در واقع سازمان‌های توسعه‌ای، نقش توسعه‌ای بخش‌های تخصصی در کشورها را برعهده دارند. این سازمان‌ها از بالادست شبیه به دولت و از پایین‌دست شبیه بخش خصوصی هستند، در امور حاکمیتی ورود نمی‌کنند، مشاور دولت‌ها و همراه بخش خصوصی هستند. این نهادها خلأ بین دولت و بخش خصوصی در توسعه را پوشش می‌دهند و از همه مهم‌تر، نه از قوانین حاکمیت عدول می‌کنند و نه با بخش خصوصی رقابت دارند. حال ایمیدرو تلاش می‌کند با استفاده از ویژگی‌های سازمان خود، نقش مهمی در توسعه بخش معدن ایفا کند، به‌طوری که مهدی کرباسیان، رییس هیات عامل ایمیدرو از روزهای ابتدایی که سکان هدایت این سازمان را در دولت یازدهم به‌دست گرفت، حل مشکلات و توسعه بخش معدن را در اولویت‌های کاری خود قرار داد.

ایمیدرو و حل چالش‌های پیش‌رو

به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، در همین‌باره امیر خرمی‌شاد، معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، اظهار کرد: در سال‌های گذشته، در بخش معدن و صنایع معدنی کشور، با کاهش ضریب سرعت رشد روبه‌رو شدیم و حتی برخی طرح‌ها کاملا متوقف شد. این مشکل دلایل متعددی داشت، از این‌رو ۳ دلیل در اولویت چالش‌های ایمیدرو قرار گرفت. به گفته وی، نخستین موضوع واگذاری اشتباه و نابجای برخی بنگاه‌ها و شرکت‌ها بود که توانست ضمن کاهش درآمد در بخش توسعه، اداره شرکت‌های بزرگ واستراتژیک به‌دست بخش غیرتخصصی سپرده شود. در واقع واگذاری بنگاه‌ها به عنوان رد دیون، موجب اجرای نادرست خصوصی‌سازی در کشور شد. در این میان می‌توان به منحل شدن شرکت ملی فولاد یا واگذاری ۴۵درصد از سهام شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به عنوان بازوی معدنی ایمیدرو به تعدادی از بانک‌ها اشاره کرد. این اتفاق توانست آسیبی جدی به بخش معدن کشور وارد کند. در واقع ورود بخش غیرتخصصی به حوزه معدن از یک سو و سایه تحریم‌ها توانست بخش معدن را از دیگر کشورهای معدنی دور کرده و فاصله میان بخش معدن ایران و بین‌الملل را افزایش دهد.

مشکلی به نام ماشین‌آلات

به گفته خرمی‌شاد، تحریم‌های ناعادلانه علیه جمهوری اسامی ایران در زمینه خرید و انتقال تجهیزات مورد نیاز طرح‌های توسعه و خطوط تولید مشکلات بسیاری را ایجاد کرد. علاوه بر آن، صادرات محصولات ایرانی به بازارهای بین‌المللی و انتقال وجه به ایران با مشکلات پیچیده‌ای روبه‌رو شده بود. فرسوده شدن ماشین‌آلات و تجهیزات حجم مشکلات در بخش معدن را افزایش داد. متاسفانه حوزه ماشین‌آلات در بخش معدن یکی از اصلی‌ترین مشکلات بخش معدن را شامل می‌شود. در سال‌هایی که ایران با تحریم‌های ظالمانه روبه‌رو بود، راه برای ورود ماشین‌آلات جدید به بخش معدن بسته شده بود. البته مشکل تنها به ورود ماشین‌آلات منتهی نمی‌شد بلکه تعمیر قطعات معیوب نیز در این دوران مشکل بود. ایمیدرو در پسابرجام نوسازی ماشین‌آلات معدنی و استفاده از دانش و فناوری روز دنیا را جزو اولویت‌های اصلی خود در همکاری‌های بین‌المللی قرار داد. در واقع اجرای برجام توانست مسیر ورود ماشین‌آلات معدنی را کوتاه کند.

