راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید تا پایان سال، ورود شرکت‌های رتبه‌بندی در روزهای آتی و لزوم افشای اطلاعات شرکت‌ها به‌صورت ماهانه از برنامه‌های در دست اجرای سازمان بورس است. محمدی همچنین از تغییر در سقف سپرده‌گذاری صندوق‌ها در بازار پول و سرمایه خبر داد که این تحول می‌تواند منجر به ورود نقدینگی جدید به بازار سهام و بدهی شود.

روز گذشته بازار سرمایه شاهد واکاوی فراز و فرود بازار سرمایه باحضور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و اصحاب رسانه بود. بعد از گذشت دوماه از سکانداری شاپور محمدی در سازمان بورس و اوراق بهادار، رئیس جدید ضمن پاسخگویی به سوالات خبرنگاران، برنامه‌ها و اقدامات صورت گرفته در این مدت را تشریح کرد. محمدی با اولویت قرار دادن 15 برنامه طی مدت سکانداری خود وعده داد تا بورس بتواند بسیاری از چالش‌های کنونی را پشت سر بگذارد. از مهم‌ترین‌ خبرهای محمدی برای اهالی بازار سرمایه بحث تغییر در سقف سپرده‌گذاری صندوق‌ها در بانک‌ها بود که این موضوع می‌تواند بورس تهران را با ورود نقدینگی جدیدی مواجه سازد. همچنین محمدی با تاکید بر تقویت بازار‌گردانی در بازار سهام، بر لزوم افشای اطلاعات نهانی شرکت‌ها از سوی بورس تاکید کرد.

برنامه‌های سازمان برای بازار سرمایه

در ابتدای این نشست شاپور محمدی با اشاره به اولویت‌ها و برنامه‌های در دست اجرا عنوان کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در تلاش است تا بتواند برنامه‌ای جامع برای تحقق اهداف بازار سرمایه اجرا کند. وی همچنین بیان کرد: عمدتا برنامه‌هایی که سازمان بورس با طرح در شورای عالی دنبال خواهد کرد در راستای اقتصاد مقاومتی است که قبلا در وزارت اقتصاد به تصویب رسیده و در این مرحله پیگیری خواهد شد.

تقویت سامانه‌های معاملاتی: مقاوم‌سازی بازار سرمایه یکی از اولویت‌های اصلی است که در این بین ارتقای سامانه‌های معاملاتی و ارتقای سامانه تسویه و پایاپای بازار بسیار مهم است. در این خصوص باید بتوانیم توان داخلی را در شکل حداکثری به‌کار‌گیریم و سامانه معاملات عمومی را در ایران فعال کنیم، البته اگر دانش بین‌المللی نیز کارآ باشد حتما از آن در این مسیر استفاده خواهد شد.

سامانه زمان‌سنجی: زمانبر بودن فرآیند‌های اجرایی در اقتصاد کلان کشور همواره یکی از چالش‌های مهم بوده است. بسیاری از پروژه‌های اقتصادی در مراحلی متوقف شده است که عمده دلیل آن بوروکراسی‌های اداری وقت‌گیر است. در این خصوص رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از شروع به کار سامانه زمان‌سنجی خبر داد. وی در این باره می‌گوید: یکی از پروژه‌های کلیدی که قبل‌تر نیز در وزارت اقتصاد و دارایی بررسی‌های اولیه آن انجام شد، بحث اصلاح رویه‌های اجرایی در سازمان بورس و به‌طور کلی در بازار سرمایه است. از هفته‌های اخیر سامانه زمان‌سنجی در سازمان فعالیت خود را آغاز کرده است که هم اکنون مراحل پایانی خود را طی می‌کند. در این خصوص، ورود درخواست‌ها به سازمان، فرآیند‌هایی که در هر بخش روی این درخواست‌ها انجام می‌شود و بررسی زمان اتمام این فرآیند‌ها گزارش خواهد شد. در پایان متوسط زمان به‌صورت ماهانه به شورای عالی بورس گزارش خواهد شد. این روند تا زمانی که بتوانیم در کمترین زمان بیشترین خدمات را ارائه دهیم ادامه می‌یابد. وی در ادامه بیان کرد: سامانه زمان‌سنجی محدود به بورس نبوده و در تمامی شرکت‌هایی که در بازار سرمایه به نوعی تحت نظارت سازمان بورس هستند از جمله چهار بورس فعال (شرکت بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی) به‌صورت تعدیل شده اجرا خواهد شد.

