ظرفیت ایران در تولید آلومینیوم حدود ۴۰۰ هزار تن است. از این میزان دوسوم نیاز مواد اولیه در داخل تولید می‌شود. برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله نیز دستیابی به ظرفیت تولید ۱/۵ میلیون تن شمش آلومینیوم است که تامین مواد اولیه آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
البته با توجه به کمبود بوکسیت در ایران تا رسیدن به افق ۱۴۰۴ نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی در این زمینه داریم. صنعت آلومینیوم که از صنایع راهبردی در کشورهای جهان به‌شمار می‌رود، می‌تواند بر پایه سیاست اقتصاد مقاومتی، نقش موثری در این عرصه برای کشور ایفا کند؛ صنایع و طرح‌های بالادستی و صنایع پایین‌دستی ازجمله آلیاژسازها، انواع ریخته‌گران، تولیدکنندگان مقاطع و ورق، تولیدکنندگان انواع در و پنجره و توری آلومینیومی، نما و پارتیشن آلومینیومی، ظروف آلومینیومی، صنایع نسوز، خدمات آبکاری، تولیدکنندگان سیم و کابل آلومینیومی و همچنین بازرگانی (واردکنندگان) انواع محصولات و تجهیزات از فعالان این عرصه محسوب می‌شوند.
ذخایر بوکسیت ایران
کارشناسان معتقدند تولید آلومینیوم از سنگ بوکسیت یکی از باصرفه‌ترین روش‌هایی است که می‌توان به کار برد. این ماده اولیه به اندازه کافی در ایران وجود ندارد، از این‌رو تولیدکنندگان آلومینیوم همواره با کمبود بوکسیت مواجه هستند. مهم‌ترین معادن بوکسیت در کشور، معادن بوکسیت جاجرم و بوکسیت کوه‌بابا در خراسان‌شمالی، معدن بوکسیت علی‌آباد در استان گلستان، معادن بوکسیت تاش و بوکسیت گانو در استان سمنان، معادن بوکسیت چک‌چک، بوکسیت دشت ده‌شرقی و بوکسیت دشت ده‌غربی در استان یزد، معادن بوکسیت دارسینوئیه و بوکسیت بلبلوئیه در استان کرمان و معادن بوکسیت مندون در استان کهگیلویه و بویراحمد هستند. البته بنابر گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، چند ذخیره قابل ملاحظه بوکسیت در ایران کشف شده که بخشی از آنها اقتصادی است؛ منطقه جاجرم در خراسان شمالی، منطقه بوکان و سقز، منطقه فیروزکوه، منطقه آبگرم قزوین ازجمله این مناطق است. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشورمان از وجود ذخایر آلونیت در منطقه قزوین، منجیل و نفلین، بزقوش و زرگاه کلیبر اهر خبر داده که بسیار قابل ملاحظه است و ذخایر بزرگی در حد ده‌ها میلیارد تن از این نوع کانسارها در ایران وجود دارد. اما وجود این ذخایر چندان پاسخگوی تولیدکنندگان آلومینیوم در کشور نیست. از این‌رو در این شرایط ارتباط با کشورهایی که از منابع کافی بوکسیت برخوردار هستند، ضروری به‌نظر می‌رسد.
آلومینیوم جاجرم
تنها تامین‌کننده پودر آلومینای کشور در جاجرم در استان خراسان‌شمالی است. ماده معدنی آلومینا نیز از معدن بوکسیت جاجرم استخراج می‌شود. البته عیار آلومینای جاجرم نسبت به گذشته مقداری افت کرده و از این‌رو باید بوکسیت آن از سایر استان‌ها وارد شده تا به عیار استاندارد برسد. ضمن اینکه این واحد تنها تولیدکننده پودر آلومینا در کشور است که پودر آلومینای تولیدی آن را دو شرکت ایرالکو و المهدی خریداری می‌کنند.
یحیی نیکدل رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان‌شمالی با اشاره به مشکلات آلومینا در کشور اظهار کرد: واحد جاجرم در جهت تامین مالی با مشکلاتی مواجه است، چراکه با توجه به افت قیمت آلومینیوم در سطح جهانی در ماه‌های اخیر فروش این محصول به بازارهای جهانی با مشکل روبه‌رو شده است. ضمن اینکه زمانی که ۳۰درصد تولید کشور را این واحد تامین می‌کند، دیگر نباید به فکر صادرات بود. ولی از آنجایی که واحدهای خریدار انحصاری عمل می‌کنند و فشار می‌آورند، ما ناچار می‌شویم به صادرات فکر کنیم و این امر باعث می‌شود هزینه‌های اضافی به مجموعه تحمیل شود.
