کارشناسان آبزی پروری آلودگی رودخانه‌ها، صید ماهیان هنگام تخم‌ریزی از رودخانه‌ها و آلودگی آب دریای خزر را مهم ترین دلیل کاهش ذخایر ماهیان استخوانی می‌دانند. کاهش میزان آب ورودی‌، پائین آمدن سطح آب و بی توجهی به غنی سازی ذخایر آبزی از دیگر علل کاهش ذخایر ماهیان استخوانی در دریای خزر عنوان شده‌است. طبق بررسی علمی ، 15 گونه ماهی استخوانی در دریای خزر وجود‌دارد که کپور ، سفید و کفال پرشمارترین آن‌ها هستند.

براساس آمارهای رسمی شیلات‌، حجم صید ماهیان استخوانی دریای خزر در سال‌های نه چندان دور (دو دهه پیش‌) بین 10 تا 11 هزار تن بود که سال‌های اخیر به پائین ترین حد خود به میزان 2 هزار تا 2 هزار و 500 تن رسیده‌است. در استان‌های شمالی کشور 123 شرکت تعاونی پره با 10 هزار صیاد ، همه ساله از ماه مهر به دریا می‌زنند تا ماهیان استخوانی را صید‌کنند . کار صید تا اواخر ماه فروردین ادامه می‌یابد. بیش از چهار هزار صیاد در 54 شرکت تعاونی پره در مازندران فعالند.

صیادان بومی و محلی ، متهم ردیف اول کاهش ذخایر ماهی دریای خزر

یکی از کارشناس آبزی پروری در مازندران ، کاهش آب رودخانه‌های منتهی به دریای خزر ، آلودگی‌های شیمیایی ناشی از سموم کشاورزی ورودی به این منابع و صید ماهیان درفصل تخم‌ریزی توسط ساکنان حاشیه رودخانه‌ها را مهم‌ترین علت کاهش ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر اعلام کرده‌است. حسن حبیب نژا گفت که رودخانه‌ها محل اصلی تکثیر ماهیان استخوانی برای دریای خزر به حساب می‌آیند و سالانه تعداد زیادی از ماهیان استخوانی هنگام تکثیر و تخم ریزی در بستر رودخانه به صورت غیرمجاز از سوی ساکنان بومی و محلی حاشیه رودخانه ها صید می‌شوند. وی اضافه کرد : ماهیان استخوانی برای تخم ریزی حدود 5 تا 10 کیلومتر از بستر رودخانه را طی می‌کنند و به محض ورود نیز شکار می شوند و این روند نیز در سال های اخیر با رشد جمعیت و نبود آگاهی از مضرات این صید‌، رو به افزایش نیز نهاده‌است.

صید یک ماهی در رودخانه/ کم شدن یک هزار و 500 قطعه ماهی در دریا

مدیرکل سابق شیلات مازندران گفت : صید هر قطعه ماهی استخوانی از بستر رودخانه در زمان تخم‌ریزی به معنای از بین بردن یک‌هزار و 500 قطعه ماهی در دریاست و صیادان بومی و محلی از این مضرات اطلاعی ندارند و صید را برای تفریح و پرکردن سفره شب عیدشان انجام می‌دهند.

آلودگی شیمیایی

حسن نژاد آلودگی‌های شیمیایی ناشی از سموم کشاورزی را دلیل دیگری برای کاهش ذخایر آبزیان دریایی و مرگ سالانه هزاران قطعه ماهی تخم‌گذار بر اثر نشت سموم اعلام‌کرد. وی گفت : باید هنگام تخم ریزی ماهیان در بستر رودخانه زمینه ای ایجاد شود تا میزان ورودی سموم کشاورزی به آن کاهش‌یابد. او اضافه کرد : با فرهنگ سازی برای کاهش صید ماهیان تخمگذار در بستر رودخانه و کاهش ورودی سموم به این منابع آبی ، حداقل سالانه به افزایش 50 درصدی ذخایر دریای خزر کمک می‌کنیم . حبیب نژاد ظرفیت تولید ماهی در دریای مازندران را حداقل بین 11 تا 12 هزار تن در سال اعلام‌کرد.