راه‌اندازی ابزارها: به زعم بسیاری از کارشناسان ورود ابزارهای مالی در بازار سرمایه می‌تواند تا حد زیادی بر تعمیق و تحرک آن اثرگذار باشد. بر همین اساس محمدی در جلسه معارفه خود یکی از اولویت‌های اصلی خود را در زمینه راه‌اندازی ابزار‌ها و بازارها بیان کرد. طی این جلسه نیز محمدی بر ایجاد بازار مشتقه و ابزارهایی نظیر اختیار خرید و فروش تاکید کرد. وی در این زمینه گفت: بخش قابل توجهی از فعالیت‌ها برای راه‌اندازی ابزار اختیار فروش و معامله انجام شده است. طبق برنامه قرار است در کوتاه‌ترین زمان (تا پایان سال 95) این ابزارها را وارد بازار کنیم.

واگذاری اختیارات: سازمان بورس به‌عنوان تنها نهاد نظارتی در بازار سرمایه عهده‌دار وظایفی است که در بعضی مواقع می‌تواند روند فعالیت‌ها در نهاد‌های زیر‌مجموعه را با اختلال مواجه کند. این موضوع در حالی طی سال‌های گذشته رواج داشته است که به نظر می‌رسد نهاد‌های کوچک‌تر پتانسیل‌های لازم برای اجرای بسیاری از فعالیت‌ها را دارند. خبر خوش رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در این خصوص واگذاری بخشی از اختیارات به شرکت‌های زیر‌مجموعه بود. محمدی در این خصوص می‌گوید: واگذاری اختیارات به ارکان بازار از برنامه‌هایی است که در هفته‌های قبل آغاز شده است. خوشبختانه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری وسعت این اختیارات تا حد زیادی افزایش یافته است که از آن جمله تغییر هزینه‌های صندوق‌ها نسبت به ارکان صندوق است. این موضوع کمک خواهد کرد صندوق‌ها تا حد ممکن فعالیت‌های درون‌سازمانی را انجام داده و در انتظار دستورالعمل سازمان بورس نباشند. یکی دیگر از موضوعات مهم درخصوص واگذاری اختیار امتحانات و کلاس‌های آموزشی به کانون کارگزاران است که قبل‌تر نیز پیگیری شده و هم‌اکنون نیز در حال مطالعه بیشتر است.

تعامل با نهاد‌های دیگر: بیش از 30 روز کاری از توقف نماد‌های بزرگ بانکی می‌گذرد. مشکلی که با شروع مجامع بورسی گریبان سهامداران این گروه را گرفته و تا‌کنون بی‌نتیجه مانده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سیستم چند نظارتی بر نهادهایی مانند بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای از مشکلاتی است که توافق بر سر صورت‌های مالی را مشکل ساخته است. محمدی یکی از برنامه‌های اجرایی سازمان در روزهای گذشته را تعامل با نهاد‌های دیگر به‌خصوص بانک مرکزی می‌داند. وی در این زمینه می‌گوید: در راستای تعامل با بانک مرکزی، تحقق سیاست‌های پولی(کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی) از اولویت‌های سازمان است. خوشبختانه صندوق‌ها پیشنهاد‌های خوبی را در این زمینه ارائه داده‌اند و سازمان نیز در این مدت با تمام درخواست‌هایی که در این زمینه ارسال شده موافقت کرده است.

