است. بهمنی گفت: در سال 89 میزان تسهیلات بانکی 3هزار و 187میلیارد ریال و در سال 90 نیز 3هزار و 803 بوده که این نشان‌دهنده افزایش در میزان اعطای تسهیلات بانکی بوده است. وی افزود: همانطور که گفتم، این مسأله به معنای اعطای تسهیلات به میزان 109درصد ذخایر بانکی است.

رئیس بانک مرکزی تصریح کرد: تسهیلات غیرجاری ما نیز از سال 86 تا سال 90 روندی رو به کاهش داشته است، زمانی این میزان نزدیک به 30درصد بود که ما با شفاف‌سازی توانستیم این میزان را کاهش دهیم.

بهمنی گفت: ماندگاری سپرده‌های ما نیز با سیاست‌هایی همچون افزایش نرخ سود بلندمدت موجب شده است که رسوب سپرده‌های ما در نزد بانک‌ها بیشتر شود و از 19.6ماه در سال 86 به 30ماه در سال 89 افزایش پیدا کرد.

وی افزود: در سال 89 میزان صادرات گمرکی ما با 27.2 درصد افزایش داشته و رقم صادرات ما نیز 10.4درصد افزایش داشته است. واردات گمرکی ما نیز در سال 90، 4.1درصد نسبت به رقم متناظر سال قبل 787میلیون‌دلار کاهش داشته و واردات ما نیز بالای 60درصد آن فولاد و آهن بوده است.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: در سال 90، 18.7میلیارد دلار به میزان ذخایر خارجی بانک مرکزی اضافه شده است و موجودی صندوق توسعه ملی بعد از کسر 20درصد در حدود 28.6میلیارد دلار بوده است و هم‌اکنون از 30میلیارد دلار تجاوز کرده است.

بهمنی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: بانک مرکزی در طول یک سال گذشته برنامه‌های بسیار زیادی را برای بانکداری متمرکز تدوین کرد که می‌توان به سامانه یکپارچه ارزی ما اشاره کرد. وی افزود: امروز از منابع ارزی کسی نمی‌تواند روزنه‌ای برای فرار استفاده کند همچنین ما 80بازرس را برای نظارت بر روند استفاده از تسهیلات ارزی قرار دادیم.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: درخصوص رهن وثیقه‌ها برای اعتبارات بانکی ما این بخشنامه را ابلاغ کرده‌ایم که بانک‌ها به میزان طلب خود وثیقه درخواست کنند و اگر خواستند برای سود درصدی را اضافه مطالبه کنند، این میزان از 20درصد بیشتر نباشد.

بهمنی گفت: ما در خصوص وام‌های 10میلیون‌ تومانی به هیچ عنوان نگفته‌ایم ضامن نگیرند، بلکه گفته‌ایم تنها یک ضامن بگیرند که البته نیازی هم نیست کارمند باشد البته ما در 40سال قبل به هیچ عنوان ضامن کارمند را قبول نمی‌کردیم بلکه تنها ضامن کاسب را قبول داشتیم در حالیکه امروز وضعیت برعکس شده است.

وی افزود: اگر نماینده‌ها موردی را خلاف در این خصوص مشاهده کردند، به ما گزارش دهند تا برخورد کنیم. رئیس بانک مرکزی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: ما در کل کشور 200هزار پرسنل کارمند بانک داریم که نزدیک به 21هزار شعبه در کل کشور در حال فعالیت هستند که ‌بالاخره ممکن است در این میان ما تخلفاتی را داشته باشیم.

وی در ادامه افزود: مؤسسات اعتباری نیز هم‌اکنون تحت نظارت کامل هستند. در 30سال گذشته به هیچ عنوان هیچ‌کس بر روی مؤسسات نظارتی نداشته است اما ما در دو تا سه سال گذشته نظارت خود را شدت بخشیده‌ایم و 1400تعاونی مالی و اعتباری به 14 عدد تبدیل شده‌اند.

بهمنی گفت: به طور حتم فشارهایی بر ما وارد می‌شود و ما تلاش داریم که این مؤسسات را جمع کنیم. وی افزود: آیا امروز که نرخ ارز ما 1226تومان است و با یک صحبت و بحث سیاسی و مذاکره و مقاله ارز ما 150تومان بالا می‌رود، تقصیر سیستم بانکی است؟  بهمنی گفت: قطعاً مسائل سیاسی روی این مسائل اثر دارد. ما تمام تلاشمان این است بازار را به سمت خود بکشانیم و نرخ را تعدیل کنیم. 

رئیس بانک مرکزی در ادامه تصریح کرد: برای واردات کالا هر میزان ارز نیاز باشد، تخصیص می‌دهیم. ما امروز مشکل ارز نداریم چراکه درآمدهای ارزی ما بیش از مصارف است. ما نزدیک به 71میلیارد دلار واردات ارزی داریم اما نزدیک به 140میلیارد دلار درآمد ارزی داریم که فقط در بحث نقل و انتقال مشکل داریم.

بهمنی در ادامه سخنان خود گفت: ما به دنبال بانک‌داری اسلامی هستیم و من خاطرم هست که در سال 62 که بانکداری اسلامی دستورالعمل‌های آن تهیه شود با تعدادی از بزرگواران نشستیم و آنها را تهیه کردیم و من خودم کتاب بانکداری اسلامی را در سال 61 تا 62 به همراه تعدادی از همکارانمان نوشتم.

رئیس بانک مرکزی ادامه داد: امیدوارم بتوانیم تغییرات لازم را انجام دهیم اما ما به این قضیه اعتقاد داریم که بانکداری اسلامی دو طرفه بوده و عقود ما دوگونه است. یک گونه عقود مبادله‌ای که ما نگران ربوی بودن آن نیستیم و می‌ماند عقود مشارکتی که طرف مقابل ما نیز باید به بانکداری اسلامی اعتقاد داشته باشد.