سناریوی عقب ماندگی در میادین مشترک نفت و گاز ایران این بار در میدان مشترک فرزاد در حال اجرا بود و با وجود لغو تحریم‌ها اما توسعه این میدان مشترک گازی با عربستان سعودی متوقف مانده است. بر این اساس، پس از عقب ماندگی‌های گسترده در توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس به ویژه در میادینی همچون فروزان و اسفندیار (مشترک با عربستان)، سلمان و نصرت و فرزام (مشترک با امارات) و لایه نفت و گازی پارس جنوبی (مشترک با قطر) حالا نوبت به درجا زدن در توسعه میدان مشترک فرزاد رسیده است.

عربستان ۳۰۰ برابر ایران گاز می‌برد

«کریم زبیدی» رئیس شورای عالی مخازن شرکت ملی نفت ایران با اشاره به عقب ماندگی در توسعه میادین مشترک فرزاد A  و B، گفت: در حال حاضرعربستان سعودی با استفاده از فناوری‌های خارجی، روزانه از برخی چاه‌های میادین فرزاد «حصبه» تا ٣٠٠ میلیون فوت مکعب گاز برداشت می‌کند.

معاون برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه هم اکنون ایران برداشت گازی از میادین فرزاد انجام نمی دهد، تصریح کرد: باید با استفاده از تکنولوژی‌های جدید نسبت به آغاز تولید گاز طبیعی از میادین رزاد A  و B در دوران پساتحریم اقدام کنیم.

یک دکل هم برای توسعه فرزاد نداریم

از سوی دیگر درحالی در بخش ایرانی میدان گازی فرزاد حتی یک دستگاه دکل حفاری هم مشغول به کار نیست و عملا هیچ برنامه جامعی تاکنون برای توسعه این میدان مشترک گازی در شرکت ملی نفت ایران تعریف و اجرا نشده است که آرامکوی عربستان سعودی قراردادی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلاری با دو شرکت هندی و سنگاپوری برای توسعه این میدان امضا کرده است.

به عبارت دیگر همزمان با توقف و تعلیق توسعه میدان مشترک گازی فرزاد در بخش ایرانی، آرامکوی عربستان سعودی به دنبال افزایش ظرفیت تولید گاز میدان حصبه به دو میلیارد فوت مکعب تا سال ۲۰۱۹ میلادی بوده که در صورت تحقق معادل تولید دو فاز پارس جنوبی از این میدان مشترک با ایران گاز برداشت می‌کند. 

در شرایط فعلی، عربستان سعودی با کسری شدید گاز طبیعی دست و پنجه نرم می‌کند به طوری‌که در فصل تابستان امسال بخش عمده‌ای از سوخت نیروگاه‌های برق این کشور عربی با استفاده از فرآوری نفت خام تامین شده و در صورت افزایش برداشت گاز از میدان مشترک با ایران، علاوه بر تامین سوخت نیروگاه‌ها می‌تواند خوراک بیشتری هم در اختیار صنایع پتروشیمی خود قرار بدهد.

زنگنه: قول فرزاد را به هندی‌ها داده‌ایم

همزمان با برنامه ریزی گسترده عربستان برای برداشت گاز از میدان مشترک با ایران، شرکت ملی نفت ایران در طول ۱۵ سال گذشته تاکنون با شرکت ONGC هند مذاکرات متعددی را برای توسعه بخش B این میدان مشترک گازی آغاز کرده که تاکنون این مذاکرات حتی منجر به امضای یک تفاهم نامه همکاری بین دو طرف نشده است.

در همین حال بیژن زنگنه وزیر نفتف بهمن ماه سال گذشته در نشستی خبری در جمع خبرنگاران درباره آخرین وضعیت مذاکرات با شرکت‌های هندی برای توسعه میدان فرزاد B، گفته بود: «تنها میدانی که قول توسعه آن به یک شرکت خارجی داده شده، میدان فرزاد B بوده که قول آن در سطح روسای جمهور دو کشور به هندی‌ها داده شده است.»

علی اکبر شعبانپور، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس هم چند هفته قبل در تشریح مذاکرات انجام گرفته با شرکت ONGC هند برای توسعه بخش B میدان گازی فرزاد، گفته بود: در مذاکرات اخیر نظرات دو طرف بسیار به یکدیگر نزدیک شده و اختلافات در خصوص مسائل مالی و فنی به حداقل رسیده و پیش بینی می‌شود تا مهر ماه یک قرارداد HOA بین دو طرف امضا و سپس مذاکرات وارد روند اجرایی‌تری شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه بر اساس برآوردهای انجام گرفته، بار مالی توسعه فاز اول این میدان گازی بین ۴.۵ تا ۵ میلیارد دلار است، تاکید کرده است: تعیین مدل مالی یکی از محورهای مذاکرات آتی برای توسعه این میدان گازی خواهد بود.

از سوی دیگر ایران اخیرا برای ظرفیت تولید گاز میدان فرزاد B با هندی ها به توافق رسیده به طوری که قرار است در فاز اول این میدان مشترک حدود ۲ میلیارد فوت مکعب گاز برداشت شود.

بلوک فارسی حوزه‌ای هیدروکربنی در خلیج فارس شامل میدان نفتی بینالود و میدان گازی فرزاد B است که پس از کشف ذخایر هیدروکربنی در این منطقه، قرارداد توسعه این میدان با کنسرسیومی متشکل از سه شرکت دولتی هند در سال ۲۰۰۲ میلادی امضا شد.

در حال حاضر میدان فارسی با در اختیار داشتن ۵۰۸ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و ۲۱۲ میلیون بشکه میعانات گازی حدود ۲۵ درصد بیش از تولید گاز بزرگترین شرکت هند در جنوب این کشور است.