محمدرضا مودودی به دلایل عدم توفیق صادرات به کشور روسیه با توجه به فرصت‌های موجود پرداخت و گفت: گسترش و توسعه صادرات یکی از راه‌های رشد اقتصادی است و یکی از کشورهایی که زمینه این رشد را برای ما فراهم می‌کند، روسیه است.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه روسیه اولین بازار مدرنی است که تجار و تولید‌کنندگان ما باید در آنجا توان تولید و توان رقابت‌پذیری محصولاتشان را ارزیابی و آزمایش کنند، افزود: بخش اعظمی از صادرات کالاهای تولید ایران به ویژه کالاهایی که ارزش افزوده بالا دارد و نه محصولات پایه نفتی به دو کشور عراق و افغانستان صادر می‌شود.

وی با بیان اینکه این دو کشور ظرفیت صادرات 9 میلیارد دلار کالاهای غیرنفتی را برای ایران فراهم کرده‌اند، بیان داشت: صادرات کالا به این دو کشور عمدتا براساس نیاز و تقاضای آنها صورت می‌گیرد و این طور نبوده که تجار و تولید‌کنندگان ما برای صادرات کالا به این کشورها بازاریابی کنند. 

رقابت تجاری در بازار مدرن روسیه سخت است

مودودی با تأکید بر اینکه اما بازار روسیه یک بازار مدرن است و به هیچ عنوان ویژگی‌ بازارهای سنتی همسایه ما را مثل عراق و افغانستان ندارد، گفت: بازار روسیه شبیه بازارهای کشورهای توسعه یافته است که برای حضور در آن بازرگانان باید به شدت رقابت کنند.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت در پاسخ به این سؤال که چه اقداماتی از سوی دولت برای کمک به بازرگانان برای به دست آوردن این بازار انجام شده است، گفت: ما به عنوان دولت اقدامات زیادی را برای حضور در بازار روسیه انجام داده‌ایم؛ به ویژه اینکه دولت روسیه تمایل بسیار زیادی برای حضور ایران در بازارش را دارد و از این طرف هم دولت ایران تمایل زیادی برای حضور در بازار روسیه را دارد.

وی با بیان اینکه رؤسای جمهور دو کشور تأکیدات فراوانی به برقراری رقابت تجاری بین دو کشور را داشته‌اند، گفت: ما باید با توجه به تنش‌های بوجود آمده بین روسیه و ترکیه و همچنین روسیه و اتحادیه اروپا زمینه تعاملات بیشتری را فراهم می‌کردیم که چند عامل باعث شد، نتوانیم آن چنان که باید در بازار این کشور حضور داشته باشیم.

مودودی گفت: اگرچه برای حضور در بازار روسیه مذاکراتی در سطح گمرک دو کشور انجام شد و تعرفه‌ واردات 8 کالای کشاورزی به این کشور برای ایران صفر شد و راه‌اندازی کریدور سبز هم باعث تسهیل صادرات برخی اقلام به این کشور شده، اما باز هم تسهیلات لازم برای صادرات به این کشور فراهم نشده است.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت افزود: علیرغم اینکه مباحثی برای جایگزیی معاملات تجاری بین دو کشور ایران و روسیه از طریق روبل و ریال مطرح شد، اما به دلیل عدم ثبات در نرخ این چنین ارزها و از آنجا که ریسک بازرگانی را برای تجار بالا می‌برد، هنوز این مسئله محقق نشده است. 

2 ویژگی مهم برای صادرات به روسیه

وی به دو ویژگی مهم برای تجارت با کشور روسیه به عنوان دارنده یک بازار مدرن، اشاره کرد و گفت: کشور صادر کننده کالا به روسیه باید دارای تولید صادراتی انبوه و با کیفیت و قیمت صادراتی باشد.

مودودی بیان داشت: همچنین کشور صادر کننده کالا به این کشور باید در کالای صادراتی خود مداومت و استمرار در تولید باشد و بتواند نیازهای وارداتی این کشور را در طولانی مدت و میزان انبوه تأمین کند.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت بیان داشت: عرضه کالا در روسیه از طریق فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای انجام می‌شود و بنابراین تأمین کالا برای این فروشگاه‌ها هم باید با تناژ بالا و قیمت ثابت انجام شود.

صادرات؛ با تفکر مازاد تولید داخلی شدنی نیست

وی با تأکید بر اینکه تفکر صادراتی ما سرریز مصرف داخلی است، گفت: متاسفانه طی سال‌های متمادی این موضوع بر صادرات ما سایه انداخته و تفکر صادراتی ما همواره صادرات مازاد کالاهای تولید داخل بوده است.

مودودی تأکید کرد: برای اینکه در صادرات موفق شویم و بتوانیم در بازارهای مدرن حضور مستمر و مداوم داشته باشیم، باید این تفکر را عوض کنیم و تولید در تناژ بالا داشته باشیم.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت گفت: برای صادرات باید بخشی از تولید ما مختص صادرات باشد و تولید داخلی از تولید صادراتی مجزا شود.

وی افزود: تولید در تناژ بالا هزینه‌های سرشکن را کاهش می‌دهد و امکان حضور در بازارهای رقابتی را فراهم می‌کند.

مودودی با اشاره به اینکه نگاه خودکفا محور در مقطعی از تاریخ کشور موجب شد تا تولید‌کنندگان و صنعت‌گران ما فقط به فکر تأمین نیاز داخلی باشند، گفت: اگرچه خودکفایی خوب است، اما این موضوع باعث شد که نگاه صادراتی خود را از دست بدهیم و ظرفیت واحدهای تولیدی تأسیس شده هم براساس تأمین نیاز استان و بخش خود بود.

وی با بیان اینکه این نگاه خودکفا محور سال‌ها بر صنعت و تولید سایه انداخت گفت: بطوری که امروز واحدهای تولیدی و صنعتی کوچک که برای تأمین نیاز داخلی بوجود آمدند، امروز فاقد قدرت رقابت برای حضور در بازارهای صادراتی هستند و از آنجا که بخش عمده‌ای از درآمدهای دولت هم وابسته به درآمدهای نفتی است بنابراین با پایین آمدن قیمت نفت آنچنان که لازم است نمی‌تواند از این واحدها برای تولید صادراتی حمایت کند.

بهره‌وری پایین مانع تولید رقابت‌پذیر است

مودودی با بیان اینکه این میراث در سال‌های گذشته به تجارت خارجی ما سایه انداخت، گفت: طی سال‌های گذشته روی بهره‌وری کار نکرده‌ایم، به طوری که بهره‌وری ما یک چهارم کشور ترکیه است.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعتی، آب و معدن بهره‌وری ما پایین است و همین موضوع قیمت تولید را بالا می‌برد.

وی با بیان اینکه در سال‌های تحریم از تکنولوژی روز دنیا عقب مانده‌ایم، گفت: طی این سال‌ها دانش فنی روز دنیا به سختی به ایران آمده و مجموع این عوامل مانع شده تا ما به یک کشور تولید کننده صادراتی تبدیل شویم.

مودودی یکی دیگر از مشکلات صادراتی ما برندسازی عنوان کرد و گفت: حتی در کالاهایی که مزیت داریم، متاسفانه برند شناخته شده‌ای نداریم.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت افزود: برخی از کالاهای ایرانی از طریق کشورهای واسطه مثل تاجیکستان و آذربایجان با توجه به اینکه این کشورهای برای واردات کالا به روسیه دارای تعرفه پایین‌تری هستند، صادر می‌شود.

وی بیان داشت: موانع بانکی و عدم صدور ویزا در برخی موارد هم از جمله موانع صادراتی به روسیه بوده است.