بی توجهی به غنی سازی

مدیرکل شیلات مازندران هم بی توجهی به غنی‌سازی ذخایر آبزی‌پروری در دریای خزر را دلیل اصلی کاهش صید ماهی در این منبع بزرگ آبی استان اعلام‌کرد. حسینعلی رستمی کاهش میزان صید ماهیان استخوانی دریای خزر به یک سوم را در سال‌های اخیر مورد تائید قرار‌دارد و گفت که برای غنی سازی آبزیان موجود در دریای خزر نیاز به سرمایه گذاری جدیدی است که طرح ماهی در قفس یکی از این راهکارهاست. وی افزود : در سال‌های گذشته به سرمایه گذاری در پرورش آبزی و رها سازی بی توجهی‌شده و در سال‌های اخیر نیز نتیجه این بی توجهی ، دامن ما را گرفته‌است . رستمی با تائید این که آلودگی و صید غیر مجاز هنگام تخم‌ریزی مهم‌ترین دلیل کاهش ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر است ، گفت با کاهش ذخایر، صید این ماهیان نیز برای صیادان و شرکت‌های تعاونی صیادی فاقد صرفه اقتصادی می‌شود و این عامل نیز تهدید کننده اصلی در این بخش است.

دست خالی صیادان با افزایش روزهای توفانی دریا

مدیر کل دفتر امور صید و صیادی معاونت صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران نیز گفت که در دریای خزر بالغ بر 15 گونه ماهی استخوانی زیست می‌کنند که در این میان سه گونه ماهیان سفید، کفال و کپور بیشترین میزان صید ماهیان استخوانی را در سه استان ساحلی به خود اختصاص می‌دهند. مختار آخوندی افزود: صید ماهیان استخوانی در سال‌های اخیر در مقایسه با دو دهه گذشته بسیار ضیعف شده‌است. به گفته وی کاهش صید ماهیان استخوانی در دریای خزر در سال 94 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن 35 درصد کمتر شد و این نشان از خطر نابودی ذخایر این ماهیان در بزرگترین دریاچه جهان است.

وی افزایش روزهای طوفانی شدن دریای خزر در سال های اخیر و کاهش به آب زدن صیادان را در کنار آلودگی آب و صید غیرمجاز به عنوان دلایل اصلی کاهش صید ماهیان استخوانی در دریای خزر معرفی کرد. مدیرکل دفتر امور صید و صیادی معاونت صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران گفت: در میان ماهیان استخوانی دریای خزر ، کاهش صید کفال ماهیان بیش از دیگر گونه هاست. در سال‌های اخیر گونه کفال دریای خزر به علت آنچه که کارشناسان آلودگی آب اعلام کردند ، دچار نوعی بیماری شده بودند که این عامل تاثیر زیادی بر کاهش ذخایر این گونه داشته‌است.

الگوی حضور ماهیان کفال در آب‌های کم عمق ساحلی هم با دیگر ماهیان تا حدودی متفاوت است و به محض طوفانی شدن این گونه به اعماق دریا بر می‌گردد ، موضوعی که به اعتقاد کارشناسان در کاهش میزان صید کفال در سال‌های اخیر اثر گذار بوده‌است . شاید یکی از دلایل افزایش وزن این نوع ماهی در 2 سال اخیر نیز همین موضوع بوده‌باشد. در فصل صید پارسال بیشتر ماهی های کفال صید شده از دریای خزر دارای وزن بالا بودند، موضوعی که کمتر در سال‌های اخیر دیده شده‌بود.

تکثیر مصنوعی

مدیرکل دفتر امور صید و صیادی معاونت صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران گفت : برای غنی سازی ذخایر آبزی دریای خزر در سال‌های اخیر تکثیر مصنوعی و رهاسازی بچه هاهیان استخوانی در دستور کار قرار گرفت . وی افزود: در سه تا چهار سال اخیر حدود 300 تا 350 میلیون قطعه بچه ماهی در رودخانه‌های منتهی به دریای خزر رها سازی شده است و پیش بینی می‌شود در یک دوره پنج ساله میزان تولید ماهی در این دریا بین 15 تا 20 درصد بیشتر شود. در استان مازندران 120 رشته رودخانه فصلی و دایمی وجود دارد که به دریای خزر متهی می‌شوند.20 رودخانه از این تعداد ، رودخانه‌های شیلاتی هستند که تحت نظارت سازمان شیلات ایران برای کارهای تحقیقاتی ویژه قرار دارد و صید در آنها برای تمام فصول سال ممنوع است.