البته قله مخارج دولت در اقتصاد ما نیز در سال ۸۶ است. واردات نیز به همین شکل افزایش شدیدی یافت. نتیجه‌ این شد که تولیدکننده داخلی از عرصه رقابت بیرون رفت و تولید کننده خارجی جایگزین آن شد.

مسعود نیلی اظهار داشت: علاوه بر این، درست در زمانی که ما به نفت و واردات وابسته می‌شدیم، اتفاق دیگری در عرصه سیاست خارجی ما می‌افتاد و آن این بود که در سیاست، با دنیا درگیرتر می‌شدیم. او افزود: در آن برهه، تجارت خارجی و سیاست خارجی ما در نقطه مقابل هم حرکت کردند که این مثل خربزه با عسل خوردن است.

نیلی ادامه داد: در اقتصاد ما قله نسبت واردات به تولید داخلی در سال ۱۳۹۰ شکل گرفت، یعنی زمانی که تحریم شدیم و به خاطر وابستگی به واردات بیشترین آسیب­‌ها به اقتصاد ما وارد شد. از سال‌­های ۸۴ و ۸۵ کاملا مشخص بود که ما به سمت مواجه شدن با محدودیت­‌های اقتصادی از جانب کشورهای بزرگ حرکت می‌­کنیم. وقتی چنین تصویری وجود دارد، قاعدتا شما باید در وابسته شدن به طرف خارجی محتاط‌ ‌­تر عمل کنید، نه برعکس. اشتباه بزرگ استراتژیک آن بود که بین سیاست خارجی و تجارت خارجی نه تنها هماهنگی نبود، بلکه تقابل شکل گرفت. اگر شما در سیاست خارجی تند حرکت می‌کنید، باید در اقتصاد محتاط باشید.

مشاور اقتصادی حسن روحانی تصریح کرد: بنابراین به یکباره متوجه شدیم حجم زیادی از تعهدات ریالی برای دولت ایجاد شده که همه آن از نفت تامین می‌شد، تولید داخلی به میزان بی­‌سابقه­‌ای به واردات متکی به نفت وابسته است، حجم عظیمی هم از نقدینگی در اقتصاد ایجاد شده که در جیب مردم است و مردم هر لحظه می‌­توانند تصمیم بگیرند این نقدینگی را به بازار مسکن، ارز یا بانک ببرند.

مسعود نیلی تاکید کرد: وقتی ما به این وضعیت رسیدیم، طرف مقابل نیز به این نتیجه رسید که بهترین وقت برای این است که حربه‌­ای را که در نظر دارد فعال کند و همه چیز با هم دچار مشکل شود. به گفته نیلی متوسط واردات سالانه ما قبل از سال‌های نیمه دوم دهه ۸۰، کمی بیش از ۲۰ میلیارد دلار بوده است. این رقم در نیمه دوم دهه ۸۰ به بیش از ۸۵ میلیارد دلار در سال رسید. مسلم است شما با واردات سالانه ۲۰ تا ۲۵میلیارد دلار خیلی کمتر از تحریم آسیب می­‌دیدید.

او همچنین تاکید داشت: آمریکا در دی‌ماه ۱۳۹۰ تحریم نفت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را امضا کرد. این تحریم بدین‌گونه بود که کشورهایی که نفت از ایران خریداری می‌کنند باید ظرف شش ماه جایگزین پیدا کنند، چرا که در آن زمان خرید نفت از ایران طبق جدولی قرار خواهد گرفت که به یکباره باید کاهش قابل توجهی داشته باشد و در ادامه نیز باید سالی ۲۰ درصد کم شود تا به مقدار معینی برسد. به گفته او آمریکا این تحریم را شش ماه زودتر اعلام کرد تا پالایشگاه‌هایی که با نفت ایران کار می‌کنند، جایگزین پیدا کنند و نفت‌ کشورهای دیگر را خریداری کنند. در ضمن همان زمان این را هم اعلام کرد که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در شش ماه بعد تحریم خواهد شد.

مشاور اقتصادی دولت یازدهم خاطرنشان کرد: حتما توجه کرده‌­اید که بازار ارز ما زمانی به هم ریخت که تحریم‌­ها «اعلام» شد و نه «اِعمال». هنوز به خرداد ۹۱ نرسیده بودیم که زمان آن شش ماه رسیده باشد. زمانی که مردم متوجه شدند شش ماه دیگر قرار است ورودی ارز به اقتصاد کم شود، به سمت خرید دلار هجوم آوردند.