چالش کاهش قیمت کامودیتی

معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در ادامه وضعیت ناپایدار بازار کامودیتی و کاهش تقاضا در بازار را یکی دیگر از مشکلاتی دانست که پیش‌روی ایمیدرو قرار داشت و افزود: این موضوع موجب کاهش چشمگیر قیمت‌ها و در نهایت کاهش درآمد در زنجیره معدن شد. بنابراین با توجه به ۳ مشکل برون سازمانی یادشده و برخی مشکلات درون سازمانی از جمله تغییرات متناوب مدیریتی در سطح مدیریت ارشد سازمان در فواصل کوتاه، موجب شد، در تحقق اهداف معدن و زنجیره معدنی با تاخیر روبه‌رو شویم. بی‌تردید سنگ‌آهن بارزترین مثال برای این موضوع خواهد بود. نوسان نمودار قیمتی برای این ماده معدنی توانست تمایل برخی از فعالان بخش معدن برای ادامه فعالیت کاهش دهد. وضعیت بازار برای این ماده معدنی چندان خوشایند فعالان خود نبود. سیاست‌های چین برای کاهش تولید فولاد توانست، میزان واردات سنگ‌آهن به این کشور را کاهش دهد، این در حالی است که چین یکی از اصلی‌ترین بازارهای صادراتی سنگ‌آهن ایران به شمار می‌رود. در نتیجه با چنین وضعیتی فعالیت در این حوزه با مشکل همراه شد.

در واقع کاهش صادراتی از یک سو و نبود تقاضا از سوی دیگر توانست فعالان حوزه سنگ‌آهن را با مشکلات مالی روبه‌رو کند، به‌طوری‌که برای معدنکاران در حوزه سنگ‌آهن در پرداخت مالیات و حقوق دولتی مشکلاتی به وجود آمد. این موضوع باعث شد فعالان بخش معدن به‌ویژه فعالان حوزه به‌دنبال ابزارهای جدید برای توسعه فروش محصولات خود باشد. یکی از این ابزارها ورود به بورس کالا است. در واقع فعالان این بخش معتقدند، کشف قیمت مناسب و منصفانه در بازار سنگ‌آهن می‌تواند مشکل فعالان این حوزه را برطرف کرده و موانع موجود بر سر راه توسعه زنجیره ارزش را از میان بردارد. البته در این میان سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایرانی(ایمیدرو) در ۳ سال گذشته سعی کرد با توسعه زنجیره ارزش به‌ویژه در حوزه فولاد میزان تقاضا را در بازار افزایش دهد. در واقع ایمیدرو تلاش کرد با استفاده از توسعه زنجیره ارزش و راه‌اندازی واحدهای جدید فولادی یا اجرای طرح‌های توسعه در کنار جلوگیری از خام‌فروشی، میزان تقاضا را در بازار داخلی افزایش دهد.

همکاری ایمیدرو با بخش خصوصی

خرمی‌شاد در ادامه با اشاره به عملکرد ۳ساله ایمیدرو، تصریح کرد: خوشبختانه در ۳سال اخیر با درایت در راهبری سیستم، موفق به حل برخی موانع شدیم. در همین‌باره از مدل‌های مختلف برای تامین مالی استفاده کردیم تا در بسیاری از مواقع، در کنار اجرای طرح‌ها بتوانیم میزان هزینه‌های مستقیم توسعه را کاهش دهیم. وی ادامه داد: همچنین در برخی موارد با بخش خصوصی مشارکت کرده و علاوه بر کاهش هزینه‌ها به رشد بخش خصوصی کمک کردیم. در طرح‌هایی مثل سرب و روی مهدی‌آباد، با مدل کنسرسیومی پیش رفته و نتایج بسیار مطلوبی حاصل شد. امروز در مهدی‌آباد یک کنسرسیوم قابل قبول با حضور طرف‌های ایرانی و خارجی در حال فعالیت است که این امر موجب جذب سرمایه‌گذاری و فناوری خارجی و همچنین رشد و بالندگی طرف ایرانی خواهد شد.