تحول در سپرده‌گذاری صندوق‌ها: شاید مهم ترین خبر روز گذشته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار را بتوان تغییر در سپرده‌گذاری صندوق‌ها دانست. قبل‌تر مکانیسم صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت به گونه‌ای بود که می‌توانستند حداکثر 70‌درصد از منابع دریافتی خود را در بانک‌ها به‌صورت سپرده نگهداری کرده و 10 درصد را وارد بازار سرمایه کنند، اما در نشست روز گذشته، شاپور محمدی از اهدای مجوز جدید سازمان بورس در این خصوص خبر داد، وی در این زمینه بیان کرد: بر اساس برنامه جدید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت می‌توانند تنها 60 درصد از سرمایه خود را وارد بانک‌ها کنند. وی همچنین بیان کرد: ما معتقدیم پولی که از طریق بازار سرمایه جذب می‌شود باید در بازار سرمایه نیز صرف شود تا بتواند به رونق هر چه بیشتر صنایع منجر شود. با این‌حال بررسی‌ها نشان می‌دهد بر طبق این قانون 10 درصد از میزان سپرده صندوق‌ها در بانک‌ها کاهش می‌یابد و نقدینگی باقی مانده می‌تواند وارد بازار سهام یا بازار بدهی شود. همچنین در شرایطی که یکی از مشکلات کنونی در بازار کمبود نقدینگی است، این تحول می‌تواند هزینه تامین مالی شرکت‌های تولیدی در بورس را کاهش داده و بر رونق هر چه بیشتر بازار سرمایه بیفزاید.

افشای اطلاعات به‌صورت ماهانه: رکن اصلی هر بازاری شفافیت آن است. بازار سهام نیز از این قاعده مستثنی نبوده و شفافیت در عملکرد شرکت‌ها در آن بسیار مهم است. شاپور محمدی در جلسه روز گذشته بر افشای اطلاعات شرکت‌ها تاکید کرد و گفت: تقویت اطلاع رسانی و افشا اطلاعات از مهم‌ترین خواسته‌های بازار است، یکی از الزامات افشای اطلاعات مربوط به تولید است. در سازمان بورس می‌کوشیم تا تولید و فروش شرکت‌ها به‌صورت ماهانه و به منظور پیشگیری از سوء استفاده از اطلاعات نهانی منتشر شود. این یکی از اقلام مهم است که در افشا تاثیر داشته و ممکن است به‌عنوان اطلاعات نهانی استفاده شود. رئیس سازمان بورس همچنین به بحث گزارشگری بین‌المللی (IFRS) و شفافیت شرکت‌ها اشاره کرد و ادامه داد: حدود 20شرکت از جمله بانک‌ها و شرکت‌ها ملزم می‌شوند که در سال 96 گزارش‌های خود را مطابق «IFRS» ارائه دهند. در ادامه نیز شرکت‌های دیگر ملزم می‌شوند که گزارش‌های خود را با توجه به الگوهای بین‌المللی ارائه دهند.

تفاهم نامه‌های بین‌المللی: محمدی در ادامه این نشست به انعقاد تفاهم نامه با کشورهای خارجی نیز اشاره کرد و افزود: هفته پیش، تفاهم نامه‌ای با بافین آلمان منعقد شد که درخصوص همکاری و انتقال دانش مالی به کشور، همکاری فنی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بود. همچنین بحث‌های Dual Listing (شرکت‌هایی که در دو تابلو بورسی معامله می‌شوند) دنبال می‌شوند تا شرکت‌های ایرانی بتوانند در بورس آلمان لیست شوند.

سامانه پیامکی: محمدی با اشاره به راه‌اندازی سامانه جدید در بورس طی دو ماه آینده اظهار کرد: در حال حاضر اگر معامله‌ای در بورس انجام شود، خرید و فروش سهام از طریق پیامک به معامله‌گران انتقال داده نمی‌شود که پس از راه‌اندازی این سامانه، این مشکل برطرف شده و علاوه بر آگاهی معامله‌گران از جزئیات خرید و فروش سهام خود در بورس، امکان سوءاستفاده از کدهای معاملاتی کاهش یافته و به اشخاص نیز کمک می‌شود تا متوجه شوند در چه زمانی و چگونه از کد معاملاتی آنها استفاده شده است.

