این در حالی است که در شهریور ماه فرمول جدید قیمتی برای تعیین نرخ پایه آلومینیوم به بورس کالای ایران ابلاغ شد ولی تاثیر چندانی از این تغییر تاکتیکی در این بازار را شاهد نبودیم تا جایی که می‌توان این‌گونه گزارش داد که این فرمول قیمتی جدید به‌صورت واقعی و فراگیر اجرایی نشده است. این در حالی است که به مرور زمان و با عدم عرضه آلومینیوم در بورس کالا شنیده‌ها از توافق بر سر فرمول قیمتی جدیدی خبر می‌دهد که تفاوت چندانی با فرمول اولیه نداشته است. با توجه به انتقادات گسترده از فرمول قیمت‌گذاری اولیه در بورس کالا با احتساب پریمیوم 250 دلاری و پس از برگزاری چندین نشست مخصوصا در سندیکای تولیدکنندگان آلومینیوم شاهد بودیم که فرمول قیمت‌گذاری آلومینیوم تغییر کرد. در فرمول جدید که با امضای مجتبی خسروتاج جانشین وزارت صنعت، معدن و تجارت در تاریخ 20 شهریورماه سال‌جاری به بورس کالا ابلاغ شد، شاهد بودیم که هزینه پریمیوم در فرمول پیشین اصلاح و از 250 دلار، به 150 دلار در هر تن کاهش یافت.

این در حالی است که از ابتدای مهرماه تاکنون شاهد هیچ‌گونه عرضه آلومینیوم در بورس کالا نبوده‌ایم که همین نکته ابهامات و حتی مشکلات بسیاری را در بازار این محصول ایجاد کرد که خود نیاز به توضیحاتی مبسوط دارد. از سوی دیگر برخی خوش‌بینی‌ها در مورد انتظار بهبود عرضه‌ها در روزهای آینده در کنار تغییر و تقویت شرایط فنی در شرکت ایرالکو با تکیه بر تغییراتی بنیادین در این شرکت و انبارگردانی باعث شد تا انتقادات از عدم عرضه، جای خود را به صبر و انتظار داده تا شاید وضعیت این بازار با تقویت مجدد حجم عرضه‌ها بهبود یابد. همین خوش‌بینی‌ها و انتظار بهبود حجم عرضه‌ها در کنار شنیده‌هایی فراوان از واردات آلومینا در حجم‌هایی بالا باعث شد تا انتقادات موجود در بازار، پوشش رسانه‌ای چندانی نداشته باشد، ولی ادامه این اوضاع در نهایت باعث شد تا قریب به 40 روز هیچ‌گونه عرضه آلومینیوم در بورس کالا محقق نشود؛ رخدادی که اگر در هر بازار یا کالایی محقق می‌شد، اعتراضات گسترده‌ای را موجب می‌شد ولی فعالان صنعت آلومینیوم باز‌هم در برابر این رخداد صبر کرده و این صبوری تاکنون نیز ادامه داشته است. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که فرمول قیمت‌گذاری مورد ابلاغ توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت چندان هم برای برخی از عرضه‌کنندگان جذاب نبوده و عدم عرضه‌ها، خود دلیلی بر این مدعاست. در هر حال هنوز اظهارنظر رسمی و قاطعی در این‌خصوص اعلام نشده است؛ هرچند که عدم عرضه یک کالای حیاتی و حتی استراتژیک برای صنایع پایین‌دستی یا حتی برای بسیاری از صنایع داخلی، خود نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد.

فرمول‌سازی آلومینیومی

حقیقی، دبیر‌کل سندیکای آلومینیوم درخصوص تغییر فرمول قیمت‌گذاری آلومینیوم گفت: پس از تغییر فرمول قیمت پایه در بورس کالا به‌دلیل عدم همخوانی با قیمت‌های جهانی و کاهش هزینه پریمیوم از 250 دلار به 150 دلار با احتساب ارز آزاد، قیمت‌های جهانی و 5 درصد تخفیف که با مشارکت سندیکا تعیین شد، شاهد بودیم که حجم عرضه‌های این کالا در بورس کالا به صفر رسید؛ یعنی هیچ عرضه‌ای از سوی شرکت‌های تولیدکننده فلز آلومینیوم در بورس کالا ثبت نشد. این در حالی بود که در همین زمان برخی از واسطه‌ها همین کالا را در بازار آزاد عرضه کردند. عدم عرضه آلومینیوم در بورس با فرمول قیمت‌گذاری جدید در نهایت باعث شد تا چنین مصوبه‌ای که منافع صنایع پایین‌دستی را نیز تامین می‌کرد، عملا اجرایی نشود. به عبارت ساده‌تر شرکت‌های عرضه‌کننده آلومینیوم به این ابلاغیه توجه نکرده و البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که این دستورالعمل ضمانت اجرایی لازم را نداشته است. با توجه به این موارد و در کنار اعتراضات صنایع پایین‌دستی به عدم عرضه در کنار ضعیف شدن روزافزون بازار آلومینیوم، در نهایت در روزهای گذشته در جلسه‌ای با حضور مدیران صنایع بالادستی آلومینیوم و عرضه‌کنندگان اصلی در بورس کالا، فرمول قیمت‌گذاری مجددا مورد بررسی قرار گرفت، ولی باز‌هم شرکت‌های عرضه‌کننده، فرمول قیمتی جدید را نپذیرفتند.

