بازار سهام که در دو ماه اخیر روندی منطبق با بازار‌های جهانی را در پیش گرفته بود، روز گذشته و همزمان با خبر مختومه اعلام شدن پرونده هیلاری کلینتون از سوی FBI رشد حدود 495 واحدی نماگر سهام را به ثبت رساند. بررسی‌ها درخصوص روند بازار سهام با توجه به برگزاری انتخابات آمریکا حاکی از آن است که نتایج انتخابات آمریکا در کوتاه‌مدت منجر به ایجاد یک رفتار هیجانی در بورس می‌شود و در بلند‌مدت سیاست‌های نامزد انتخاب شده مسیر رفتار سهامداران را مشخص می‌کند. همچنین این بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به کالا محور بودن بازار سهام ایران، در صورت ثبات قیمت‌ها می‌توانیم شاهد یک رفتار منطقی در بازار سهام باشیم.

بر‌اساس این گزارش، بازارهای جهانی که با خوش‌بینی به انتخاب دموکرات‌ها رفتار می‌کنند روز گذشته با روندی صعودی اولین روز هفته را آغاز کردند. بعد از آنکه مدیر اداره تحقیقات فدرال پلیس آمریکا به قانون‌گذاران اعلام کرد که پس از بررسی ایمیل‌های جدید هیلاری کلینتون، این آژانس نظرات خود را درباره کاندیدای دموکرات‌ها مبنی بر اینکه نباید در مظان اتهام قرار بگیرد، تغییر نمی‌دهد، نفت WTIتا 44دلار و 96 سنت نیز رشد کرد. همچنین شاخص دلار نیز با 0/68 درصد افزایش به رقم 97/55 واحد رسید. بازارهای مس، روی، سرب و آلومینیوم نیز با رشد قابل توجهی همراه شدند. در بورس تهران نیز بار دیگر صنایعی چون، معادن، فلزات اساسی و کانه‌های فلزی پیش رو بودند به‌طوری‌که نماد‌های زیرمجموعه این گروه‌ها نیز بیشترین تاثیر را در محاسبه شاخص کل به ثبت رساند.

سه دیدگاه برای رفتار این روزهای بازار

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نتایج انتخابات آمریکا همانگونه که بازارهای جهانی و اقتصادهای بزرگ بین‌المللی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند اثر مستقیمی بر رفتار سهامداران در بورس تهران و روند شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های کالا محور داشته باشد. در این خصوص بیان چند نکته خالی از لطف نیست. این موضوع را نباید نادیده گرفت که خوش‌بینی‌ها به انتخاب نامزد دموکرات این انتخابات در بورس تهران بسیار بیشتر از انتخاب نامزد جمهوری خواه است، با این حال واضح است که این خوش‌بینی عمدتا بر پایه رفتارهای هیجانی سهامداران است و تنها در کوتاه‌مدت می‌تواند اثر گذار باشد. نکته اصلی درخصوص این انتخابات در بحث قیمت‌های جهانی کالا‌ها و اثرات بلند‌مدت آنها بر صنایع مرتبط بورسی است، اینکه این قیمت‌ها تا چه حد می‌تواند پایداری خود را حفظ کند. بررسی این موضوع که رشد قیمت‌های جهانی تا چه زمانی می‌تواند ادامه دار باشد می‌تواند در تبیین چشم‌انداز بورس تهران تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد تاثیر آنی تغییر قیمت کالاهای جهانی در بورس تهران بیش از آنکه وابسته به دلایل بنیادی باشد تحت تاثیر موج رفتاری است که بارها در بازار دیده شده است.

موضوعی که با چاشنی نوسانگیری از سوی سفته بازان پررنگ‌تر شده و این بار بر‌خلاف دوره‌های گذشته در گروه‌های بزرگ خودنمایی می‌کند. همچنین بحث بعدی در زمینه آینده بازار سهام در بازه‌های زمانی گوناگون است. بورس تهران در مهر و آبان رشد‌هایی داشته است که به واسطه آن نقدینگی قابل توجهی به بازار وارد شده است. (آمار ارزش معاملات روزانه 200میلیارد تومانی در آن بازه‌های زمانی به خوبی گویای این قضیه است). این موضوع نشان می‌دهد که پول‌های آماده‌ای برای ورود به بورس وجود دارد که با هر اتفاق مثبتی ممکن است حجم نقدینگی قابل توجهی وارد بازار شود. همچنین در این دوره مانند دوره‌های قبل رشد قیمت‌ها بسیار سریع‌تر از سودآوری شرکت‌ها صورت گرفته و این موضوع باعث شده بعد از مدتی رشد‌ها متوقف شوند. در این حالت و در روزهای آتی بعد از این دوران، سهامداران با دو رویکرد در بازار رفتار کردند که رویکرد اول نگاه سفته‌بازانه (کوتاه‌مدت) و در نهایت افزایش فشار فروش بعد از مدتی کوتاه‌است. دومین رویکرد نیز نگاه بلند‌مدت است که تا زمان تعدیل قیمت‌ها با سودآوری شرکت‌ها به طول می‌انجامد.

