آنها از دولت انتظار دارند با تمهیداتی روند فروش سیمان را تسهیل ببخشند. در اینجا این پرسش مطرح می‌شود که آیا کارخانه‌داران سیمان، خود برای آینده بازار این صنعت پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده‌اند تا بازار سیمان از رکود پیش‌رو به سلامت خارج شود یا تنها در انتظار کمک و حمایت دولت هستند؟

نیاز به مشوق برای توقف تولید

در دنیا بخش خصوصی واقعی صرف نظر از حمایت‌های گاه و بیگاه دولت، برنامه‌ریزی‌های تولید و فروش را مبتنی بر توان خود انجام می‌دهند. آنها از برنامه‌ریزان و استراتژیست‌های قوی برخوردارند که وضعیت بازار داخلی و خارجی را ارزیابی کرده و برنامه‌های تولید را تعیین می‌کنند. آنچه در ایران مشاهده می‌شود این است که یک کارخانه همواره باید از تمام ظرفیت تولید خود استفاده کند حتی اگر بازار نداشته باشد. نتیجه چنین تفکری تولید با تمام توان و دپو محصولات در کف کارخانه است آن هم محصولی که در زمان دپو کیفیت آن کاهش می‌یابد. کاهش تولید و حتی کاهش نیروی‌انسانی از ابزارهای مدیران صنایع برای مدیریت بحران در زمان رکود به شمار می‌آید. سوال این است چرا در ایران از این دو ابزار به درستی استفاده نمی‌شود؟ در پاسخ به این سوال، دست‌اندرکاران سیمانی باز هم بر انتظارات خود از دولت تاکید کردند و نقش خود را در مدیریت بازار نادیده گرفتند. مهدی امینی یکتا، عضو انجمن کارشناسان سیمان ایران در پاسخ به این پرسش که چرا کارخانه‌های سیمان وقفه یا کاهش در چرخه تولید را به عنوان یک استراتژی برای برون‌رفت از بحران در نظر نمی‌گیرند، گفت: دولت می‌تواند با راه‌اندازی پروژه‌ها و مصرف سیمان در جاده‌ها نیاز داخلی را افزایش دهد. همچنین دولت با برنامه‌ریزی در بخش صادرات می‌تواند مشکلات کارخانه‌ها را پوشش داده و برای آنها راهکار ارائه دهد.

مدیرعامل سیمان گیلان سبز در ادامه افزود: در ایران سیمان بیش از حد نیاز تولید می‌شود. مصرف سیمان در کشور پایین است به همین دلیل بازار سیمان پر از محصولات دپو شده است. اگر بخواهیم بر این مسئله پیروز شویم دولت باید برای کارخانه‌ها تشویق‌هایی در نظر بگیرد. عضو انجمن کارشناسان سیمان ایران اظهار کرد: در سال ۹۳ انجمن سیمان از کارخانه‌های سیمان درخواست کرد یک ماه تولید خود را متوقف کند. این اقدام به دولت نیز اعلام شد و دولت اعلام آمادگی کرد آن مقدار یارانه‌ایی که برای سوخت هزینه می‌شود را به صنعت سیمان باز گرداند این رقم بیش از ۲۵ میلیارد تومان بود اما این اتفاق رخ نداد.

این پیشکسوت صنعت سیمان کشور گفت: در جلسه‌های مختلف این طرح تصویب شد که پول یارانه سوخت به صنعتی که یک ماه تولید خود را تعطیل کرده، برگشت داده شود. با وجود تصویب این طرح تاکنون چیزی به‌دست کارخانه‌های سیمان نرسیده به همین دلیل این راه مورد استقبال تولیدکنندگان قرار نگرفت. نباید انتظار داشته باشیم که تولیدکننده تولید خود را متوقف کند و در مقابل به چیزی دست پیدا نکند. من این ادعا را ندارم که ادامه تولید بدون ضرر و خسارت است ولی در مقابل توقف باید یک سری مشوق‌ها را در نظر بگیریم که تولیدکننده به آن سمت تمایل پیدا کند. این راهکار شاید بهتر از آن باشد که بخواهیم دارایی خود را به حراج بگذاریم. امینی یکتا در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا مازاد تولید سیمان را صادر نمی‌کنیم، افزود: خوشبختانه سطح کیفیت سیمان در ایران بالاست. سیمان با کیفیت یکی از دارایی‌های ما ایرانیان است. ما مواد اولیه خوبی برای تولید سیمان داریم کارخانه‌های سیمان ما قطعات خود را از کشورهای پیشرفته اروپای غربی خریداری کرده‌اند. قابلیت تولید کلینکر و سیمان در ایران در سطح استانداردهای دنیاست پس از بابت کیفیت مشکلی نداریم. قدر مسلم اینکه تحریم‌ها اثر خود را بر صادرات سیمان برجا گذاشته و مصرف‌کنندگان سیمان نیز تمایل دارند به سراغ تولیدکنندگانی بروند که گرفتاری‌های تحریم را ندارند.