تقویت بازارگردانی: یکی از چالش‌های بزرگ بازار سهام ما طی سال‌های اخیر ضعف در بازار‌گردانی بازار سهام است. به گفته بسیاری از کارشناسان مشکل بازار در حال حاضر نبود بازارگردان برای سهم‌ها است چنانچه سهامداران عمده، وظیفه بازارگردانی شرکت‌های زیرمجموعه را به عهده بگیرند، بازار سرمایه به ثبات نسبی خواهد رسید و در این صورت نوسانات شدید قیمتی از بین می‌رود. بر همین اساس یک بازار گردان قوی می‌تواند روند بازار را به سمت یک حرکت منطقی هدایت کند. به این صورت که چنانچه قیمت سهم از قیمت ذاتی فاصله بگیرد، سهامدار عمده عرضه‌کننده باشد و چنانچه قیمت سهم به زیر قیمت ذاتی برسد، سهامدار عمده حمایت کند و تقاضا‌کننده باشد. شاپور محمدی در این زمینه می‌گوید: افزایش بازارگردانی از دیگر اولویت‌های سازمان است. چنانچه لازم باشد صندوق‌ها نیز وارد امر بازار گردانی می‌شوند. باید این امکان به وجود بیاید که بورس با بازارگردان‌های قوی بتواند به بازاری با بیشترین سوددهی برای سهامداران بدل شود.

«سمتا» برای حقیقی‌ها: بسیاری از سهامداران درخصوص دریافت سود سهام خود طی سال‌های اخیر با مشکلات بسیاری مواجه بودند. محمدی در این زمینه می‌گوید: برخی سهامداران به مدت دو سال است که سود سهام خود را دریافت نکرده‌اند و این امر مهم و کلیدی، موجب شد تا معاونت حقوقی سازمان اقدام به راه‌اندازی سامانه «سمتا» (دفتر رسیدگی به حقوق سهامداران)کند. بر این اساس، دفتر رسیدگی به شکایات سهامداران خرد در سازمان بورس فعال است و امیدواریم بتوانیم موضوع واریز سود سهام را قانونمند کنیم.

موسسات رتبه‌بندی در شرف ورود: رتبه‌بندی از مقوله‌های بسیار مهم شرکت‌های بورسی به شمار می‌رود. این موضوع از جهات مختلف می‌تواند بازار را تحت‌الشعاع قرار دهد، با عیارسنجی شرکت‌ها طبق قوانین بین‌المللی سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند با دید بهتری در ایران سرمایه‌گذاری کند. همچنین رتبه بندی در بازار‌های سرمایه به‌خصوص بازار بدهی می‌تواند پتانسیل‌های شرکت‌ها را شناسایی کرده و راه را برای فعالیت آنها هموار کند. در این زمینه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خبر از مذاکرات با شرکت خارجی Capital intelligence داد. این شرکت که از کمپانی‌های معتبر رتبه بندی جهان به شمار می‌رود می‌تواند تا حد زیادی چالش‌های بازار سرمایه در این زمینه را کاهش دهد. محمدی در رابطه با این موضوع می‌گوید: در سازمان بورس به دنبال این هستیم که علاوه بر رتبه بندی محلی، رتبه‌بندی بین‌المللی هم صورت بگیرد. در‌خواست‌های دیگری در این زمینه دریافت شده که در حال بررسی است که بعد از تایید نهایی به زودی اجرایی می‌شود.

تابلو تعاون: در روزهای گذشته خبری مبنی بر فراهم شدن شرایط ورود شرکت‌های تعاونی به بورس دریافت شد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در توضیح ورود این شرکت‌ها گفت: بورس تعاون یک بورس جدا از بازار سرمایه نیست و تنها به معنای پذیرش تعاونی‌های عام در بازار سرمایه است. باید این خبر را اعلام کنم که به زودی ۱۵تعاونی عام به تابلوی فرابورس خواهند رفت. در این زمینه ما آمادگی لازم را برای ورود تعاونی‌ها به بازار سرمایه داریم البته این موضوع به معنای تشکیل بورس تعاون نیست و تنها محدود به احداث تابلو شرکت‌های تعاونی است.

