وضعیت تقاضای برق و شکل‌های مختلف انرژی باعث شده تا باز هم زغال‌سنگ جذابیت پیشین خود را باز یابد تا جایی که شاهد افزایش 70 درصدی بهای این کالا در سال جاری میلادی هستیم و حتی ممکن است زغال‌سنگ رکوردهای قیمتی جدیدی را تجربه کند.

از لحاظ صنعتی و تجاری، زغال‌سنگ به دو‌گونه متفاوت تقسیم بندی می‌شود؛ زغال‌سنگ کک‌شو که مواد فرار و خاکستر بیشتری داشته و پس از طی مراحل کک‌سازی، در تولید فولاد خام مورد استفاده قرار گرفته و نوع دیگر آن با عنوان زغال‌سنگ حرارتی یا آنتراسیت که مواد فرار و خاکستر کمتری داشته و به دلیل بالاتر بودن درصد کربن، مستقیما در نیروگاه‌های تولید برق، سیمان یا مصارف حرارتی دیگر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند که از لحاظ فنی و تجاری، این دو‌گونه مختلف زغال‌سنگ تفاوت‌هایی با هم دارند، ولی در شرایط فعلی، هر دو گونه زغال، با رشد قیمت‌های شدیدی در بازارهای جهانی رو به رو شده که در انواع مختلف آن از 50 تا 80 درصد رشد نرخ داشته است. این در حالی است که در ابتدای سال میلادی کاری شاهد کف قیمتی این کالا در 10سال اخیر بوده‌ایم ولی از آن زمان تاکنون، جهش قیمت‌های شدیدی تجربه شده است.

کاهش عرضه زغال‌سنگ و تقویت تقاضا مهم‌ترین‌ دلیل این رشد نرخ بوده است. در عین حال کاهش استخراج از معادن در کشورهای مختلف، باران‌های موسمی و دشواری‌های استخراج، کاهش قیمت‌های پیشین و بسته شدن بسیاری از معادن کوچک و متوسط، افزایش مجدد تقاضای زغال‌سنگ مورد استفاده در نیروگاه‌های تولید برق، بهبود نسبی و تقویت تولید فولاد خام،‌ فشارهای زیست محیطی که به محدودشدن تولید زغال‌سنگ انجامیده و مشکلات فنی گسترده نیز در برابر استخراج زغال‌سنگ قد علم کرده‌اند. مباحث زیست محیطی در سال‌های اخیر به یکی از اولویت‌های غالب کشورها تبدیل شده است. این در حالی است که این اولویت‌گذاری باید بر مصرف کالاهایی تمرکز کند که آلودگی زیست محیطی ایجاد می‌کند و نه بر تولید آنها، زیرا در نهایت تقاضای این قبیل محصولات محدود شده و سپس تولید آنها نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. تجربه سال‌های اخیر دقیقا عکس این مطلب را نشان داده است یعنی برای حفاظت از محیط زیست تولید برخی از محصولات خطرناک و آلاینده محدود شده که به دلیل وجود تقاضا، قیمت این قبیل کالاها به سمت افزایشی محسوس حرکت کرده است.

همین نکته یعنی وجود تقاضای زغال‌سنگ و اعمال محدودیت بر عرضه‌ها، یکی از دلایل اصلی رشد بهای زغال‌سنگ در بازارهای جهانی بوده است. از لحاظ فنی زمانی که تولید زغال‌سنگ به دلایل مختلف متوقف می‌شود، بازگشت به حجم تولید پیشین یا رشد آن، به سهولت سایر معادن نخواهد بود. با توجه به استخراج دستی و نیمه مکانیزه در بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین، با توجه به بارش‌های فصلی، مراحل آماده‌سازی معادن در کنار اکسیده شدن ( فرسودگی) سنگ‌های بستر و سقف و کف تونل و سینه‌کار استخراجی، در صورت تلاش برای افزایش مجدد حجم تولید ایمنی معادن کاهش یافته، بنابراین شرکت‌های معدنی چندان هم برای افزایش حجم استخراج خود آزادی عمل خاصی نخواهند داشت. با توجه به این موارد در کنار نیاز به آماده‌سازی تونل‌ها و سینه کارهای جدید استخراجی، انتظار افزایش سریع عرضه از لحاظ فنی وجود ندارد.

