خبر اول، رفع مشکل ایران با شرکت هرمس (بزرگ‌ترین شرکت فعال در زمینه پوشش بیمه اعتباری) و پرداخت کامل اقساط متعلق به دوران تحریم‌ها است. پیش از این، بدهی ایران به شرکت هرمس به یکی از موانع همکاری‌های اقتصادی بین دو طرف تبدیل شده بود و آلمان برقراری مجدد این بیمه برای تضمین صادرات به ایران را منوط به پرداخت بدهی‌ها کرده بود. خبر دوم، توافق آلمانی‌ها با سه بانک ایرانی برای افتتاح شعبه در شهر مونیخ آلمان است. اقدامی که با اجرایی شدن آن عملا رویکرد ایران‌هراسی در بخش مالی و بانکی را که ناشی از دوران تحریم‌ها است تعدیل خواهد کرد. خبر سوم، اعلام آمادگی آلمانی‌ها برای تسهیل در برقراری روابط کارگزاری است. به اعتقاد کارشناسان، با توجه به نقش اقتصادی آلمان در اروپا و تاخیر این کشور در برقراری رابطه مجدد با ایران بعد از برجام، این اعلام آمادگی از سوی ژرمن‌ها اهمیت دارد. براساس اعلام مقامات مسوول در بانک مرکزی، شبکه بانکی پس از اجرایی شدن برجام در 220 بانک سراسر دنیا بیش از 500 حساب بانکی و روابط کارگزاری برقرار کرده است.

هیاتی صنعتی-تجاری از ایالت باواریای آلمان به سرپرستی «ایلزه آیگنر»، وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی این ایالت، برای انجام مذاکره رو در رو با فعالان اقتصادی، به ایران سفر کرده است. پس از حصول برجام، این دومین بار است که باواریایی‌ها برای توسعه مراودات دوجانبه فعالان اقتصادی ایران با این ایالت صنعتی به ایران سفر کرده‌اند تا علاوه بر پیگیری مذاکرات پیشین در حوزه صنعت، بتوانند فکری به حال مراودات بانکی کنند و با مذاکره با طرفین ایرانی به تفاهماتی در حوزه نقل و انتقال پول برسند؛ مشکلی که باعث شده روابط محکم اقتصادی بین ایران و اروپا شکل نگیرد. گویا این بار ایالت باواریا عزمی جدی برای توسعه روابط با ایران دارد به‌طوری که براساس مذاکراتی که بین وزیر اقتصاد ایالت باواریای آلمان و مسوولان بانک مرکزی انجام شده، مقدمات افتتاح سه شعبه از سه بانک ایرانی در این ایالت فراهم شده است. وزیر اقتصاد ایالت باواریا با اعلام این خبر در نشست فعالان اقتصادی ایران و آلمان گفت: با تمام بانک‌های ایالت باواریا برای سرمایه‌گذاری در ایران مذاکره شده و قرار است ۳ بانک ایرانی در ایالت باواریا فعالیت خود را آغاز کنند.

روابط بانکی، محور مذاکرات

البته این نخستین بار نیست که هیاتی صنعتی - تجاری از ایالت باواریا وارد ایران می‌شود؛ چراکه در آبان ماه سال گذشته نیز یک هیات تجاری از این ایالت به ایران آمد و در یک نشست مشترک با اتاق بازرگانی تهران زمینه‌های همکاری بین دو طرف بررسی شد. مسوولان این ایالت همچنین میز باواریا را در ایران فعال کردند تا همواره در دسترس فعالان اقتصادی ایرانی باشند. پس از آن دیدار و با جدیتی که مسوولان و فعالان اقتصادی ایالت باواریا برای توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف صنعتی از خود نشان دادند، یک هیات تجاری 60 نفره در اواخر بهمن ماه گذشته از اتاق تهران به این ایالت سفر کرد و در شهرهای مونیخ و برلین با برگزاری چند نشست مذاکره مستقیم و بازدید از صنایع موجود، گسترش مراودات با این ایالت صنعتی را پیگیری کرد.