اثر قیمت‌های جهانی کالاها در بورس

اما پرسش بسیاری از اهالی بازار سهام درخصوص اثرگذاری قیمت‌های جهانی و برگزاری انتخابات آمریکا در بازار سهام ایران است. در همین زمینه در گفت‌وگویی با عباس دهقان، مدیر عملیات کارگزاری مهرآفرین موضوعات فوق را مورد بررسی قرار می‌دهیم. دهقان در ابتدا با اشاره به اثر سریع بازار‌های جهانی بر بورس تهران در این دوره می‌گوید: بازار سهام ایران عمدتا کالا محور است. شرکت‌های تولید‌کننده، فرآورده‌های نفتی، مشتقات، فلزات اساسی و پتروشیمی‌ها متاثر از بازار‌های جهانی هستند. با توجه به اینکه بخش عظیمی از سرمایه موجود در بازار در اختیار این گروه‌ها است طبیعتا روند قیمت‌های جهانی می‌تواند اثر مستقیمی در بورس تهران داشته باشد. دهقان در ادامه می‌گوید: جنبه‌های روانی باعث شده سرعت تاثیر تغییر قیمت‌ها در بورس افزایش پیدا کند.

در این دوره انگیزه‌های سفته بازی و جو هیجانی تا حد زیادی افزایش پیدا کرده است. سفته بازان به دنبال این هستند که هر از چندگاهی از هیجان اتفاقات سیاسی و اقتصادی استفاده کرده و سودهای زیادی به‌دست آورند به همین دلیل این دوره نیز از افزایش قیمت کالاهایی نظیر نفت، زغال‌سنگ و روی استفاده کرده و در گروه‌های مرتبط نوسان‌گیری می‌کنند. وی همچنین درخصوص اثر افزایش قیمت‌های جهانی در شرایط بنیادی شرکت‌ها می‌گوید: مهم‌تر از این تغییر قیمت‌ها شرایط صورت‌های مالی شرکت‌ها در ایران است. اینکه شرکت‌ها نرخ‌ها را با چه بودجه‌ای پیش‌بینی کرده باشند بسیار مهم است. در این صورت اگر شرکت‌ها پیش‌بینی‌های خود را کمتر از نرخ بازار‌های جهانی در نظر گرفته باشد یک وقفه زمانی نیاز است تا اثر قیمت‌های جهانی روی صورت‌های مالی رخ دهد. در حالت دیگر اگر شرکت‌ها پیش‌بینی‌های خود را بالاتر از قیمت‌های جهانی منظور کرده باشند شرکت‌ها با تعدیل منفی در صورت‌های مالی مواجه می‌شوند که این موضوع نیز در بلند‌مدت مشخص می‌شود.

انتخابات آمریکا و اثر هیجانی کوتاه‌مدت

این کارشناس همچنین درخصوص تحولات بازار سهام با توجه به برگزاری انتخابات آمریکا می‌گوید: آنچه می‌تواند اثر پایدار در بازار سهام داشته باشد ثبات قیمت‌های جهانی است. خوش‌بینی به برنده شدن دموکرات‌ها در روزهای گذشته اثر خود را در بازار سهام گذاشته است. با این حال چنانچه نتایج انتخابات آمریکا به نفع هر کدام از احزاب باشد این موضوع تنها چند روز شاخص بورس را متاثر می‌کند و نمی‌تواند در بلند‌مدت در رفتار سهامداران اثر‌گذار باشد.

وی در پایان بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود با فرض نوسان کم در قیمت جهانی کالاها، بازار بعد از برگزاری انتخابات آمریکا در یک روند منطقی قرار بگیرد و رفتار متعادل‌تری داشته باشد. انتخاب ترامپ یا کلینتون تنها اثر هیجانی دارد و بیش از این نمی‌تواند بر روند بازار اثر‌گذار باشد. در بخش دیگری از این گزارش، ولید هلالات، کارشناس بازار سهام درخصوص اثر‌پذیری گروه‌های مختلف بورسی از تغییر قیمت‌های جهانی می‌گوید: ارزش بازار بورس و فرابورس در سطح 385هزار میلیارد تومان است. گروه شیمیایی، فلزات اساسی، نفتی و معدنی‌ها مجموعا ارزشی در سطح 177هزار میلیارد تومان دارند؛ بنابراین شرکت‌هایی که به‌صورت مستقیم به تغییرات قیمت جهانی وابستگی دارند حدود 46درصد از ارزش بازار را در‌بر‌می‌گیرند. ضمن اینکه بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری و چند‌رشته‌ای نیز مالکیت بخشی از شرکت‌های مورد اشاره را دارند که این باعث می‌شود تا بازار سهام ایران و جریان سودسازی این شرکت‌ها بسیار تحت تاثیر قیمت‌های جهانی باشد.

