گرچه وجود کارت‌های اعتباری برای شبکه بانکی ماجرای جدیدی نیست و از بیش از ۱۰ سال پیش به‌طور پراکنده و کم‌کاربرد در بین بانک‌ها وجود داشته اما چندی است به‌طور جدی‌تری به برنامه‌های بانکی اضافه شده و ظاهرا قرار است با رویکردی متفاوت از قبل در رونق تولید و اقتصاد اثرگذار باشد.

بعد از تجربه صدور کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی که از سال گذشته و در قالب طرح تسریع رونق اقتصادی و با خط اعتباری بانک مرکزی به‌طور هرچند ناقص به مرحله‌ اجرا درآمد، این‌بار قرار است روال کارت‌های اعتباری با بازنگری در روال قبلی و به‌طور گسترده‌تری در اختیار مردم قرار گیرد.

توزیع کارت‌های اعتباری در  شرایطی به زودی در دستور کار بانک‌ها قرار خواهد گرفت که بانک مرکزی معتقد است اجرایی شدن آن هزینه‌های تشکیل پرونده در بانک‌ها را کاهش داده و برخی شبهات در مورد عملیات بانکی را از بین می‌برد.

جزئیات توزیع کارت‌های سه رنگ

این در حالی است که کارت‌های جدید برخلاف طرح قبلی که با طرح «کارت اعتباری خرید کالای ایرانی» متفاوت است؛ به طوری که کارت‌های قبلی منحصرا برای خرید کالای ایرانی بود اما کارت‌های جدید محدودیتی در خرید انواع کالا و خدمات نداشته و تا سقف ۵۰ میلیون تومان از سوی شبکه بانکی صادر می‌شود ولی کارت‌های قبلی سقف ۱۰ میلیونی و با سود ۱۲ درصد توزیع می‌شد که در این حالت متقاضی نمی‌توانست به‌طور مستقیم به بانک مراجعه و آن را دریافت کند، چرا که باید از طریق سازمانی که در آن مشغول به کار بود، ثبت نام و طی مراحلی برای وی کارت اعتباری صادر می‌شد.

در کارت‌های جدید اینگونه نیست و در سه رنگ برنزی تا سقف ۱۰ میلیون تومان، نقره‌ای ۳۰ میلیون تومان و طلایی ۵۰ میلیون تومان صادر و براساس بازپرداخت اقساط از سوی مشتری به وی تحویل می‌شود. سود بازپرداخت تسهیلات این کارت‌ها براساس عقود مبادله‌ای که اکنون با سود عقود مشارکتی برابر و تا ۱۸ درصد است، خواهد بود.

گرچه قرار بود کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی به مدت یکسال توزیع شود، اما براساس موافقتی که از سوی بانک مرکزی انجام شد تا پایان سال جدید زمان آن تمدید شده و در این حالت متقاضیان اکنون با دو گزینه برای دریافت کارت‌های اعتباری در شبکه بانکی مواجه خواهند بود. اما کارت‌های اعتباری سه‌رنگ قرار است به زودی جایگزین تسهیلات خرد از جمله کالا، خودرو و امثال آن شود و براساس وعده بانک مرکزی این کارت‌ها حداکثر تا پایان سال آینده جای وام‌های خرد را خواهد گرفت.

در مورد کارت‌های جدید اعتباری باید این را هم اضافه کرد که خرید طی ماه انجام شده و در پایان آن صاحب کارت می‌تواند نسبت به تسویه بدهی اقدام کند، اما اگر امکان تسویه وجود نداشت دارندگان باید مانده بدهی خود را به مدت ۱۲ تا ۳۶ ماه تقسیط کرده و پرداخت کنند. در اعطای این کارت‌ها اعتبارسنجی مشتریان و سابقه خوش‌حسابی آنها مورد توجه بوده و هر شهروند می‌تواند از بانک‌های مختلف کارت اعتباری بگیرد، اما سقف اعتبار دریافتی نمی‌تواند بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد.