در واقع ایمیدرو همکاری با بخش خصوصی توانمند را جزو اولویت‌های اصلی خود قرار داد تا بتواند با استفاده از سرمایه‌گذاری این بخش توسعه بخش معدن را با سرعت بیشتری پیش‌برد. از سوی دیگر بخش خصوصی می‌تواند همکاری بهتری با بخش خصوصی خارجی به‌ویژه سرمایه‌گذاران اروپایی داشته باشد. این موضوع بی‌شک در جذب سرمایه‌گذار خارجی تاثیر مستقیم دارد. همچنین تشکیل کنسرسیوم‌های ایرانی- خارجی می‌تواند حضور ایران در بازارهای خارجی را آسان‌تر از گذشته کرده و از سوی دیگر ورود ماشین‌آلات جدید و استفاده از فناوری‌های نوین در بخش معدن را میسر کند.

همکاری با سرمایه‌گذاران خارجی

معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) همچنین با گذری بر موضوع برجام و از میان برداشته شدن تحریم‌ها، اظهار کرد: تصویب برجام و رفع تحریم‌ها موجب حضور بسیار درخشان و قابل‌ملاحظه شرکت‌های صاحب فناوری و سرمایه‌گذاران خارجی در ایران شده است. رشد و توسعه ایران برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز، بدون سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به‌طور تقریبی غیرممکن است. وی ادامه داد: در حال حاضر افزون‌بر ۲۰ یاداشت تفاهم بین ایمیدرو و شرکت‌های معتبر بین‌المللی امضاء شده و در حال پیگیری برای اجرایی شدن آنها هستیم. به‌عنوان مثال؛ براساس یکی از همین تفاهمنامه‌ها شرکت مشترکی به نام «پرشین‌متالیکز» با مشارکت ایمیدرو و شرکت دانیلی ایتالیا به منظور توسعه هر چه بیشتر صنایع فلزی، پایه‌گذاری شده است.

به گفته خرمی‌شاد، از سوی دیگر وضعیت بازار مواد معدنی نسبت به سال گذشته، از موقعیت و پایداری مناسب‌تری برخوردار بوده و موجب افزایش درآمدهای زنجیره معدن شده است.  این موضوع نیز به‌نوبه خود، موجب افزایش سرعت توسعه و بهره‌برداری از طرح‌های در دست اجرا خواهد شد. وی افزود: در همین شرایط، گروه برنامه‌ریزی استراتژیک ایمیدرو، در حال بروزرسانی و تدوین استراتژی‌های ایمیدرو در توسعه روابط بین‌الملل و جذب سرمایه‌گذاران و فناوری‌های برتر است.  این گروه، با مطالعه شرایط ایران و سایر کشورها، به‌ویژه کشورهای مشابه، در حال عارضه‌یابی وضعیت موجود است. البته برخی قوانین دست‌وپا گیر نیز باید هر چه زودتر اصلاح شود. خرمی‌شاد با بیان این مطلب که تمامی موارد یادشده به منظور تعریف و راه‌اندازی طرح‌های توسعه‌ای در زنجیره معدن کشور است، اظهار کرد: ایجاد ارزش‌افزوده در این زنجیره موجب افزایش چشمگیر تولید ناخالص داخلی و اشتغالزایی گسترده و پایدار در سطح ایران خواهد شد. تقویت تولیدات زنجیره معدنی به توسعه صنایع پایین‌دستی منجر و ایران را برای اجرای مقتدرانه اقتصاد مقاومتی آماده می‌کند. بدون شک مسیر خروج از تولید تک‌محصولی و وابستگی اقتصاد کشور به نفت، از زنجیره معدن عبور می‌کند.