قیمت‌های جهانی به کدام سمت می‌رود؟

این کارشناس در ادامه و درخصوص روند بازارهای جهانی گفت در بازارهای جهانی قیمت متانول به شکل با اهمیتی رشد کرده و وضعیت اوره نیز شاهد بهبود است. همچنین قیمت زغال سنگ در بازار ایران طبق فرمول تعیین شده از سوی وزارت صنعت به نرخ‌های جهانی نزدیک می‌شود که این نیز باعث رشد قیمت سهام شرکت‌های تولید‌کننده این محصول می‌شود. با توجه به اینکه شاخص pmi در کشورهای صنعتی طی ماه‌های اخیر بالای 50واحد بوده انتظار این است که مازاد عرضه احتمالی به‌صورت عمومی، در هیچ بازاری نتواند منجر به تضعیف قیمت‌ها شود و در نهایت چون طبق تحلیل‌های مختلف انتظار داریم قیمت زغال سنگ در سطح فعلی بماند؛ بنابراین نرخ کالا‌ها در سطح جهانی در همین سطوح می‌تواند حفظ شود.

اثر کوتاه‌مدت انتخابات در بورس تهران

هلالات همچنین درخصوص اثر انتخابات آمریکا در بازار سهام ایران می‌گوید: درخصوص انتخابات آمریکا، این‌طور به نظر می‌رسد که حرف‌های پوپولیستی ترامپ و سخنان حیله‌گرانه هیلاری بیش از آنکه رای‌دهندگان آمریکایی را تحت تاثیر قرار دهد، اهالی بازار سهام ایران را تحت تاثیر گذاشته است. اهالی بازار سهام به چنین باوری رسیده‌اند که ترامپ بعد از برگزاری انتخابات، برجام را نقض می‌کند و در مقابل هیلاری رویه‌ای مشابه اوباما را خواهد داشت. بدون توجه به اینکه هر کدام از نامزدها چه رویکردی را در عالم عمل دنبال خواهد کرد باید بگوییم بورس تهران به دلیل اینکه از تحریم‌ها ضربه‌های فراوانی دیده است، بنابراین به دنبال تداوم سیاست‌های فعلی آمریکا است و طبیعی است که شخصیتی همچون هیلاری را می‌پسندد و با انتخاب ترامپ واکنش مثبتی از خود نشان نخواهد داد.

با این حال انتخاب هرکدام از نامزدها تاثیر بسیار مقطعی و کوتاه‌مدت بر بازار خواهد داشت و نباید به انتخابات آمریکا یک وزن بلند‌مدتی داد چون سیاست نامزدها با آنچه گفته‌اند قطعا متفاوت است. نهایتا اینکه ریاست‌جمهوری کلینتون تاثیر روانی مثبت دارد و انتخاب ترامپ به‌صورت مقطعی اثر منفی می‌گذارد و بعد از آن باید دید که این نامزد ریاست‌جمهوری در نطق‌های اولیه خود چه سیاستی را برای کار تبیین می‌کند، اما قطعا تهدیدی برای برجام و آینده اقتصاد ایران پیش نخواهد آمد.

رشد قابل توجه حجم و ارزش بازار

بازار سهام روز گذشته با رشد 495 واحدی معادل 0/63 درصد به سطح 79هزار و 632 واحد رسید. شاخص کل که در چند روز گذشته روند نزولی را در پیش گرفته بود، روز گذشته تحت تاثیر افزایش قیمت جهانی کالاهای اساسی با رشد مواجه شد. در بررسی صنایع بورسی فعال روز گذشته بار دیگر گروه‌های بزرگی چون معادن، فلزات اساسی و کانه‌های فلزی بیشترین اثر را بر رشد شاخص گذاشتند. در همین زمینه بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص را نماد «فملی» داشت و بعد از آن نماد‌های «فولاد»، «وامید»، «خودرو»، «کگل» و «مبین» قرار داشتند. از نکات قابل توجه در رفتار روز گذشته بازار رشد شاخص گروه خودرو بود. شاخص این صنعت که در روزهای اخیر روند کم نوسان و بعضا نزولی داشت دیروز با اقبال سهامداران روبه‌رو‌ شد و در اکثر نمادها صف خرید را تجربه کرد. در همین رابطه، نماد‌هایی نظیر «خودرو»، «ورنا»، «خپارس» و «خچرخش» از نماد‌هایی بودند که روز گذشته با فشار خرید از سوی سهامداران مواجه شدند. شرکت فرآوری مواد معدنی ایران دیروز بیشترین افزایش قیمت را به خود دید. بیشترین کاهش قیمت نیز متعلق به شرکت قند نقش جهان بود.