امضای تفاهم‌نامه همکاری میان انجمن قطعه‌سازان ایران با اتحادیه صنایع آلمان از جمله دستاوردهای این سفر بود. از این‌رو، هیات اقتصادی ایالت باواریا که متشکل از تولیدکنندگان ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، خودروسازی، قطعه‌سازی و بانکداری و موسسات مالی بود، روز گذشته با فعالان اقتصادی و اعضای اتاق تهران مستقیم و رو در رو دیدار و گفت‌وگو کردند. فعالان اقتصادی باواریا نشان دادند که برای برقراری ارتباط با ایران بسیار مصر هستند و در اغلب گفت‌وگوهای دوجانبه، پیشنهادهای کاربردی و عملیاتی ارائه کردند. آن‌گونه که در مذاکرات دو طرف مطرح شد، علاوه بر تفاهم در باب مراودات تجاری و صنعتی، روابط بانکی نیز محور مذاکرات قرار گرفته و در این زمینه تفاهماتی در حوزه بانکی نیز حاصل شده است.

جایگاه اقتصاد باواریا در آلمان

براساس این گزارش، اگرچه روابط تجاری بین دو کشور ایران و آلمان از سابقه طولانی برخوردار است، اما با اعمال تحریم‌ها علیه ایران، حجم مبادلات تجاری بین دو کشور کاهش یافت به‌طوری که ارزش مبادلات تجاری از 6 میلیارد و 900 میلیون دلار بین دو کشور در سال 90 به 3 میلیارد و 200 میلیون دلار در سال 91 کاهش یافت. این روند کاهشی همچنان ادامه یافت به‌طوری که ارزش مبادلات تجاری ایران و آلمان در سال 92 معادل 2 میلیارد و 786 میلیون دلار و در سال 93 معادل 2 میلیارد و 685 میلیون دلار گزارش شده است، اما به نظر می‌رسد که با رفع تحریم‌ها، آلمان برای توسعه مراودات اقتصادی با ایران بسیار مشتاق است. از این‌رو توسعه مراودات اقتصادی و تجاری با ایالت باواریای آلمان از این نظر برای ما مهم است؛ چون این ایالت با تولید ناخالص داخلی معادل 488 میلیارد یورو در سال 2013 دومین اقتصاد بزرگ را در میان ایالت‌های آلمان به خود اختصاص داده و عملکرد برندهای معروف این منطقه نقش مهمی در جایگاه اقتصادی‌ آن ایفا می‌کند. از این رو این ایالت می‌تواند شریک تجاری و صنعتی خوبی برای ایران در شرایط پسابرجام باشد.

رشد تجارت با آلمان در پسابرجام

مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران در نشست فعالان اقتصادی ایران با هیات تجاری باواریای آلمان، با اشاره به اینکه پس از برداشته شدن تحریم‌ها در 10 ماه گذشته مذاکرات خوبی با آلمان انجام شده و برخی از این مذاکرات تبدیل به قرارداد شده است، گفت: در 10 ماه گذشته حجم تجارت دو کشور 25 درصد افزایش یافته است. خوانساری با بیان اینکه حجم تجارت بین ایران و آلمان قبل از تحریم‌ها، 4 میلیارد دلار بوده ابراز امیدواری کرد که در آینده این رقم به 10 میلیارد دلار برسد.

