تمرکز سیاست‌های رئیس‌جمهوری جدید آمریکا بر زیرساخت‌ها چشم‌انداز تقاضای کالا را بهبود بخشیده است. علاوه‌بر این بهبود تقاضای کالایی چین نیز عامل مهمی در رشد شاخص بازارهای کالایی بود. بنابراین انتظار می‌رود سهام شرکت‌های وابسته که سهم بالایی در بورس تهران دارند، معاملات پررونقی داشته باشند.

بورس تهران در هفته گذشته، معاملات پرتلاطمی را پشت سر گذاشت. نماگر بازار سهام کشور پس از رشد عمومی قیمت‌ها از ابتدای آبان ماه، معاملات هفته گذشته را با افت 1/6 درصدی به پایان رساند. هر چند روند قیمتی فلزات در بازار‌های جهانی طی معاملات هفته پیش و خوش‌بینی به انتخاب شدن نماینده دموکرات‌ها به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا (عوامل حمایتی از بورس تهران) در مقابله با افت قیمت نفت (عامل تضعیف‌کننده) در میانه هفته زمینه رشد عمومی قیمت‌ها و نماگر‌های بازار سهام را رقم زده بود، اما انتخاب ناگهانی ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور در معاملات روز چهارشنبه سبب شد، کارنامه بورس در سومین هفته از آبان ماه، یکی از ضعیف‌ترین کارنامه‌های هفتگی این بازار در سال جاری باشد. با این حال، جهش قیمت‌های جهانی کالاها در روزهای پایانی هفته می‌تواند وضعیت پرشوری را در گروه‌های بزرگ بورس تهران رقم زند.

سقف‌شکنی بازارهای کالایی

طی روزهای اخیر شاخص بازارهای کالایی به‌خصوص در بخش فلزات رشدهای قابل‌توجهی به‌ثبت رساندند. قیمت هر تن مس با رشدهای پی‌در‌پی قیمت این فلز در بازار جهانی به بیش از 6 هزار دلار نیز رسید. قیمت هر تن مس که تا روز چهارشنبه (پایان هفته بورس تهران) تا سطح 5هزار دلار رشد کرده بود، در روزهای اخیر با رشد هزار دلاری (در هرتن) مواجه شد و به بیشترین سطح از ژوئن 2015 رسید. گرچه تا لحظه تنظیم این گزارش مس تا حدودی از سطح 6 هزار دلاری عقب‌نشینی کرد، اما همچنان با رشد نزدیک به هزار دلاری در روند هفتگی در آستانه ثبت بیشترین رشد هفتگی (نزدیک به 20درصد) از سال 1979 میلادی است. قیمت هر تن روی نیز همچنان در حال نوسان در کانال 2500دلاری است. آلومینیوم و سرب نیز به ترتیب در قیمت‌های 1760 و 2160 دلار به ازای هر تن معامله ‌شدند. قیمت فولاد و همچنین سنگ‌آهن نیز در روزهای اخیر رشدهای خیره‌کننده‌ای به ثبت رساندند. قیمت سنگ‌آهن در معاملات روز پنج‌شنبه به بیش از 74 دلار در هر تن (در بازار چین) رسید، در حالی‌که روز گذشته نیز رشد سنگ‌آهن در بازار چین ادامه داشته و حتی قیمت‌های بیش از 90 دلار نیز برای قراردادهای آتی شنیده می‌شد. قیمت فولاد نیز در بازار جهانی رشد داشته است. رشد قیمت زغال‌سنگ و همچنین سنگ‌آهن، رشد قیمت فولاد را نیز به دنبال داشته است.