بزرگ‌ترین‌ سرمایه‌گذاری کشاورزی در بورس کالا: محمدی در این نشست، خبر از انتشار اوراق سلف گندم در بورس کالا داد و گفت: به زودی و ظرف روزهای آینده اوراق سلف گندم در بورس کالای ایران منتشر می‌شود. در این زمینه سازمان بورس و بورس کالا برای عرضه و انتشار اوراق سلف گندم آماده هستند و این کار بزرگ در انتظار یکسری توافقات میان بازرگانی دولتی و بانک کشاورزی است که به زودی نهایی خواهد شد. محمدی تاکید کرد: با انتشار اوراق سلف گندم در بورس کالا مطالبات کشاورزان که با تاخیر روبه رو شده تسویه و کشاورزان با مزیت‌های بورس کالا آشنا خواهند شد. دولت نیز با استفاده از ابزارهای بورس کالا می‌تواند تامین مالی مناسبی انجام دهد.

بازار ارز پس از یکسان‌سازی: دکتر محمدی در ادامه به بازار مشتقه ارزی اشاره کرد و گفت: یکسان‌سازی نرخ ارز از پیش شرط‌های راه‌اندازی بازار مشتقه ارز و به عبارت بهتر بازار آتی ارز به شمار می‌رود. سازمان بورس و مجموعه بازار سرمایه ارتباط و تعاملات خوبی با بانک مرکزی دارد که براساس توافقات انجام شده بازار آتی ارز به سرعت پس از یکسان‌سازی نرخ ارز راه‌اندازی خواهد شد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: بازار آتی ارز در راستای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز راه‌اندازی خواهد شد.

پتروشیمی در بورس کالا

محمدی در ادامه به جلسه شورای رقابت در مورد چگونگی عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، اشاره کرد و گفت: در این جلسه بر اساس وظایف سازمانی و قانونی از عملکرد بورس کالا در حوزه پتروشیمی دفاع شد. ما معتقدیم که بورس کالا شفاف تر از همه مکانیزم‌هایی است که می‌توان برای تنظیم، تعادل و مدیریت صحیح یک بازار مورد استفاده قرار داد. وی با بیان اینکه هیچ بازاری بدون اشکال نیست، افزود: در جلسه شورای رقابت عنوان شد حتی اگر اشکالات کوچکی در روند معاملات بورس کالای ایران باشد این انعطاف پذیری وجود دارد که با همفکری فعالان صنعت پتروشیمی این اشکالات رفع شود، اما اینکه بخواهیم معاملات محصولات پتروشیمی را از بورس خارج کنیم به هیچ عنوان علمی و منطقی نیست. رئیس سازمان بورس افزود: در دنیا حرکت همه بازارها به سمت بورسی شدن است بنابراین ما نیز در نباید حرکت رو‌به عقب داشته باشیم. محمدی تاکید کرد: با ارائه راهکارها و توسعه ابزارهای جدید به دنبال توسعه صنعت پتروشیمی هستیم، چرا که تقویت ابزارهای جدیدی در بورس‌های کالا و انرژی از اولویت‌های بازار سرمایه است، بنابراین در تلاش هستیم تا حجم معاملات پتروشیمی در بورس کالا را افزایش دهیم که این از نکات قابل تامل و مثبت بورس کالا به شمار می‌رود.

نگاه بلند‌مدت راهگشای بازار

در پایان دکتر محمدی با اشاره به اینکه باید عملکرد شرکت‌ها در قیمت‌ها منعکس شود، گفت: مانند همه بورس‌های پیشرفته، باید قیمت‌ها متناسب با توان و پتانسیل شرکت‌ها حرکت کند. در عین حال، نظر سهامداران باید نسبت به شرکت‌ها دیده شود. وی ادامه داد: شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه از پتانسیل‌های خوبی برخوردارند و بدیهی است که برخی از سرمایه گذاران تحت تاثیر شایعات خرید و فروش کنند. تحلیل بنیادی راهنمای خوبی برای سرمایه گذاران است. حتی اگر قیمت‌ها به دلایلی در مقطعی خوب کشف نشود، از این رو نباید افراد تحت تاثیر شایعات، اقدام به خرید و فروش سهام کنند. در این بین لازم است که سرمایه گذاران به پتانسیل‌های بلندمدت هم توجه داشته باشند.