این اقدام در ماه‌های پایانی دولت باراک اوباما - رییس جمهور دموکرات آمریکا - برای باز کردن گره فروش هواپیما به ایران، اعتراض جمهوری‌خواهان در کنگره را برانگیخت و احتمالا سبب خشم دونالد ترامپ - رییس جمهور منتخب آمریکا - می‌شود.

ترامپ اعلام کرده است توافق هسته ای بین‌المللی سال ۲۰۱۵ با ایران را که شامل مفادی برای فراهم کرد امکان فروش هواپیماهای مسافربری از سوی شرکت‌های اروپایی و آمریکایی به ایران می‌شود، لغو خواهد کرد.

به گفته کارشناسان تحریم، مجوزها برای فروش هواپیما به ایران در صورت لغو این توافق از سوی دولت ترامپ ممکن است به سادگی باطل شود، اما وی احتمالا با مخالفت متحدان آمریکا و سایر قدرت‌های جهان روبه‌رو خواهد شد که در مذاکرات هسته‌ای برای لغو برخی از تحریم‌ها در ازای محدود شدن فعالیت هسته‌ای ایران حضور داشتند.

یک منبع آگاه به رویترز اعلام کرد: دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا روز دوشنبه مجوزی برای فروش ۱۰۶ فروند هواپیما به ایران ایر صادر کرد. یک سخنگوی ایرباس تایید کرد این شرکت مجوز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی را دریافت کرده است، اما درباره شمار هواپیماهایی که مجوز فروش آنها صادر شده توضیحی نداد.

پیش از این‌که این مجوز در روز دوشنبه صادر شود، ایرباس اجازه آمریکا برای فروش ۱۷ فروند هواپیمای مسافربری به ایران را دریافت کرده بود. اعضای تیم انتقال قدرت ترامپ درباره صدور این مجوز اظهارنظر نکردند.

مخالفان توافق هسته‌ای مدعی هستند هواپیماهای مسافربری ممکن است برای اهداف نظامی مانند حمل نیروهای نظامی برای جنگ با نیروهای آمریکا یا متحدانش در سوریه مورد استفاده قرار گیرد در حالی که ایران چنین ادعایی را تکذیب کرده است. دنی دانون، سفیر رژیم صهیونیستی در سازمان ملل روز سه شنبه در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، ایران را به استفاده از پروازهای مسافری برای حمل سلاح برای حزب‌الله لبنان متهم کرد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده است مجوزهای صادر شده در بردارنده شرایط سخت‌گیرانه‌ای هستند که ملزم می‌کنند هواپیماها تنها برای مسافران معمولی مورد استفاده قرار گرفته و به افراد یا گروه‌های تحت تحریم فروخته یا منتقل نشود. مجلس نمایندگان آمریکا هفته گذشته لایحه‌ای را برای جلوگیری از فروش هواپیماهای مسافربری به ایران تصویب کرد که بر فروش شرکت بوئینگ به ایران تاثیر خواهد گذاشت.

براساس گزارش رویترز، بعید است این لایحه در دوره کنونی کنگره به قانون تبدیل شود، زیرا باید مورد تصویب سنا قرار گیرد که در آن با مخالفت شدید از سوی دموکرات‌ها روبه‌رو خواهد شد. کاخ سفید همچنین اعلام کرده است اگر این قانون در سنا تصویب شود اوباما آن را وتو خواهد کرد.

پل رایان رییس کنگره، کوین مک کارتی، رهبر اکثریت و اد رویس، رییس کمیته امور خارجی مجلس روز سه‌شنبه در نامه‌ای به اوباما از وی خواستند از تلاش برای تقویت سرمایه‌گذاری بین‌المللی در ایران یا صدور مقررات، مجوزها یا دستورالعمل جدید درباره‌ی تحریم‌های باقی‌مانده در دو ماه آخر دولتش خودداری کند. مک کارتی در بیانیه‌ای اعلام کرد اوباما نباید برای فروش هواپیماهای به ایران به ایرباس اجازه دهد.

وزارت خارجه آمریکا با تایید صدور دومین مجوز به رویترز اعلام کرد: دولت اوباما تلاش نمی‌کند تدابیر مربوط به ایران را تسهیل کند و مجوزی که امروز درباره آن صحبت می‌شود موضوع جدیدی نیست و مدتی است که مطرح بوده است. اعضای جمهوری‌خواه کنگره به اتفاق آراء با توافق هسته‌ای ایران مخالف بوده‌اند.

توافق‌های ایرباس و بوئینگ برای فروش یا لیزینگ بیش از ۲۰۰ هواپیما به ایران‌ایر به مدرنیزه کردن و توسعه ناوگان قدیمی ایران که به دلیل سال‌ها تحریم با مشکل کمبود قطعات و تعمیر و نگهداری روبه‌رو بوده است کمک خواهد کرد.

مقامات ایرانی نسبت به تاخیرهای غیرمنصفانه در دریافت مجوزهای آمریکا یا شفافیت در مورد مقررات بانکی و مالی ابراز نگرانی کرده‌اند.

به گفته کارشناسان تحریم، مجوزهای وزارت خزانه‌داری فروش هواپیماهای مسافربری را امکان‌پذیر کرده و زمینه تجارت در سایر بخش‌ها با ایران را میسر می‌کند که ممکن است در صورت اقدامات ترامپ به راحتی معکوس شود.

به گفته دیوید مورتلاک یک مقام سابق امور تحریم‌ها در کاخ سفید، این مجوزها می‌تواند در هر لحظه‌ای لغو شوند بنابراین آنها نیازی به مقررات ندارند. توافق‌های فروش هواپیما همچنان با موانع بزرگی شامل عدم تمایل بانک‌های بزرگ اروپایی برای فاینانس قراردادهای مربوط به ایران روبرو هستند.

سخنگوی ایرباس اعلام کرده است دو مجوزی که این شرکت از وزارت خزانه‌داری آمریکا دریافت کرده است کل توافق فروش ۱۱۸ فروند هواپیما با ایران را پوشش می‌دهند و بین این دو مجوز تا حدودی هم‌پوشانی وجود دارد.

سفارش بعضی از هواپیماها به دلیل تاخیر در دریافت اجازه لغو شده است و مقامات می‌گویند ایران دیگر قصد ندارد هواپیمای سوپرجامبوی A۳۸۰ را دریافت کند، بنابراین آمار نهایی احتمالا نزدیک به ۱۰۰ فروند هواپیما خواهد بود.