مهم‌ترین تولیدکنندگان
مهم‌ترین کشورهایی که بیشترین معادن بوکسیت را در اختیار دارند، به‌طور عمده در مناطق حاره‌ای قرار گرفته‌اند، کشورهایی مانند استرالیا، گینه، برزیل، هند و جامائیکا ازجمله کشورهایی به‌شمار می‌روند که منابع معدنی بوکسیت را در اختیار دارند و مهم‌ترین تولیدکنندگان پودر آلومینا در دنیا محسوب می‌شوند. در حال حاضر در ۲۶ کشور در سطح دنیا بوکسیت تولید می‌شود. از مجموع ذخایر جهانی بوکسیت، ۳۳درصد در امریکای‌جنوبی، ۲۷درصد در افریقا، ۱۷ درصد آسیا، ۱۳درصد اقیانوسیه و ۱۰درصد باقیمانده در سایر مناطق جهان پراکنده‌اند. استرالیا در رتبه نخست صادرکنندگان قرار دارد و در کشورهای واردکننده بوکسیت نیز ایرلند و اوکراین در رتبه اول و دوم و اسپانیا، ایتالیا و آلمان در جایگاه بعدی قرار دارند. بوکسیت ماده اولیه برای تولید آلومینیوم محسوب می‌شود و چین نیز در حال حاضر بزرگترین تولیدکننده آلومینیوم جهان به‌شمار می‌رود.
کمبود بوکسیت و مشکل آلومینیوم
از نظر استراتژیکی بحث بوکسیت برای تولید آلومینیوم بسیار مهم تلقی می‌شود، چراکه تولید آلومینیوم همراه با بوکسیت می‌تواند صرفه اقتصادی داشته باشد. از این‌رو با وجود کمبود بوکسیت در کشور این صنعت همواره با مشکلاتی روبه‌رو است. در این‌باره مشاور آلومینیوم ایمیدرو محمد آشفته آج‌بیشه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: ماده اصلی تولید آلومینیوم پایه، پودر آلومینا است که از سنگ بوکسیت تهیه می‌شود و در ایران نیز سنگ بوکسیت در منطقه خراسان‌شمالی و سلسله جبال البرز موجود است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: به‌طور تقریبی از هر ۲ کیلوگرم پودر آلومینا، یک کیلوگرم آلومینیوم تولید می‌شود و درصورتی که کارخانه‌های آلومینیوم کشور سالانه یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تن آلومینیوم تولید کنند به حدود ۳ میلیون تن پودر آلومینا نیاز خواهیم داشت.
آشفته آج‌بیشه در ادامه افزود: در صورتی که میزان تولید شرکت‌های ایرالکو، هرمزآل و المهدی که تنها شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در کشور هستند، ۴۰۰هزار تن آلومینیوم باشد، به ۸۰۰هزار تن پودر آلومینا نیاز خواهیم داشت. وی با اشاره به افق چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور گفت: برای تولید ۱/۵ میلیون تن آلومینیوم باید قراردادهای بلندمدت با کشورهای خارجی داشته باشیم یعنی باید با فروشندگان عمده پودر آلومینا مانند افریقای‌جنوبی، گینه و ویتنام قراردادهای بلندمدت ببندیم تا بتوانیم موجودی خود را در کشور ذخیره کنیم. مشاور آلومینیوم ایمیدرو در ادامه یادآور شد: نفلین‌سینیت یک ماده معدنی دیگر است که ماده کمکی برای تولید آلومینا محسوب می‌شود. درحقیقت از هر ۳ کیلوگرم نفلین سینیت یک کیلوگرم پودر آلومینا می‌توان تولید کرد. در کشور ما یک کارخانه نفلین‌سینیت نیز در آذربایجان‌شرقی است. آشفته آج‌بیشه با اشاره به تجارت‌اند عنوان کرد: تجارت‌اند یک تجارت خاص است، ازاین‌رو باید در کنار صنعت آلومینیوم، واحد آندسازی نیز وجود داشته باشد که در کشور شرکت‌های ایرالکو، المهدی و هرمزآل از واحد آندسازی برخوردارند، اما این واحدها به‌دلیل اینکه نیاز تولیدکنندگان را تامین نمی‌کنند باید توسعه پیدا کنند تا از تولید بیشتری برخوردار باشند. وی یادآور شد: درحال حاضراند از چین وارد می‌شود.
لینک مطلب:
https://www.eranico.com/fa/content/59398