عضو انجمن کارشناسان سیمان ایران گفت: سیمان ایران در سطح بین‌المللی مصرف‌کننده دارد اما با وجود تحریم‌های که علیه ایران اعمال می‌شود سیستم بانکی اجازه نمی‌دهد نقل و انتقال پولی به راحتی انجام شود. هنوز کشتی‌های ایرانی به آسانی از مرزها عبور نمی‌کنند همین مشکلات باعث شده مصرف‌کنندگان سیمان به سمت دیگر تولیدکنندها متمایل شوند. وی افزود: قیمت پایین سیمان مشکل پیش‌روی این صنعت است. ما نمی‌توانیم گشایش اعتبار و نقل و انتقال ارزی داشته باشیم. هنوز بعضی از تحریم‌های بین‌المللی به‌ویژه کشتیرانی پابرجاست برای اینکه این مسئله را برطرف کنیم دولت باید در خطوط کشتیرانی یک‌سری تسهیلات در نظر بگیرد.صنعت سیمان در حاشیه زیان است باید زیان این صنعت کاهش پیدا کند این کاری است که دولت باید انجام بدهد. امینی‌یکتا اظهار کرد: بپیشنهاد من برای بهبود وضعیت سیمان اقدامی بیشتر از این کاری که همکاران ما در کارخانه‌های تولید سیمان انجام می‌دهند، نیست. تمام کارخانه‌های تولید سیمان بحث کنترل هزینه‌ها و کنترل تولید را در دستور کار خود داده‌اند، همه کارخانه‌دارها در یک جهت حرکت می‌کنند و آن خارج شدن از بحران است.این پیشکسوت در پایان گفت: کارخانه‌های سیمان کار می‌کنند تا حداقل حقوق کارگران و دیگر هزینه‌های خود را تامین کنند. باید بپذیریم تمام کارخانه‌های سیمان در حاشیه ضرر قرار دارند و فقط نقدینگی آنها در حد پوشش دادن به هزینه‌هاست. دولت و دیگر مراکز ذی‌ربط می‌دانند تلاش سیمانی‌ها تا چه میزان است.

آسیب به دستگاه‌ها با توقف تولید

گاهی اما مشکلات فنی مانع اجرای توقف تولید یا کاهش تولید است. داریوش حمیدی، یک فعال قدیمی سیمانی و مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا تعطیلی کارخانه‌های سیمان در شرایط رکود مصرف راهکار مناسبی است، گفت: کارفرمایان تولید سیمان با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید برنامه‌ریزی‌های لازم را برای تولید سیمان در کل کشور در نظر بگیرند چراکه ظرفیت تولید سیمان در ایران بیشتر از نیاز مصرفی است. وی در ادامه افزود: کارخانه‌های سیمان مانند دیگر کارخانه‌های تولیدی نیستند که هر از چند گاهی چرخه تولید خود را متوقف کنند چراکه نمی‌توانیم هر زمان که اراده کردیم کوره کارخانه‌های سیمان را خاموش کنیم این اقدام خسارت‌های زیادی به آجرهای نسوز و بخش‌های مختلف ماشین‌آلات وارد می‌کند گاهی نیز این آسیب‌ها جبران‌ناپذیر است. بنابراین باید با توجه به تقاضاهای که در هر منطقه وجود دارد برنامه‌ریزی کنیم و شرکت‌های سیمان هم به همان میزان تولید کنند. حمیدی اظهار کرد: حالا که بازار داخلی در شرایط رکود است باید کارخانه‌های سیمان به‌ویژه آنهایی که نزدیک مرزها هستند برای صادرات سیمان برنامه‌ریزی و بازاریابی کنند. به‌ویژه برای کشورهای چون عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه مرکزی خاورمیانه. مدیرعامل پیشین شرکت سیمان ساروج بوشهر افزود: خوشبختانه سابقه طولانی ایران در صنعت سیمان باعث شده است که کارخانه‌داران استانداردهای لازم را در تولید رعایت کنند. تولیدات ما با پیشرفته‌ترین استانداردهای جهانی هماهنگی و همخوانی دارند پس از بابت کیفیت مشکلی نداریم فقط باید بازاریابی کنیم.

وی در پایان تصریح کرد: دولت در ایران بزرگترین کارفرما است دولت پروژه‌های عمرانی را طراحی و راه‌اندازی می‌کند. به امید خدا با گشایش پروژه‌های دولت وضعیت سیمان از حالت رکود خارج می‌شود و کارخانه‌هایی که نزدیک مرز هستند برای صادرات اقدام لازم را در نظر می‌گیرند.