ترامپ اهرم‌ بازارهای کالایی

انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست‌جمهوری آمریکا از ابتدای اعلام نتیجه نهایی آرا تلاطم گسترده‌ای را برای بازار جهانی به دنبال داشته است. البته بورس تهران نیز از موج این تلاطم مستثنی نبود و روز چهارشنبه موج نوسانات بازارهای جهانی و همچنین هیجانات در بورس تهران ریزش شاخص کل را به‌دنبال داشت. به‌نظر می‌رسد در حالی‌که کمتر کسی انتظار ورود ترامپ به کاخ سفید را داشت، توجه چندانی به سیاست‌های اقتصادی این شخص نشده بود. در شرایط کنونی با انتخاب این شخص به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا توجه تمامی بازارها به صحبت‌های انتخاباتی ترامپ و همچنین سخنان این شخص در جشن پیروزی جلب شده است. ترامپ در سخنان خود توجه ویژه‌ای به زیرساخت‌ها داشته است. حتی سخنان عجیب وی درخصوص دیوارکشی در مرز مکزیک نیز به احتمال افزایش تقاضا برای کامودیتی‌ها اشاره داشت. با انعکاس این موضوع، بازار جهانی فلزات، رالی صعودی پرشتابی را آغاز کردند. در این میان مس به‌عنوان پیشتاز گروه کالایی رشد شگفت انگیزی را به ثبت رساند. احتمال افزایش بودجه عمرانی در بخش‌های مختلف مانند ساخت بیمارستان، فرودگاه و جاده‌ها از سوی ترامپ باعث شد که قیمت فلزات به خصوص مس با سیگنال از افزایش تقاضای احتمالی در آینده بی‌وقفه رشد کند.

سیگنال‌های مثبت از چین

علاوه بر سیاست‌های احتمالی ترامپ در آمریکا و اثر آن بر بازار کالایی برخی از کارشناسان همچنان افزایش تقاضای چین را به‌عنوان مهم‌ترین عامل رشد قیمت کالا در بازار جهانی عنوان می‌کنند. نشانه‌هایی از تحرک در بخش کارخانه‌ای چین و همچنین بخش مسکن تقاضا برای کالاهای مختلف را افزایش داده و چشم‌انداز افزایش تقاضا را در بازارهای کالایی به وجود آورده است. در این میان برخی از کارشناسان بازار جهانی نیز به اثر مهم سفته‌بازان در روند رشد قیمت‌ها اشاره کرده‌‌اند. این تحلیلگران علت رشد بیش از حد قیمت مس در بازار جهانی را تلاش دولت چین برای کاهش قیمت زغال‌سنگ عنوان می‌کنند. با محدودیت‌های ایجاد شده داخلی چین روی معاملات زغال‌سنگ، به نظر می‌رسد سفته‌بازان در سایر کالاها به خصوص مس به دنبال نوسان‌گیری و کسب سود هستند. به این ترتیب عده‌ای بخش زیادی از رشدهای کنونی را ناشی از تقاضای سفته‌بازانه دانسته و احتمال کاهش قیمت‌ با روند عرضه و تقاضای واقعی را داده‌اند. باید توجه داشت که چین حدود نیمی از تولیدات مس در جهان را مصرف می‌کند، در نتیجه روند عرضه و تقاضا در این کشور می‌تواند بر قیمت این کالا اثر محسوسی داشته باشد. با این حال نکته‌ای که برخی از کارشناسان بازار جهانی به آن اشاره دارند امیدواری به جبران کاهش تقاضای کالای چین در سال‌های گذشته با سیاست‌های رئیس‌جمهوری جدید آمریکا وجود دارد.

تحلیلگران گلدمن ساکس نیز به اثر مثبت سیاست‌های احتمالی بر تقاضای فولاد آمریکا اشاره کرده‌اند. بر این اساس این تحلیلگران فواید سیاست‌های جدید در بخش‌های زیرساختی برای فولاد را بیشتر از مس عنوان کرده‌اند. رشد قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در بازار جهانی در کنار احتمال افزایش تقاضای آمریکا رشد قیمت فولاد را به دنبال داشته است. سهام وابسته به این کالا نیز در بازارهای سهام آمریکا رشد قابل توجهی را به ثبت رسانده‌اند. افزایش تقاضای سنگ‌آهن همراه با رشد قیمت زغال‌سنگ و فولاد از دیگر نکات بازارهای کالایی بود. قیمت هر تن سنگ‌آهن به بیشترین مقدار از ماه‌های پایانی 2014 رسیده است. به این ترتیب شاهد رشد 94 درصدی قیمت سنگ‌آهن نسبت به کف قیمتی در ماه دسامبر سال گذشته میلادی هستیم. دیروز نیز قیمت‌ها در بازار آتی رشد داشت که احتمال ادامه صعود قیمت این کالا را فراهم آورده است. با این حال کارشناسان بازار جهانی به احتمال عقب‌نشینی شدید سنگ‌آهن از سطوح بالای کنونی در ماه‌های آینده اشاره کرده‌اند. افزایش مقدار تولیدات برزیل و استرالیا (به‌عنوان تولید‌کنندگان عمده این کالا) در سطوح بالای قیمت می‌تواند افت شدید قیمت این کالا را به دنبال داشته باشد. در این خصوص حتی به ریزش قیمت سنگ‌آهن به 45 دلار به ازای هر تن در سال 2017 اشاره شده است.