وی در ادامه افزود: در ادامه این جلسه بحث صادرات آلومینیوم به سایر کشورها مطرح شد و نماینده یکی از شرکت‌های عرضه‌کننده به صراحت اعلام کرد که قیمت‌های صادراتی ما به کشوری همچون هند با پریمیوم نزدیک به 50 دلار محقق می‌شود ولی اگر خریدار داخلی بخواهد همین کالا را خریداری کند، باید رقمی نزدیک به 5 درصد تعرفه واردات را بپردازد. با توجه به این شرایط هم‌اکنون قیمت داخلی برای آلومینیوم در بهترین شرایط و به کمک واردات، قیمت‌های جهانی در بورس فلزات لندن، 50 دلار پریمیوم و همچنین اعمال 5 درصد تعرفه واردات مورد محاسبه قرار خواهد گرفت. همین مطلب در نهایت باعث شد تا فرمول قیمتی آلومینیوم با همین رویکرد اعمال شود. دبیرکل سندیکای آلومینیوم در پایان این گفت‌وگو به صراحت فرمول اعمالی درخصوص قیمت آلومینیوم در بورس کالای ایران را قیمت‌های جهانی در بورس LME لندن با احتساب 50 دلار هزینه پریمیوم و نهایتا اعمال 5 درصد هزینه واردات دانست. همچنین مقرر شد شرکت‌های ایرالکو، المهدی، هرمزال (و آلومینای جاجرم) به‌طور مستمر و هفتگی حداقل ٤٠٠٠ تن آلومینوم خالص در بورس کالا عرضه کنند. در نهایت باید به این نکته اشاره داشت که به‌صورت کلی ملاک تعیین این نرخ برای بازار آلومینیوم چیست و حتی چرا فرمول قیمت‌گذاری اصلاح شده آن‌گونه که باید و شاید اجرایی نشد.

از سوی دیگر با توجه به عدم عرضه آلومینیوم در بورس کالا در هفته‌ها و حتی ماه‌های اخیر، باید به این نکته توجه داشت که شاید شرکت‌های مصرف‌کننده فلز آلومینیوم به دلیل ضعف عرضه شمش آلومینیوم، راهی جز تمکین از خواسته‌های شرکت‌های عرضه‌کننده اصلی نداشته و مجبور به پذیرش این فرمول قیمتی شده‌اند. هرچند که موارد فوق همگی احتمال و شائبه است ولی قطعا افکار عمومی و سپس بدنه تصمیم‌سازی دولتی به این احتمالات در شیوه قیمت‌گذاری توجه بیشتری کرده و مسلما منافع حداکثری جامعه اقتصادی در ایران و مخصوصا تمامی بخش‌های صنعت آلومینیوم را در نظر خواهند گرفت. در ادامه باید باز‌هم این سوال را مطرح کرد که در کشوری همچون ایران با در اختیار داشتن ذخایر عظیم انرژی و همچنین پتانسیل تامین بخشی از مواد معدنی از داخل، اعمال نرخ تعرفه واردات در شیوه قیمت‌گذاری در بورس کالا چه توجیه فنی و اقتصادی داشته، آن‌هم در شرایطی که نیاز به افزایش حجم تولید مخصوصا در صنایع پایین‌دستی برای رشد صنعتی و افزایش تولید ناخالص داخلی ضرورتی غیرقابل انکار است. در صورت پذیرش و ابلاغ فرمول قیمتی جدید شاهد خواهیم بود که به قیمت کاهش هزینه پریمیوم در فرمول قیمتی، از یکسو 5درصد تخفیف پیشین از میان رفته و از سوی دیگر 5درصد دیگر نیز به قیمت‌ها افزوده خواهد شد. برای بررسی دقیق‌تر و بر پایه موارد ذکر شده، می‌توان از 3 فرمول کلی یاد کرد. فرمول اول را می‌توان پریمیوم 250 دلار دانست که با فرض دلار 3600 تومان و قیمت آلومینیوم 1700 دلاری و 5 درصد تخفیف 6670 تومان حاصل می‌شود. در فرمول دوم و مورد ابلاغ توسط وزارت صمت و پریمیوم 150 دلار و اعمال 5 درصد تخفیف، 6327 تومان حاصل شده و در فرمول پایانی یعنی پریمیوم 50 دلار، ارز آزاد و اعمال 5 درصد تعرفه واردات 6615 تومان مورد محاسبه قرار می‌گیرد.