رئیس اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه آلمان سابقه خوبی از لحاظ تجارت با ایران داشته، بزرگ‌ترین مشکل ایران در مراودات اقتصادی با آلمان را روابط بانکی عنوان کرد و افزود: اگرچه در این زمینه مذاکراتی انجام شده است، اما هنوز این مشکل پابرجاست. خوانساری این را هم گفت که براساس مذاکراتی که وزیر اقتصاد ایالت باواریا با بانک مرکزی ما داشته، قرار است سه بانک ایرانی به زودی در ایالت باواریا شعبه بزنند و مقدمات این کار نیز فراهم شده است. خوانساری با اشاره به اینکه بانک‌های بزرگ آلمانی همچنان در برقراری روابط بانکی با ایران تعلل می‌کنند، گفت: این انتظار وجود دارد که مقامات سیاسی آلمان، فشار سیاسی آمریکا بر نهادهای اقتصادی اروپا از جمله آلمان را برطرف کنند. وی در بخش دیگری از سخنان خود به رفع مشکل بیمه هرمس بین دو کشور اشاره کرد و گفت:‌ آلمانی‌ها نباید تصور کنند که ایران یک بازار 80 میلیون نفری برای آنهاست، بلکه با توجه به کشورهای همسایه، ایران ظرفیت یک بازار 400 میلیون نفری را برای آلمان دارد.

خوانساری با بیان اینکه ایران کشوری است که به لحاظ امنیت در منطقه وضعیت بسیار خوبی دارد، گفت: علاوه بر این موضوع، جوانان تحصیلکرده جزو ظرفیت‌های کشورمان هستند. رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به پیش‌بینی رشد 5 درصدی اقتصاد کشور در سال 95 اظهار کرد: همین موضوع نوید شکوفایی اقتصاد و همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی را به ما می‌دهد. البته خوانساری ضمن انتقاد از اینکه تاکنون در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق عمل نکرده‌ایم، تصریح کرد: اما نوید رشد اقتصادی می‌تواند برای صنعتگران و تجار آلمانی بسیار سودمند باشد. رئیس اتاق بازرگانی تهران خطاب به طرف‌های آلمانی خواستار شد که به ایران به‌عنوان بازار صادراتی خودشان نگاه نکنند؛ چراکه شرکت‌های صنعتی و تجاری ایران آمادگی دارند در زمینه‌های مختلف از جمله خودرو با آلمان فعالیت مشترک داشته باشند. رئیس اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه ایران یکی از بزرگ‌ترین کشورها در زمینه تولید خودرو است، گفت: سالانه میزان تولید خودرو در کشور ما به یک میلیون و 400 هزار دستگاه می‌رسد. همچنین، ایران از منابع نفت و گاز کافی برخوردار است و در حال حاضر شرکت توتال فرانسه در این زمینه با ایران همکاری‌هایی داشته و آلمان هم می‌تواند در زمینه نفت و گاز با ایران مشارکت داشته باشد.

برداشتن موانع در روابط با ایران

«ایلزه آیگنر» وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریای آلمان با بیان اینکه در ایالت باواریا طیف گسترده‌ای از شرکت‌های بزرگ جهانی از جمله زیمنس وجود دارند، اظهار کرد: در حال حاضر شرکت‌های تجاری همراه ما در این سفر شرکت‌های کوچکی هستند که البته این شرکت‌ها دارای خلاقیت و فناوری هستند و هیچ چیزی کمتر از شرکت‌های بزرگ آلمانی ندارند. وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریای آلمان، با اشاره به سخنان خوانساری در رابطه با رشد اقتصادی 5 درصدی ایران گفت: این رشد مولفه مهمی برای موفقیت در منطقه است و ما تمایل داریم که همکاری اقتصادی با ایران را به‌طور جدی دنبال کنیم. «آیگنر» با اشاره به اینکه هنوز موانعی برای پیگیری فعالیت‌های اقتصادی دو کشور وجود دارد، تصریح کرد: تلاش ما برداشتن موانع است که یکی از اقدامات انجام شده در این راستا رفع مشکل بیمه هرمس است.