اما جزئیات بیشتری از نحوه‌ توزیع کارت‌های اعتباری بیانگر این است که اولویت تسویه تمام یا بخشی از بدهی مشتری بابت صورت‌حساب‌های مختلف در صورت عدم تعیین توسط وی با صورت‌حساب‌هایی است که زودتر صادر شده است. همچنین در صورتی که سررسید تسهیلات اعطایی از طریق کارت اعتباری فراتر از تاریخ انقضای آن باشد، مهلت بازپرداخت تسهیلات در چارچوب ضوابط و مقررات جاری پس از انقضای کارت اعتباری ادامه خواهد داشت.

چنانچه مشتری بعد از دوره تنفس و پیش از سررسید نسبت به بازپرداخت تمام یا بخشی از تسهیلات اقدام کند، موسسه مکلف است حداقل ۹۰ درصد سود پنهان اقساط زودپرداخت را متناسب با مدت باقی‌مانده تا سررسید اقساطی که پرداخت شده به مشتری تخفیف دهد و مبلغ وصولی را بین مانده اصل و سود تسهیلات اعطای سهم بندی کند.

در مقابل اگر دارنده کارت به تعهدات خود در مقابل موسسه برای بازپرداخت تمام یا بخشی از تسهیلات در سررسید مقرر عمل نکند، موسسه مبلغی را تحت عنوان وجه التزام تاخیر تعدیه دین براساس ضوابط و مقررات ابلاغی بانک مرکزی و متناسب با مبلغ و مدت تاخیر، مطالبه خواهد کرد.

شرایط مسدود یا ابطال کارت اعتباری

در دستورالعمل توزیع کارت‌های اعتباری شرایطی هم موجود است که می‌تواند موجب مسدود و کارت‌های اعتباری شود. براین اساس اگر مطالبات بانک‌ها در دو ماه از سررسید وصول نشود آن بانک موظف است کارت اعتباری را مسدود و امکان استفاده از آن را به حالت تعلیق در آورد. همچنین بانک مکلف است این موضوع را به مشتری اعلام کند و در صورتی که حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از سررسید مطالبات آن وصول نشد کارت را باطل کند. این در حالی است که چنانچه کارت اعتباری سه‌بار مسدود شود امکان ابطال آن برای بانک وجود دارد.

همچنین در صورت موافقت بانک با درخواست مشتری برای رفع مسدودیت یا اعطای مجدد کارت اعتباری ابطال شده به دلیل عدم ایفای تعهدات از جانب مشتری، رفع انسداد، شارژ یا اعطای مجدد کارت اعتباری پس از بازپرداخت اقساط سررسید شده و به شرط سپری شدن دو ماه درباره‌ی کارت اعتباری مسدودی و یکسال برای کارت ابطال شده خواهد بود.

شرایط دریافت وجه از دارنده کارت اعتباری چگونه است؟

اما درباره این‌که آیا بانک می‌تواند در قبال اعطای کارت اعتباری هزینه‌ای را از مشتری دریافت کند یا خیر باید یادآور شد که بانک این امکان را دارد که براساس ضوابط بانک مرکزی مبلغی را تحت عنوان «کارمزد صدور کارت اعتباری و اعتبارسنجی مشتری» و «آبونمان سالانه کارت اعتباری» از مشتری و «کارمزد بهره‌برداری از کارت اعتباری» از پذیرنده کارت دریافت کند. این در حالی است که دریافت هرگونه وجه دیگری از مشتری به استثنای این موارد تحت هر عنوانی ممنوع است.

چنانچه براساس توافق بانک و پذیرنده کارت پرداخت مطالبات ناشی از استفاده مشتری از کارت اعتباری در پایان دوره تنفس انجام شود مشروط به این‌که مشتری بدهی خود را تا این زمان پرداخت نکند، بانک بابت استفاده وی از کارت اعتباری حق دریافت سود ندارد.