سرگیجه نفت در بازار کالایی

بر خلاف سایر بازارهای کالایی نفت اما همچنان سردرگم است. دیروز تا ساعت 16 قیمت هر بشکه نفت آمریکا کمتر از 44 دلار بود. احتمال افزایش میزان تولیدات شیل با حمایت سیاست‌های ترامپ و همچنین کاهش احتمال رسیدن به توافق نفتی میان اعضای اوپک و افزایش مازاد عرضه بازار نفت عاملی برای فشار بر قیمت این کالا است. اوپک در ماه گذشته میلادی (اکتبر) با ادامه روند صعودی، میزان تولیدات خود را به 33 میلیون و 800 هزار بشکه رساند. افزایش تولیدات اوپک، کاهش احتمال رسیدن به توافق نفتی میان اعضای اوپک و افزایش میزان موجودی نفت تجاری آمریکا از عوامل فشار بر قیمت نفت است. عامل دیگری که در بازار جهانی مورد توجه است روند تغییرات ارزش دلار است. در این خصوص ارزش دلار آمریکا پس از افت روز چهارشنبه مسیر صعودی را در پیش گرفته است.

در این خصوص کارشناسان اقتصادی به احتمال تسریع در روند افزایش نرخ بهره آمریکا در دوران ریاست جمهوری آمریکا اشاره کرده‌اند. این موضوع در کنار ضعف سایر ارزها، ارزش دلار را در بازار جهانی در مسیر صعودی قرار داده است. رشد ارزش دلار می‌تواند بر شاخص بازارهای کالایی فشار وارد کند.در شرایط کنونی رشد شاخص بازارهای کالایی می‌تواند واکنش مثبت سهام بورس تهران را به دنبال داشته باشد. قیمت هر تن مس در پیش‌بینی تولیدکنندگان داخلی 4550دلار به ازای هر تن در نظر گرفته شده است. رشد ارزش دلار در بازار داخل و همچنین پایداری سطوح کنونی قیمت مس می‌تواند به بهبود قابل توجه سودآوری این شرکت‌ها کمک کند. با این حال موضوعی که بازار سهام را تهدید می‌کند، ریزش قیمت نفت در بازار جهانی و کاهش درآمدهای دولت است. امری که می‌تواند علاوه بر سهام برخی از شرکت‌ها بر فضای کلی اقتصاد کشور نیز اثر منفی داشته باشد. علاوه بر این همچنان عده‌ای درخصوص آینده سیاسی کشورمان و اثر آن بر برجام نیز ابراز نگرانی می‌کنند.

روند بازار در هفته گذشته

بورس تهران دو روز ابتدای هفته را با افت شاخص کل مواجه شد. برای ریزش این نماگر در دو روز ابتدای هفته دو عامل عنوان می‌شد: یکی افزایش ریسک و نگرانی از انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا (به دنبال پرونده ایمیل‌های هیلاری کلینتون) و دیگری افت چشمگیر قیمت نفت. رشد قیمت فلزات در بازار‌های جهانی در شروع معاملات هفته همزمان با افزایش ریسک در انتخابات آمریکا هر چند واکنش مثبت فعالان بازار سهام به نمادهای زیرمجموعه گروه‌های فلزی و معدنی را سبب شد، اما سقوط آزاد قیمت نفت، افت قیمت در نمادهای پالایشی و پتروشیمی را به همراه آورد. این نمادها که اثرگذاری زیادی در محاسبه شاخص کل دارند، فشار زیادی به شاخص کل وارد و در نهایت آن را با ریزش مواجه کردند.