وی همچنین از توافق با سه بانک ایرانی سینا، خاورمیانه و پارسیان برای افتتاح شعبه در ایالت باواریا خبر داد و گفت: این مهم بستری برای همکاری اقتصادی بین دو کشور را فراهم می‌کند، ضمن اینکه سیاست هم در این زمینه به کمک اقتصاد آمده تا معاملات بین شرکت‌ها انجام شود. در ادامه این نشست «برترام بروسارت» مدیرعامل اتحادیه صنعت ایالت باواریا نیز تصریح کرد: نیازهای طرف ایرانی در حوزه زیرساختی و بازرگانی آن چیزی است که شرکت‌های ما می‌توانند ارائه دهند. «بروسارت» افزود: ایالت ما در حیطه اتومبیل و قطعات نقش فعالی در صادرات دارد و ما از دوستان ایرانی می‌خواهیم حتما در این حیطه با ما همکاری داشته باشند. وی با اشاره به اینکه نوآوری و خلاقیت یکی از خصوصیات آلمانی‌ها است، گفت: اما توقع ما از فعالان اقتصادی ایران این است که صبر داشته باشند؛ زیرا انجام کارهایی که طی 10 سال مسکوت مانده در عرض 10 ماه بعد از لغو تحریم‌ها قابل انجام نیست. مدیرعامل اتحادیه صنعت ایالت باواریا با تاکید بر اینکه در 10 ماه گذشته اقدامات زیادی انجام شده، اظهار کرد: اما تنها بخشی از این اقدامات ازسوی رسانه‌ها منتشر شده است. «بروسارت» با بیان اینکه ما آمادگی همکاری با اتاق تهران را داریم، گفت: میز این اتاق در خانه اقتصاد بایرن در مونیخ موجود است و همکاران شما می‌توانند از آن استفاده کنند.

تمرکز بر سرمایه‌گذاری مشترک

از سوی دیگر، در کنفرانس خبری رئیس اتاق بازرگانی تهران و وزیر اقتصاد باواریای آلمان، مسعود خوانساری با تاکید بر اینکه تمرکز ما در روابط اقتصادی با هیات‌های اقتصادی آلمانی بیشتر سرمایه‌گذاری مشترک بین دو کشور است، تصریح کرد: براساس برنامه‌های پنج‌ساله، ایران سالانه نیاز به 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی دارد. اگرچه در کنار این موضوع به قراردادهای صادراتی نیز توجه می‌شود. خوانساری ادامه داد: مذاکرات خوبی بعد از برجام در رابطه با سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شده و تعدادی از این مذاکرات منجر به عقد قرارداد شده است.

وزیر اقتصاد، رسانه، انرژی و تکنولوژی ایالت باواریا نیز در پاسخ به این پرسش که مشکلات بانکی بین دو کشور چه زمانی قرار است حل شود و چرا برقراری روابط بین بانکی دو کشور آلمان حرکت کندی دارد، گفت: در مقایسه با 10 ماه گذشته پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم، به‌طوری که حتی مشکل بیمه هرمس نیز حل شده است.

وی تصریح کرد: ما با تمام بانک‌های ایالت باواریا برای سرمایه‌گذاری در ایران وارد مذاکره شده‌ایم و البته بانک‌های ما در این ایالت دولتی نیستند و همگی خصوصی هستند. به‌طوری که در این سفر تعدادی از نمایندگان این بانک‌ها همراه ما به ایران سفر کرده‌اند. وی گفت: تمرکز اصلی ما در این سفر موضوع مراودات بانکی بین دو کشور بوده تا به بانک‌های ایرانی کمک ‌کنیم که در آلمان فعال شوند. وزیر اقتصاد ایالت باواریا در مورد اینکه شروط ایران برای همکاری با کشورهای دارای تکنولوژی از جمله آلمان، مشارکت مبنی بر انتقال تکنولوژی و فناوری است آیا این موضوع یعنی انتقال تکنولوژی و فناوری به ایران را در قراردادها می‌پذیرید، بیان کرد: در سفر قبلی که به ایران داشتیم قراردادهایی برای انتقال تکنولوژی بین دو دانشگاه آلمانی از جمله دانشگاه فنی مونیخ با ایران به امضا رسید و در این سفر هم قراردادی با یک شرکت با نام اختصاری ICOBIGE در زمینه انتقال دانش فنی نیز صورت گرفته است. به گفته وی، یکی دیگر از اهداف آلمان در توسعه روابط خود با ایران استفاده از پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیر ایران است.