این در حالی است که با توجه به آغاز رشد قیمت‌ها از هفته‌ها و ماه‌های گذشته در کنار پایان یافتن زمان بارش‌های فصلی در شرق آسیا، می‌توان به تقویت آرام حجم عرضه‌ها در بازارهای جهانی امیدوار بود، هرچند که رشد تقاضا نیز به همان نسبت در مسیر افزایش قرار دارد. درخصوص تقاضای زغال‌سنگ باید گفت که به جز مصرف صنعتی، هنوز هم در شهرهای متوسط و حتی بزرگ چین و بسیاری از استان‌های مختلف این کشور، از زغال‌سنگ به‌عنوان منبعی برای تامین حرارت استفاده می‌شود که در کنار رشد تقاضای برق در روزهای سرد سال و بهبود وضعیت صنعت فولاد و تا حدودی سیمان، باید نگران افزایش بیشتر تقاضا باشیم که می‌تواند به بازار زغال‌سنگ سیگنال مهمی را ارسال کند.

افزایش تقاضای وارداتی زغال‌سنگ به چین، کاهش موجودی انبارهای زغال کره‌جنوبی و کاهش تولید در استرالیا و اندونزی، مواردی است که نشان دهنده برتری تقاضا بر عرضه است و ممکن است این شرایط باز هم ادامه یابد. این در حالی است که تقاضای زغال‌سنگ در اروپا و آمریکا نیز به سمت افزایش در حرکت است؛ زیرا نیاز به برق در روزهای سرد سال افزایش یافته و تاکنون نیروگاه‌های بادی یا برق آبی نتوانسته‌اند این نیاز را برآورده کرده همچنین مجددا شاهد افزایش فعالیت نیروگاه‌های زغال‌سنگی در کشورهایی همچون فرانسه و بلژیک هستیم. با توجه به این موارد باید به صراحت از جدی بودن نگرانی‌ها از قیمت‌های بالای زغال‌سنگ خبر داد و حتی ممکن است پس از تثبیت فعلی نرخ‌ها، قیمت‌های بالاتری را در بازار زغال‌سنگ تجربه کنیم.

مهم‌ترین‌ رخدادها در بازار جهانی زغال‌سنگ

‌کاهش شدید قیمت‌ها در ابتدای سال میلادی جاری با رسیدن قیمت زغال‌سنگ به رقمی نزدیک به 50 دلار در هر تن که کمترین حد در 10 سال اخیر بوده است.

‌رشد مجدد قیمت‌ها از کف قیمتی 50 دلاری تا نزدیک به 85 دلار که از رشد 70 درصدی نرخ‌ها حکایت می‌کند.

‌رشد توأمان تقاضا و قیمت‌ها برای انواع کک شو و حرارتی زغال‌سنگ در بازارهای جهانی.

‌کاهش محسوس تولید زغال‌سنگ در بازارهای جهانی به دلایل مختلف همچون باران‌های موسمی در شرق آسیا، کاهش قیمت و تضعیف بازار مصرف.

‌بازگشت مجدد تقاضا به بازار زغال‌سنگ با بهبود تقاضا.

‌ناکافی بودن برق تولید شده از منابع پاک در اروپا که بازگشت نیروگاه‌های زغال‌سنگی را موجب شده است.

‌نگرانی از افزایش تقاضای برق در روزهای سرد سال در اروپا و همچنین رشد تقاضای زغال‌سنگ حرارتی در چین.

‌انتظار بهبود بازار فولاد و تقویت تقاضای زغال‌سنگ کک شو در بازارهای جهانی.

‌ابراز نگرانی تولیدکنندگان بزرگ فولاد از رشد قیمت زغال‌سنگ که تلاش کرده‌اند قیمت فولاد را به این دلیل مدیریت کنند.

‌محدودیت عرضه زغال‌سنگ در دو حوزه مهم کشورهای اطراف اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس.

‌ادامه کاهش عرضه زغال‌سنگ که ترس از افزایش بیشتر قیمت‌ها را ایجاد کرده است.

‌خودنمایی مشهود سفته بازی در بازارهای نقدی و آتی زغال‌سنگ با افزایش تزریق نقدینگی.

‌کاهش عرضه زغال‌سنگ اندونزی و استرالیا، کاهش موجودی انبارهای کره‌جنوبی و افزایش تقاضای وارداتی چین.