در میانه هفته اما انتشار خبر مختومه اعلام شدن پرونده هیلاری کلینتون از سوی FBI، شاخص سهام را باجهش چشمگیری مواجه کرد، به‌طوری که نماگر بازار سهام یک بار دیگر در مرز کانال 80 هزار واحدی نیز قرار گرفت. روز پایانی هفته اما نه تنها شاخص به کانال مزبور نرسید بلکه با ریزش بیش از یک پله‌ای (حدود 1460 واحد) دوباره به کانال 78 هزار واحدی بازگشت. امری که شوک ناشی از انتخاب شدن ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا تلقی می‌شد. روز چهارشنبه، همزمان با اعلام نتایج انتخابات آمریکا فشار فروش شدیدی در بورس تهران به وجود آمد. فشار فروشی که در پایان بازار افت 1/8 درصدی شاخص کل را به همراه آورد. در این میان البته رصد معاملات نمادها در ساعات پایانی معاملات حاکی از برگشت تعادل به غالب نمادهای بورسی بود. این موضوع که به اعتقاد کارشناسان به دلیل فروکش کردن هیجان معامله‌گران بود، با ایجاد زمینه شناسایی کف قیمتی و فرصت خرید، منجر به شکل گرفتن تقاضا در سهام مختلف بازار سهام شد.

ابهام در ادامه مسیر بورس

همان‌طور که اشاره شد، انتخاب ترامپ شوک شدیدی را به بازارهای مالی دنیا و همچنین بازار سهام کشورمان وارد کرد. با این همه در ادامه شاهد برگشت تعادل به بسیاری از بازارها از جمله بورس تهران بودیم. این موضوع نشان می‌دهد که بازار‌ها بیش از هر عامل دیگری به دلایل هیجانی به این موضوع واکنش نشان دادند. به هر ترتیب نتایج انتخابات آمریکا از دو منظر برای بورس تهران مهم است. موضوع اول روند بازارهای جهانی است. در زمینه روند این بازارها تنها می‌توان به ابهام تسری یافته در تحلیل کارشناسان به‌عنوان یک نقطه مشترک در مورد حضور ترامپ و اثر آن بر روند اقتصاد جهانی اشاره کرد. برخی کارشناسان معتقدند، ترامپ برای افزایش محبوبیت خود مجبور است به شعار‌های انتخاباتی‌اش عمل کند. با این حال برخی می‌گویند این صحبت‌ها تنها تبلیغاتی برای جذب آرای مردم بوده است و راه به جایی نخواهند برد. در این میان نباید فراموش کرد که ساختار سیاسی آمریکا به گونه‌ای نیست که تنها رئیس‌جمهور بتواند ساختار‌های سیاسی و اقتصادی را تغییر دهد.

در این شرایط، عدم داشتن سابقه سیاسی ترامپ همچنان راه را برای ارائه هر گونه تحلیل مستدلی در مورد اثر حضور وی به‌عنوان ریاست جمهور آمریکا بر اقتصاد جهانی می‌بندد. لاجرم باید در این مورد به انتظار اتخاذ سیاست‌های ترامپ در آمریکا نشست. البته عمده اظهار نظر‌ها و پیش‌بینی‌ها در این مورد، سیاست‌های دونالد ترامپ را عامل تقویت بازار جهانی کالاهای اساسی می‌دانند. امری که برای شرکت‌های فعال در بورس تهران به دلیل ارزش بالای شرکت‌های وابسته به این کالا یک عامل تقویت‌کننده مهم به شمار می‌رود. موضوع دیگر اثرگذار بر صحنه سیاسی و اقتصادی ایران و به تبع آن بازار سهام کشور بحث برجام است. در این زمینه هر چند برخی ترامپ را تهدیدی بر سر راه اجرایی شدن برجام می‌دانند اما غالب فعالان عرصه سیاسی و اقتصادی معتقدند که برجام نمی‌تواند گزندی از حضور ترامپ در راس سیاستمداران آمریکا ببیند، چرا‌که پایبند نبودن به اجرای برجام برای آمریکا هزینه‌های زیادی به دنبال خواهد داشت.